عبدالله آقا علیخانی، بازرس کل استان گلستان در گفتگو با خبرنگار گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو اظهار کرد: دغدغه و نگرانی‌های موجود در حوزه فعالیت کارخانجات تولید ید در استان گلستان و پیامدهای زیست محیطی آنها سبب شد تا در ابتدای سال جاری سازمان بازرسی به طور ویژه در این زمینه ورود کند.
وی افزود: در این خصوص پرونده‌ای تشکیل و مباحث و نگرانی ها موجود در شورای نظارتی استان با حضور دستگاه‌های نظارتی بررسی و مقرر شد تا در یک زمانبندی معین و با نظارت اداره محیط زیست اقدامات لازم برای حل چالش‌های زیست محیطی واحدهای تولید کننده ید در دستور کار قرار بگیرد.
آقا علیخانی گفت: واحدهای فعال در حوزه ید و همچنین شرکت‌های متقاضی سرمایه‌گذاری در این بخش باید بدانند که در کنار تمام هزینه‌های مربوط به بهره‌برداری و تولید باید هزینه‌های لازم در حوزه حفظ محیط زیست را پیش‌بینی کنند.
وی ادامه داد: با وجود انکه در حال حاضر شاهد همراهی و همکاری مدیران کارخانجات تولید ید در استان با محیط زیست هستیم ، اما معضلات زیست محیطی این واحدها هنوز به طور کامل حل نشده است.
آقا علیخانی افزود: بر اساس برخی گزارش‌ها، واحدهای تولید کننده ید در گلستان طی سال‌های گذشته به تعهدات و وظایف خود در حوزه محیط زیست پایبند نبودند اما سازمان بازرسی استان مصمم است در کنار حمایت از تولید بر اساس زمانبندی مشخص شده پیامدهای زیست محیطی این واحدها را برطرف کند.
وی گفت: دستگاه‌های ناظر و متولی در حوزه صنعت به ویژه صنایع ید باید از همان ابتدای از فعالیت‌های مرتبط در این حوزه ، اقدامات نظارتی خود را به درستی انجام دهند؛ طوری نشود که شاهد استخدام و به کارگیری صدها پرسنل در یک واحد تولیدی ناهمسو با محیط زیست باشد و تعطیلی و توقف فعالیت، هزینه‌های سنگینی را به نظام تحمیل کند.
گفتنی است بر اساس برخی گزارش‌های غیر رسمی، پساب حاصل از استحصال ید دارای پرتوهای رادیواکتیو بوده و پیامدهای ناگواری را در طبیعت و جوامع مسکونی پیرامونی بر جای می گذارد.
کارخانه های تولید ید در ۲۷ کیلومتری شمال شهرستان آق قلا استان گلستان و در نزدیکی مرز اینچه برون قرار دارند.
در جهان فقط ۱۰ کشور از جمله ترکمنستان، آذربایجان، آمریکا، چین، روسیه، شیلی، ژاپن و ایران تولیدکننده ید هستند.
حداقل ۲۴ نوع ماده یددار وجود دارد و مصارف این ماده معدنی در صنایع داروسازی (مانند قرص های تیروئید) ، صنایع پتروشیمی (به عنوان کاتالیزور)، ساخت داروهای ضدعفونی کننده دامی و مواد شیمیایی (کلیه ترکیبات یددار) است.
این ماده معدنی در ساخت اسید استیک، کائوچو، رنگدانه، موادآلی، تولید فلزات با خلوص بالا، مکمل غذایی، تایر اتومبیل، صنایع هوا فضا و الکترونیک به کار می رود.