به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، عصر امروز نشست آشنایی فعالان اقتصادی با سامانه جدید ارز تجاری با حضور محمد آرام، معاون ارزی بانک مرکزی و رئیس مرکز مبادله ارز و طلا برگزار شد. در این نشست فعالان اقتصادی به بیان سوالات و دغدغه‌های خود درخصوص این سامانه پرداختند.
آرش علوی، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران، گفت: موضوع تراستی‌ها مسئله‌ای مهم است. در این سامانه، شرایط نشان‌دهنده این است که امکان انجام معاملات با اروپا و شرکت‌های بزرگ از بین رفته و این سامانه به نوعی ناتمام می‌ماند.
وی افزود: در سامانه بخشی برای مقابله با گران‌فروشی‌ها در نظر گرفته شده است. آیا تشخیص گران‌فروشی بالای ۵ درصد دقیق است؟ این حوزه بسیار حساس است. همچنین، چگونه می‌توان ارزان‌فروشان را حذف کرد؟ این شرایط نشان‌دهنده تمایل به حذف است. این سامانه برای تجار کوچک طراحی نشده است. تنها درصد کمی از فعالان اقتصادی در سطوح بالا به معامله می‌کنند. تا زمانی که مشکلات این سامانه رفع نشده، نباید سامانه‌های موازی را تعطیل کرد.
علوی همچنین یکی از انتقادات به این سامانه را سختی و کندی عملکرد آن دانست و افزود: در این سایت، انتخاب در حوزه فروش شمش محدود است که این برای تجار مشکل‌ساز است. همین مشکل در فرآیند رفع تعهد ارزی نیز وجود دارد که زمان‌بر است. تفاوت زمانی رفع تعهد ارزی و فروش شمش بسیار طولانی است و باید به این نکته توجه ویژه‌ای شود.
این سامانه برای صادرکنندگان خشکبار مناسب نیست
محمدرضا فرشچیان، رئیس اتحادیه صادرکنندگان خشکبار، بیان کرد: بر اساس اطلاعات ارائه‌شده، مرکز مبادله طلا و ارز برای مبادله‌ای به ارزش حدود ۶ میلیارد دلار طراحی شده است.
وی افزود: امروز از طرف صادرکنندگان پسته، که صادراتی به ارزش ۶۰۰ میلیون دلار دارند، تأکید می‌کنم که این سازوکار به‌ویژه برای صادرکنندگان بزرگ همچون پتروشیمی‌ها مناسب است. لطفاً اجازه دهید صادرکنندگان در حوزه پسته و دیگر محصولات مشابه، طبق همین چارچوب موجود، به فعالیت خود ادامه دهند.
ساغری، عضو کمیسیون حقوقی و حمایت‌های قضایی و مقررات اتاق ایران هم گفت: در حوزه صادرات برگشت پول زمان‌بر است آیا این قانون عطف به ماسبق می‌شود؟ برای برگشت ارز چقدر زمان به صادرکننده‌ها می‌دهید؟ قیمت ۶۰ هزار تومان ماندگار خواهد شد یا گام‌به‌گام بالاتر خواهد رفت.
محمدرضا نجفی منش، رئیس هیات مدیره انجمن سازندگان مجموعه خودرو هم گفت: برای ماشین‌آلات چه تدابیری در سامانه مبادله ارزی اندیشیده شده است. بانک صنعت و معدن چقدر از این روش خبر دارد.
وی تأکید کرد: اگر این سامانه منجر به تک‌نرخی شدن ارز شد، کار درستی است.
کشتیرانی اولین موضوع تحریم‌هاست
اسماعیلی عضو انجمن کشتیرانی ایران هم گفت: کشتیرانی به ارز نیاز دارد، درحالی‌که ارز این حوزه را به واردات می‌دهند. دموراژ حوزه کشتیرانی باعث بالا رفتن بهای نهایی شده و در رویه‌هایی بار این حوزه ترخیص نمی‌شود. کشتیرانی اولین موضوع تحریم‌هاست؛ از طرفی باید کالا را وارد کند ولی موقع صادرات از ارز خود نمی‌تواند استفاده کند. چطور می‌توانیم از سامانه استفاده کنیم و ارز به کشور وارد کنیم.
زین‌العابدین هاشمی، نماینده انجمن پسته و خرما، به ایجاد تالار‌های متعدد در حوزه ارز اشاره کرد و گفت: هیچ‌کدام از این تالار‌ها عملکرد موفقی نداشتند، زیرا همه آنها بر اساس بی‌اعتمادی به بخش خصوصی راه‌اندازی شده‌اند. در واقع، نفع اصلی این سازوکار‌ها به بانک مرکزی می‌رسد. واضح است که در رقابت میان بانک مرکزی و صادرکنندگان کوچک، کدام‌یک پیروز خواهند شد. باید نگاه‌ها به محصولات کشاورزی تغییر کند.
سعید شاهرخ، عضو هیات نمایندگان اتاق همدان، با اشاره به مشکلات سامانه مبادله ارزی اظهار کرد: اصل این سامانه مورد سوال قرار دارد. این سامانه توسط بروکرات‌ها طراحی شده که حتی یک‌بار هم تجربه صادرات نداشته‌اند. این چگونه ارز توافقی است که تمام جنبه‌های آن بر مبنای دستورات قرار دارد؟ فعالان اقتصادی نگرانی‌های زیادی در مورد عملکرد این سامانه دارند.
وی افزود: اجازه دهید سامانه نیما با تمام ایراداتش به کار خود ادامه دهد. بانک‌ها کارمند بخش خصوصی نیستند که توافقات ما را اجرایی کنند. به نظر من، سامانه فروشندگان با تبلیغات خود به بانک مرکزی یک سامانه فروخته‌اند. در این سامانه، نقشی برای صراف‌ها در نظر گرفته نشده است. درگیر کردن بانک‌ها در عملیات صرافی در شرایط تحریم، تصمیم مناسبی نیست. این سامانه نباید به صورت اجباری اجرا شود.
بابک عابدین، صادرکننده محصولات چاپی، اظهار کرد: اگر واردکنندگان متعهد به فروشنده خارجی باشند و نتوانند فروشنده پیدا کنند، با خطر از دست دادن معامله روبه‌رو می‌شوند.
در چنین شرایطی، چه باید کرد؟ زمانی که فرآیند‌ها طولانی می‌شود و واردکننده به پول نیاز دارد، اما کسی ارز او را نمی‌خرد، وضعیت او چگونه خواهد شد؟ همچنین، نظارت بر شفافیت در فرآیند مچینگ توسط کدام نهاد انجام می‌شود تا از ایجاد ظن رانت جلوگیری شود؟
نظری، فعال اقتصادی دیگری، نیز پرسید: آیا صادرکنندگانی که خارج از مرکز نیما رفع تعهد ارزی می‌کنند، می‌توانند در سامانه سنا برای رفع تعهد خود نرخ خاصی دریافت کنند یا خیر؟
سامانه ارز تجاری اولین مرکز با ویژگی‌های یک بازار است
معاون ارزی بانک مرکزی در واکنش به سؤالات فعالان بخش خصوصی بیان کرد: در بانک مرکزی تاکنون بازاری ایجاد نشده است و تنها سامانه‌هایی راه‌اندازی شده که معاملات می‌توانند در آن ثبت شوند. به عبارت دیگر، بازار باید بر اساس عرضه و تقاضا شکل بگیرد و در آن کشف قیمت به‌طور طبیعی صورت گیرد. همچنین، تعداد عرضه‌کنندگان و تقاضاکنندگان باید در بازار متنوع باشد و سیستم هماهنگ‌سازی بدون دخالت افراد، با استفاده از الگوریتم‌های ماشینی و استاندارد‌های بین‌المللی، فعال شود. بنابراین، بانک مرکزی هنوز مرکزی با ویژگی‌های یک بازار واقعی طراحی نکرده است.
وی افزود: ما به یک بازار نیاز داشتیم، بنابراین این بازار را ایجاد کردیم. نباید پتروشیمی‌ها را رقیب بدانید. اگر قیمت ارز بالا برود، چرا پتروشیمی‌ها باید قیمت‌ها را کاهش دهند؟ اگر قرار است به سمت ارز تک‌نرخی حرکت کنیم، باید یک مرکز واحد داشته باشیم، نه اینکه برای هر محصول بازاری جداگانه راه‌اندازی کنیم.
معاون ارزی بانک مرکزی همچنین با اشاره به اینکه تجربه بازار طلا و سکه به‌عنوان اولین و دومین بازار‌های ایجاد شده در مرکز مبادله، مثبت بوده گفت: در این دو بازار اعتماد مردم جلب شد و امیدواریم همین تجربه را در بازار ارز هم تکرار کنیم.
وی در ادامه توضیح داد: ما در تحویل ارز به سمت انضباط پیش خواهیم رفت و خریداران قطعاً ارز خود را دریافت خواهند کرد.
معاون ارزی بانک مرکزی گفت: در این فرآیند، ارتباط بین خریداران و فروشندگان ارز مستقیم است و بانک‌ها تنها نقش کارگزار را دارند. اگر معامله‌ای انجام نشود، بانک‌ها کارمزدی دریافت نخواهند کرد.
بانک مرکزی در تعیین نرخ‌ها دخالت نمی‌کند
معاون ارزی بانک مرکزی اظهار کرد: بانک‌ها به‌عنوان کارگزاران بخش خصوصی عمل می‌کنند و ما از تجربیات بورس در این زمینه بهره خواهیم برد. اگر فردی از کارگزار خود در بورس ناراضی باشد، قادر به تغییر آن است و این قاعده در این حوزه نیز برقرار خواهد بود. همچنین، دامنه نوسان در تمام دنیا وجود دارد، اما سامانه مورد نظر ما به‌منظور تعیین سقف قیمت طراحی نشده است.
آرام در خصوص تک‌نرخی شدن ارز گفت: در سامانه مبادله ارز، تاکید بر شفافیت است. بانک مرکزی در تعیین قیمت‌ها مداخله نمی‌کند، اما در جهت تسهیل نقدشوندگی بازار فعال خواهد بود. به‌طور مثال، در بازار شمش، بانک مرکزی با نرخ کشف شده به‌عنوان مبنای معامله خرید کرده است.
وی درباره عملکرد شعب بانک‌ها در استان‌ها و نحوه تعامل با سامانه مبادله ارزی گفت: در تمامی شعب ارزی بانک‌ها، آموزش‌های لازم در خصوص مرکز مبادله ارزی ارائه خواهد شد. این سامانه تنها برای تجار بزرگ طراحی نشده بلکه توجه ویژه‌ای به تجار متوسط نیز خواهد داشت. بانک مرکزی هیچ سیگنالی به عرضه‌کنندگان یا تقاضاکنندگان نخواهد داد و قیمت‌ها به‌طور طبیعی از طریق عرضه و تقاضا تعیین می‌شود.
معاون ارزی بانک مرکزی افزود: هدف اصلی سامانه مبادله ارزی، کمک به صادرکنندگان و واردکنندگان است. در این بازار، هدف بر این است که مشتریان بیشتری به ارز با قیمت مناسب دسترسی پیدا کنند. در صورتی که فردی نتواند ارز خود را بفروشد، بانک مرکزی وارد عمل شده و ارز را خریداری خواهد کرد.
وی ادامه داد: در حوزه واردات و صادرات، بانک مرکزی با صنایع مختلف همکاری می‌کند. یکی از اهداف اصلی ما این است که صف تخصیص ارز برای افراد را به صفر برسانیم و پیش‌بینی می‌کنیم زمان انتظار نیز کاهش یابد.
سرمایه‌گذاران خارجی می‌توانند وارد این سامانه شوند
آرام با اشاره به اینکه هیچ مشکلی برای ورود سرمایه‌گذاران خارجی به مرکز مبادله وجود ندارد، گفت که موضوع زنجیره خشکبار در حال بررسی است و در صورت لزوم، تدابیر جدیدی برای این بخش اتخاذ خواهد شد.
وی تأکید کرد که در صورت شناسایی هرگونه ایراد در روند فعالیت مرکز مبادله طلا و ارز، اصلاحات لازم انجام خواهد شد و نیازی به نگرانی در این زمینه نیست.
معاون ارزی بانک مرکزی در خصوص سامانه نیما گفت: این سامانه ویژگی‌های لازم برای بازاری که مرکز مبادله ایجاد کرده را ندارد و در نتیجه در مقایسه با مرکز مبادله موفق عمل نکرده است. حتی هم‌اکنون نیز قیمت‌های نیما تأیید نشده‌اند؛ بنابراین باید اذعان کرد که این نخستین بار است که یک بازار ارز واقعی شکل گرفته و در آن امکان فعالیت صرافی‌ها تعریف شده است.
آرام در ادامه در خصوص اعلام نرخ ارز افزود: نرخ ارز مرکز مبادله به‌عنوان نرخ رسمی در سامانه سنا اعلام خواهد شد و تخصیص ارز برای خرید‌های خارجی نیز از طریق همین بازار انجام می‌شود.
وی تصریح کرد: فرآیند قیمت‌گذاری در مرکز مبادله دقیق و بدون دخالت افراد، بر اساس زمان و قیمت ثبت درخواست‌های خرید و فروش انجام می‌شود، به‌طوری که در کشف قیمت، سازوکار بازار به‌طور کامل رعایت خواهد شد.
معاون ارزی بانک مرکزی ادامه داد: همچنین امکان رفع تعهد ارزی از طریق اسکناس، مطابق با نرخ ارز مرکز مبادله وجود دارد.
در نهایت، با توجه به نگرانی‌های فعالان اقتصادی، تصمیم گرفته شد که کمیته ارزی اتاق ایران به‌طور مستمر با مرکز مبادله در ارتباط باشد و دغدغه‌ها و ابهامات فعالان اقتصادی را منتقل کند.