یک استاد روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با «دانشجو» مطرح کرد
گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو- رئوف توکلی؛ چندین روز گذشته، دیوان بین‌المللی لاهه میزبان یکی از متفاوت‌ترین پرونده‌های خود از آغاز شکل‌گیری بوده است به‌طوری‌که اغلب رسانه‌ها از گوشه و کنار جهان چشم به آنچه که در این دیوان در حال وقوع بود، دوخته بودند. گفتنی است که آفریقای جنوبی با تقدیم شکایت‌نامه 84 صفحه‌ای به دیوان بین‌المللی دادگستری در لاهه، خواستار محکومیت اقدامات رژیم صهیونیستی در باب نسل‌کشی در نوار غزه شده است. اولین سوالی که ذهن هر شهروند ایرانی را در این موضوع به خودش جلب کرده این است که چرا ایران در این موضوع پیشقدم نشده است و کشوری که داعیه‌دار حمایت از مظلومین جهان به خصوص مردم فلسطین را داشته است، به چه دلیل در این باره اقدامی صورت نداده است. بر همین اساس به منظور بررسی موضوع و ماهیت شکایت آفریقای جنوبی و نیز علت عدم حضور ایران در این دیوان، با داوود آقایی، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه تهران به گفت‌وگو نشستیم.
دانشجو: به نظر شما چرا از میان کشورهای داعیه‌دار حقوق بشر در جهان، آفریقای جنوبی اقدام به طرح شکایت از رژیم صهیونیستی کرده است؟
رژیم صهیونیستی بر پایه ظلم و جنایت و جنگ و خونریزی شکل گرفته و طی عمر ننگین هفتاد و چند ساله اش این را به اثبات رسانده است که پایبند به هیچ یک از قوانین و مقررات و هنجارهای بین الملل نیست و در این جنگ بیش از سه ماهه که علیه مردم مظلوم فلسطین و غزه آغاز کرده و دنبال می‌کند، به انحای مختلف با بمباران‌های همه جانبه بر علیه مردم غزه نشان داده که هیچ پایبندی به قواعد و موازین بین‌المللی ندارد. فشارهایی که بر غیر نظامیان وارد کرده است، بیش از ۲۲ هزار نفر را کشته است که از جمله اکثریت آن‌ها را زنان و کودکان و مردان بیگناهی که سهمی در این جنگ نداشتند و در شمار غیر نظامیان بودند و در کنوانسیون ژنو ۱۹۴۸ در واقع تاکید شده که دولت های درگیر جنگ باید قوانین و مقررات جنگ را رعایت کنند و هر کس این قوانین را رعایت نکند و غیرنظامیان را مورد حمله نظامی قرار بدهد یا مناطق مسکونی و مراکز غیرنظامی را مورد حمله قرار بدهد، نوعی ارتکاب به جنایت جنگی شده است و در این راستا رژیم اسرائیل در واقع در غزه نه تنها مرتکب جنایت جنگی شده بلکه نوعی قصد و نیتی که پر واضح است رژیم صهیونیستی دنبال می‌کند نوعی نسل کشی است و در واقع نقض کنوانسیون پیشگیری و مجازات نسل کشی که با کشتن کودکان و زنان و بیگناهان یا اراده که برای کوچاندن مردم غزه دارد و طرح‌های که در این زمینه بیان شده، بیانیه هایی که از سوی مقامات اسرائیلی صادر شده و اظهار نظرهایی که شده است، همه این‌ها گواهیست بر اینکه رژیم صهیونیستی در تدارک یک نسل‌کشی گسترده در این زمینه است که این باعث شده است تا آفریقای جنوبی در این زمینه به میدان بیاید و شکایتی رو علیه رژیم صهیونیستی در دیوان بین المللی دادگستری مطرح کند
دانشجو: سوالی که این روزها مطرح می‌شود این است که چرا ایران در موضوع شکایت از جنایات رژیم صهیونیستی در محاکم بین‌المللی پیشقدم نشده است؟
این یک سوال بزرگ است! در واقع برای من هم همین سوال مطرح هست که چرا جمهوری اسلامی ایران که در واقع ادعا می‌کند در این زمینه از حامیان جدی مردم غزه و مردم فلسطین است، اقدامی در این زمینه انجام نداده و شکایتی را مطرح نکرده است! تصور من این است که با توجه به نوع نگاهی که در عرصه بین المللی نسبت به جمهوری اسلامی ایران وجود دارد و در محافل بین المللی هم این وضعیت به چشم می‌خورد، به لحاظ موقعیتی که جمهوری اسلامی ایران دارد، چه بسا اگر طرح دعوایی هم در دیوان بین المللی دادگستری داشته باشد، دیوان خیلی توجه جدی به خواست ایران نکند و احیاناً با اعمال نفوذهایی که آمریکا و بعضی دیگر از قدرت‌های غربی که مخالف ایران هستند در این پرونده خواهند داشت، شاید به سرانجامی نخواهد رسید؛ اگر طرح دعوایی هم صورت بگیرد، از جانب جمهوری اسلامی ایران شاید به نتیجه نرسد و جمهوری اسلامی ایران احتمالاً در این راستا به اتخاذ تصمیم رسیده که در این زمینه نگاه سیاسی غلبه دارد بر نگاه قضایی و حقوقی این شاید دلایل و براهینی بوده که جمهوری اسلامی ایران وارد این عرصه نشده است و این امر به آفریقای جنوبی واگذار شده. کشوری که نه مسلمان هست نه در همسایگی مردم فلسطین قرار دارد و نه عضو سازمان همکاری های اسلامی است و جالب است نه‌تنها جمهوری اسلامی ایران بلکه هیچ یک از دیگر از کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی که ادعا دارند از بین ۵۷ کشور عضو این سازمان هیچ کدام پیش قدم نشدند و آفریقای جنوبی که طعم تلخ نژادپرستی و آپارتاید را از سوی اقلیت سفید پوست تحمل کردند، پیش قدم شدند و چون این درد رو این رنج را بر تن خودشان احساس کردند و لمس کردند، به میدان آمدند و به هر حال قصدشان بر این هست که از جنایات بیشتر رژیم صهیونیستی نسبت به مردم غزه جلوگیری به عمل بیاورند.
دانشجو: البته گمانه‌زنی‌هایی مطرح شده که چون ایران رژیم صهیونیستی به‌عنوان یک دولت مستقل به رسمیت نمی‌شناسد، اقدام به طرح شکایت در دیوان لاهه نکرده است! این موضوع را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بله این هم یک دلیل است که به هر حال دولت ها در واقع زمانی می‌توانند علیه یکدیگر اقدام کنند یا در جهت همکاری قدم بردارند که از قبل یکدیگر را به رسمیت بشناسند! البته مستحضر هستید که در زمان رژیم پهلوی ایران اسرائیل را به‌عنوان یک دولت به شکل رسمیت شناخت ولی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران این شناسایی رو مسترد کرد و باز پس گرفت و اعلام کرد که ما رژیم صهیونیستی را به‌عنوان یک دولت به رسمیت نمی‌شناسیم و طرح دعوا می‌توانست نشانه‌ای باشد بر اینکه جمهوری اسلامی ایران اسرائیل را به رسمیت می‌شناسد.
دانشجو: رژیم صهیونیستی 15 سال است که دیوان بین‌المللی لاهه را تحریم کرده است و این اولین باری است که در این دادگاه حضور پیدا کرده است. به نظر شما علت این امر چیست و چه تبعاتی برای رژیم به همراه خواهد داشت؟
رژیم صهیونیستی به مدت ۱۵ سال توجهی به خواسته‌های دیوان نمی‌کرد و به نوعی دیوان را تحریم کرده بود علیرغم اینکه عضو دیوان است، و هم عضو کنوانسیون پیشگیری و مجازات کشی. با این حال در این زمینه احساس کرد که تحریم دیوان بین المللی دادگستری به طور یک جانبه نمی‌تواند متضمن منافع این رژیم باشد؛ در عین حال که این رژیم را می‌تواند در افکار عمومی و نزد محافل بین المللی و محاکم قضایی از جمله دیوان به انزوا بکشاند، چنانچه به انزوا کشانده بود و در این قضیه بعد از طرح شکایت آفریقای جنوبی علیه رژیم صهیونیستی زمان مناسبی نبود که همچنان به تحریم علیه دیوان ادامه بدهد و فرضش بر این بوده که با طرح شکایت آفریقای جنوبی در دیوان این موضوع مطرح خواهد شد خواه اسرائیل در دیوان حاضر بشود یا نشود، این موضوع شکایت دنبال خواهد شد و چه بسا به سرانجامی هم برسد و حکمی هم صادر بشود. بنابراین با توجه به جمیع جهات اسرائیلی‌ها تصمیم گرفتند که نماینده‌ای برای پاسخگویی و برای دفاع از خودشان به این دیوان اعزام کنند؛ چراکه فرضشان بر این هست که ادعاهای آفریقای جنوبی بی پایه و اساس است و این را نوعی انزجار تلقی کردند و بنابراین لازم بوده که نماینده‌شان حضور داشته باشد و در مقابل قضات دیوان بین المللی دادگستری از خودش دفاع کند لذا تشخیص دادند که این تحریم ها را کنار بگذارند و در دیوان شرکت فعال داشته باشند و چون فرضشان بر این است که اصلا این شکایت کاملا بی پایه و اساس و غیر منطقی است و یک سری ادعاهای غیر حقوقی بوده و بیشتر جنبه سیاسی دارد و ناشی از انزجاریست که دولتمردان آفریقای جنوبی نسبت به دولت اسرائیل پیدا کردند. بنابراین در مجموع تصمیم گرفتند که در ایران حضور پیدا کنند و از خودشان دفاع کنند؛ چه بسا بتوانند در واقع روند دادگاه را به سمتی که خودشان می‌خواهند بکشند و این دلیلی بوده که دولتمردان رژیم صهیونیستی را وادار ساخته که در دیوان حضور پیدا کند و از خودشان دفاع کنند اما اینکه چه نتایجی در پی خواهد داشت باید توضیحاتی در خصوص روند دادگاه بیان کنم
دیوان در مرحله اولیه در چارچوب و بررسی موضوع که در صلاحیت خود دیوان است، خوشبختانه دیوان تایید کرده که این موضوع در صلاحیت دیوان است و قابل رسیدگی می‌باشد. مرحله دوم که در حال حاضر دنبال می‌شود، در دادگاهی که در واقع پنجشنبه شروع شد و پیدا کرد، دادگاه در واقع با بررسی جوانب موضوع البته نه به طور ماهوی چون رسیدگی ماهوی و جز به جز موضوع مختص مرحله بعدی دادرسی است. در مرحله دوم، دیوان قطعاً خواهد خواست که رژیم صهیونیستی در یک گام موقتی نسبت به آتش بس اقدام کند و حملات بیشتری را علیه مردم غزه دنبال نکند؛ یعنی یک توقف همه جانبه را به فعلیت برساند. چراکه هر روزی که این جنایات ادامه پیدا می‌کند، تعداد زیادی از مردم بی‌گناه به خاک و خون کشیده می‌شوند، کشته می‌شوند و یا ناگزیر می‌شوند که در سطح گسترده‌تر به کوچ اجباری تن بدهند. به هر حال تا مرحله بعدی که مرحله رسیدگی ماهوی است و عرض کردم زمان بر هست، حکم دیوان صادر خواهد شد و احتمالاً منجر به محکومیت رژیم صهیونیستی خواهد شد. در خصوص اینکه کنوانسیون پیشگیری و مجازات جنایت نسل کشی و نیز جنایات جنگی را مرتکب شده و آن کنوانسیون هم نقض کرده است. در واقع کنوانسیون های مختلفی در این قالب از سوی رژیم صهیونیستی در فرایند این جنایاتی که بیش از سه ماه هست ادامه دارد زیرپا گذاشته شده است.
ارسال نظرات