به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، در جریان اغتشاشات سال گذشته، تعداد زیادی از افراد به دلیل حضور در ناآرامی‌ها، بازداشت شدند و پرونده این افراد جهت بررسی به مراجع قضائی ارسال شد.
از آنجا که به موجب بند یازده اصل ۱۱۰ قانون اساسی: عفو یا تخفیف مجازات محکومین در حدود موازین اسلامی پس از پیشنهاد رئیس قوه قضائیه، از وظایف و اختیارات رهبر انقلاب است، رئیس قوه قضائیه، طی نامه‌ای پیشنهاد عفو متهمان و محکومان واجد شرایط اغتشاشات سال گذشته را به رهبر معظم انقلاب تقدیم کرد.
در پی پیشنهاد رئیس قوه قضائیه به حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مبنی بر عفو و تخفیف مجازات جمع قابل توجهی از متهمان و محکومان حوادث سال گذشته و همچنین محکومان دادگاه‌های عمومی و انقلاب و سازمان قضائی نیرو‌های مسلح، رهبر انقلاب اسلامی با این پیشنهاد در تاریخ ۱۶ بهمن ماه ۱۴۰۱ به مناسبت چهل‌وچهارمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی و اعیاد ماه رجب موافقت کردند.
پیشنهاد این عفو از سوی رئیس قوه قضائیه و موافقت رهبری با آن، مورد استقبال مردم، رسانه‌ها و مسئولان قرار گرفت و با عنوان رأفت اسلامی و اقتدار نظام از آن یاد شد.
این عفو گسترده، از جمله عفو‌های معیاری بود. در اینگونه عفوها، رئیس قوه قضائیه معیار‌هایی را به رهبر معظم انقلاب پیشنهاد می‌کند و در صورت موافقت رهبری بر اساس آن معیار‌ها افرادی مشمول عفو قرار می‌گیرند.
در عفو‌های معیاری افراد بیشتری نسبت به عفو‌های موردی و مصداقی مشمول بخشودگی و تسهیلات قانونی می‌شوند.
نامه رئیس قوه قضائیه به رهبر انقلاب و درخواست عفو برای محکومان و متهمان حوادث سال گذشته حاوی چه مواردی بود؟
در نامه پیشنهاد عفو حجت‌الاسلام و المسلمین محسنی اژه‌ای به مقام معظم رهبری آمده بود: در جریان حوادث اخیر تعدادی از افراد به ویژه جوانان در اثر القائات و تبلیغات دشمن مرتکب رفتار‌های نادرست و جرایمی شدند که علاوه بر گرفتاری برای خود، باعث زحمت خانواده و نزدیکان خویش گردیدند و اکنون تعداد قابل توجهی از آنان بعد از برملا شدن نقشه دشمنان خارجی و جریان‌های ضد انقلاب و ضد مردمی با اظهار پشیمانی و ندامت تقاضای بخشش دارند.
رئیس قوه قضائیه در نامه خود نوشت: کلیات شرایط و ضوابط عفو و تخفیف مجازات متهمان و محکومان پس از انجام کار‌های کارشناسی و مشورت با مقامات ذی‌صلاح در دو بخش تهیه شده است.
الف) شرایط عفو و تخفیف مجازات متهمان و محکومان ناآرامی‌های سال گذشته
در بخش اول نامه ضمن اعلام شروط عفو و تخفیف مجازات برای متهمان و محکومان حوادث اخیر تأکید شد: پرونده متهمان و محکومان در صورت داشتن شرایط مندرج، در هر مرحله‌ای که باشد، مختومه می‌گردد.
شرایط عفو و تخفیف مجازات متهمان و محکومان شامل: عدم ارتکاب جاسوسی به نفع اجانب، عدم ارتباط مستقیم با عوامل سرویس‌های اطلاعاتی خارجی، عدم ارتکاب قتل و جرح عمدی، عدم ارتکاب تخریب و احراق تأسیسات دولتی و نظامی و عمومی، و نداشتن شاکی یا مدعی خصوصی بود.
در بخش دوم نامه شرایط برخورداری محکومان دادگاه‌های عمومی و انقلاب و سازمان قضائی نیرو‌های مسلح از عفو و تخفیف در مجازات، مانند: نداشتن شاکی یا مدعی خصوصی، بیان شد.
ب) عفو افراد با شرایط خاص
اعلام شرایط ویژه برای محکومان زن که به حکم قانون، سرپرستی یا حضانت فرزندانشان را برعهده داشتند و برای محکومانی که دارای بیماری صعب‌العلاج یا لاعلاج، محکومان ذکور بالای ۷۰ سال و زنان بالای ۶۰ سال و محکومانی که به لحاظ عجز از پرداخت جزای نقدی در زندان بودند از دیگر موضوعات نامه درخواست عفو و تخفیف مجازات بود.
ب) استثنائات عفو
در نامه رئیس قوه قضائیه چند گروه از شمول عفو درخواستی مستثنی شدند، از جمله آن‌ها: مرتکبین خرید، فروش و قاچاق سلاح گرم، افراد دارای جرم سرقت و راهزنی، جرایم مربوط به مواد مخدر و روانگردان به صورت مسلحانه، دایر کردن مراکز فساد و فحشاء، قاچاق مشروبات الکلی، قاچاق سازمان یافته و حرفه‌ای و عمده کالا و ارز، مباشرت و معاونت در اخلال عمده و کلان در نظام اقتصادی، و جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی بودند.
ویژگی خاص عفو رهبری در سال گذشته
ویژگی خاص عفو متهمان و محکومان نسبت به اغتشاشگران این بود که شامل حال محکومان و متهمان واجد شرایطی شده بود که برای آن‌ها پرونده قضائی تشکیل شده بود. این افراد بدون ثبت پرونده و سو پیشینه مورد عفو واقع شدند.
این عفو گسترده نه تنها شامل زندانیان بلکه شامل افرادی که تحت تعقیب بودند هم شد و از ورود آن‌ها به زندان جلوگیری کرد.