شاه کلید صادرات گاز روسیه در دست ایران

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو- حنانه فقیه منزه: روسیه با ۳۷.۴ تریلیون مترمکعب گاز که حدودا ۲۰% ذخایر گازی جهان را تشکیل می‌دهد، در جایگاه اول بزرگترین دارندگان گاز جهان قرار دارد. از ۳.۲۴۷ میلیارد مترمکعب صادرات گاز این کشور، ۱۳۲.۳ میلیارد مترمکعب به مقصد کشور‌های اروپایی بوده است. در طرف دیگر نیز مجموع واردات گاز اروپا ۳۹۰.۵ میلیارد مترمکعب است که حدود ۱۵۰ تا ۱۹۰ میلیارد مترمکعب آن از روسیه وارد می‌شود. با وقوع جنگ اوکراین و روسیه و اعمال تحریم از سوی آمریکا و اروپا، صادرات روسیه به اروپا دچار تغییرات زیادی شده است. این اتفاقات باعث وجود حجم مازاد گاز در روسیه می‌شود که با فرض ادامه این روند این کشور باید حجم تولید خود را کاهش دهد یا سناریو جدیدی برای صادرات گاز خود در نظر بگیرد.

گزینه‌های در دسترس روسیه برای جایگزینی صادرات گاز، کشور‌های چین، افزایش صادرات به جنوب آسیا و خاورمیانه و افزایش صادرات از طریق ال. ان. جی است.
در حال حاضر تنها مسیر صادرات روسیه به چین از طریق خط لوله پاور سیبریا است که ۳۸ میلیارد مترمکعب ظرفیت دارد. دو پروژه دیگر نیز درحال اجرا و برنامه‌ریزی است که پیش‌بینی می‌شود با به کارگیری ظرفیت آن‌ها طبق اظهار نظر‌های مقامات روسی، در کوتاه مدت صادرات گاز این کشور به چین، ۲۰% افزایش می‌یابد. طبق گزارش بی پی روسیه در سال ۲۰۲۱، ۷.۶ میلیارد مترمکعب به چین گاز صادر کرده است که پیش‌بینی می‌شود با افزایش صادرات، این عدد به ۱۰ تا ۱۲ میلیارد مترمکعب در سال برسد.

گزینه دیگری که روسیه می‌تواند به وسیله آن گاز مازاد خود را صادر کند، افزایش ظرفیت صادرات گاز از طریق ال. ان. جی است. مجموع ظرفیت ال. ان. جی روسیه در حال حاضر ۵۰ میلیارد مترمکعب در سال است که بر اساس آمار بی پی ۴۰ میلیارد مترمکعب از آن در سال ۲۰۲۱ صادر شده است.

یکی دیگر از گزینه‌های روسیه برای صادرات، بازار خاورمیانه است که می‌تواند برای ایران نیز منافع قابل توجهی داشته باشد. عراق، کشور‌های حاشیه خلیج فارس، هند و پاکستان، کشور‌هایی هستند که روسیه می‌تواند گاز خود را به آن‌ها صادر کند. در صورت عملی شدن این گزینه، ایران تنها کشوری است که به دلیل وجود زیرساخت و امنیت لازم، در کوتاه مدت می‌تواند به روسیه کمک کند تا انتقال گاز به کشور‌های دیگر صورت بگیرد. در این صورت فرصت مناسبی دارد که با خرید گاز از روسیه در شمال کشور و فروش گاز در جنوب ایران، خود را به هاب گازی منطقه شدن، نزدیک کند. در واقع راهبرد ایران باید مبتنی بر خرید و فروش گاز باشد و تنها به سوآپ و ترانزیت گاز اکتفا نکند.