حساسیت‌های ژئوپلیتیکی پیرامون کریدور زنگزور
به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، کریدور زنگزور یک مسیر حیاتی در منطقه‌ای بین ارمنستان و نخجوان، به یک نقطه حساس و مناقشه‌برانگیز در قفقاز جنوبی تبدیل شده است. نخجوان که بخشی خودمختار از جمهوری آذربایجان است، از طریق این کریدور به آذربایجان متصل می‌شود؛ اما به دلیل موقعیت جغرافیایی و محاصره توسط ارمنستان، ارتباط زمینی مستقیمی با خاک اصلی آذربایجان ندارد. این مسیر از استان سیونیک ارمنستان که گاهی زنگزور نامیده می‌شود، عبور می‌کند.
نظم مرز‌های شمالی ایران و تغییرات احتمالی
نظم مرز‌های شمالی ایران پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی ثابت باقی مانده است؛ اما تلاش‌های اخیر ترکیه و جمهوری آذربایجان با همکاری روسیه برای تغییر این نظم، اقدامی بی‌سابقه در قفقاز به‌شمار می‌رود. این کریدور برای ایران دارای اهمیت استراتژیک است؛ چراکه می‌تواند به دسترسی ایران به بازار‌های قفقاز و اوراسیا از طریق ارمنستان و نخجوان آسیب برساند. اگر کریدور زنگزور به‌عنوان یک مسیر ترانزیتی فعال شود، ایران ممکن است نقش خود در ترانزیت کالا‌ها را از دست بدهد.
چالش‌های امنیتی و توازن قوا در منطقه
تلاش‌ها برای ایجاد و تقویت کریدور زنگزور می‌تواند به افزایش نفوذ ترکیه و جمهوری آذربایجان در منطقه منجر شود که این امر توازن قوا در قفقاز جنوبی را به ضرر ایران تغییر می‌دهد. ایران همواره تلاش کرده است تا نفوذ خود را در این منطقه حفظ و از گسترش نفوذ رقبای منطقه‌ای مانند ترکیه و رژیم اسرائیل جلوگیری کند.
روابط با ارمنستان و پیامد‌های احتمالی
کریدور زنگزور همچنین می‌تواند ارتباط زمینی ایران با ارمنستان را محدود کند. ارمنستان به‌عنوان یکی از همسایگان شمال غربی ایران، نقش مهمی در سیاست خارجی ایران در قفقاز جنوبی ایفا می‌کند. این کریدور می‌تواند مسیر‌های ترانزیتی جایگزین را برای حمل و نقل انرژی و کالا‌ها فراهم کند که بر درآمد‌های ترانزیتی ایران تأثیر منفی می‌گذارد.
موضع‌گیری ایران در مقابل تغییرات مرزی
ایران بارها مخالفت صریح خود را با ایجاد این کریدور اعلام کرده است. مقامات ارشد ایران در دیدار‌های مختلف با همتایان روسی، آذربایجانی، ارمنی و ترک بر این نکته تأکید کرده‌اند که این مسیر می‌تواند تغییرات ژئوپلیتیکی عمده‌ای در مرز‌ها و منطقه به همراه داشته باشد که با منافع استراتژیک ایران سازگار نیست.
روابط ایران و روسیه در طول تاریخ با چالش‌ها و بی‌اعتمادی‌های متعددی همراه بوده است. از تحویل سلاح به عراق در جنگ تحمیلی ایران تا تأخیر‌های مکرر در احداث نیروگاه بوشهر و عدم تعهد به فروش تجهیزات نظامی پیشرفته به ایران، نمونه‌هایی از رفتار‌های متناقض روسیه نسبت به کشورمان بوده است. اخیرا نیز مواضع روسیه در قبال کریدور زنگزور نشان از تمایل مسکو برای حمایت از این مسیر دارد که موجب نگرانی‌های بیشتری در ایران شده است. در عین حال نباید در این رابطه تحت تاثیر غرب گرا‌ها کل روابط با روسیه را تحت الشعاع قرار داد.
تأکید ایران بر مواضع اصولی
مقامات ایرانی بارها تأکید کرده‌اند که هرگونه تغییر در نظم ژئوپلیتیکی منطقه، باید با در نظر گرفتن منافع تمامی کشور‌های درگیر از جمله ایران باشد. تهران همچنان بر مخالفت با این کریدور که می‌تواند دسترسی زمینی مستقیم آذربایجان به نخجوان و سپس ترکیه را بدون نظارت ارمنستان فراهم کند، پافشاری می‌کند. کریدور زنگزور همچنان یک نقطه حساس و مهم در مناسبات منطقه‌ای و ژئوپلیتیکی است که نیازمند بررسی و گفتگو‌های دقیق و دیپلماتیک بین تمامی بازیگران منطقه‌ای است. ایران به‌عنوان یکی از بازیگران کلیدی در قفقاز جنوبی، همچنان به دنبال حفظ نقش استراتژیک خود و جلوگیری از تغییرات ناخواسته در توازن قدرت منطقه‌ای است.
مازیار شیری
ارسال نظرات