به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، طبق گزارش‌ها، از ابتدای سال جاری تاکنون ۵۶۵ نفر از زندانیان استان آذربایجان شرقی، ۱۴۲۴ از زندانیان استان تهران، ۸۷۰ نفر از زندانیان استان فارس و در مجموع به گفته ریس سازمان زندان‌ها، غلامعلی محمدی، ۱۲ هزار نفر زندانی تحت پوشش پابند الکترونیک قرار دارند که با دریافت پابند الکترونیک از زندان آزاد شده‌اند، این اقدام نشان‌دهنده تلاش دستگاه قضایی برای استفاده از روش‌های نوین در مدیریت مجرمان و کاهش جمعیت زندان‌ها است.
ورود مجرمان غیر حرفه به زندان ممنوع
زندانی شدن مجرمان غیرحرفه‌ای می‌تواند پیامد‌های منفی متعددی به همراه داشته باشد، اولاً، زندان به عنوان محیطی بسته و محدود، ممکن است باعث کاهش مهارت‌های اجتماعی و افزایش مشکلات روانی در افراد شود و زندانیان در معرض تعاملات محدود و شرایط استرس‌زا قرار می‌گیرند که این موضوع می‌تواند به احساس تنهایی و انزوا منجر شود، پس از آزادی نیز بسیاری از زندانیان سابق با مشکلاتی مانند عدم اعتماد به نفس، ترس از قضاوت اجتماعی و دشواری در برقراری ارتباطات سالم مواجه می‌شوند.
ثانیاً، زندان می‌تواند به محیطی برای آموزش جرم و بدرفتاری تبدیل شود و مجرمان غیرحرفه‌ای که معمولاً در شرایط سخت اقتصادی و اجتماعی قرار دارند، ممکن است در زندان با مجرمان حرفه‌ای آشنا شده و به سمت جرائم جدی‌تر سوق داده شوند، این موضوع نه تنها باعث افزایش ناامنی اجتماعی می‌شود بلکه احتمال بازگشت این افراد به چرخه جرم را نیز افزایش می‌دهد.
علاوه بر این هزینه‌های مالی نگهداری زندانیان بر دوش سیستم قضایی و دولت سنگینی می‌کند، با توجه به این چالش‌ها دستگاه قضایی در سال‌های اخیر تلاش کرده است با استفاده از روش‌های جایگزین مانند پابند الکترونیک از ورود مجرمان غیرحرفه‌ای به زندان جلوگیری کند، این روش به افراد اجازه می‌دهد در محیط‌های اجتماعی و شغلی خود فعال باشند و در عین حال تحت نظارت قانونی باقی بمانند.
پابند الکترونیک چیست و چگونه عمل می‌کند؟
پابند الکترونیک یک دستگاه کوچک و قابل حمل است به منظورنظارت بر رفتار افراد در حبس خانگی که موقعیت دقیق افراد را ردیابی می‌کند، پابند الکترونیک می‌تواند زمان و مکان تحرک فرد را پیگیری کرده و اطلاعات لازم را به مقامات مربوطه ارسال کند.
پابند الکترونیک نه تنها به کاهش جمعیت زندان‌ها کمک می‌کند، بلکه نظارت بهتری بر مجرمان نیز فراهم می‌آورد، در برخی موارد پابند الکترونیک امکان گزارش‌دهی در زمان واقعی را نیز فراهم می‌کند، این فناوری به حفظ حقوق فردی مجرمان کمک کرده و آنها را از تأثیرات منفی زندان دور نگه می‌دارد.
مزایای استفاده از پابند الکترونیک
استفاده از پابند الکترونیک دارای مزایای متعددی است که به‌ویژه در زمینه‌های قانونی و امنیتی کاربرد دارد، از جمله این مزایا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. کاهش هزینه‌های نگهداری زندانیان: استفاده از پابند الکترونیک هزینه‌های مربوط به نگهداری زندانیان در زندان‌ها را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد.
۲. پیشگیری از جرم و بازگشت به اجتماع: این روش به مجرمان اجازه می‌دهد در محیط‌های اجتماعی و شغلی خود فعال باشند و از انزوا و تأثیرات منفی زندان دور بمانند.
۳. تأمین امنیت عمومی: پابند الکترونیک با نظارت دقیق بر حرکات افراد، امنیت عمومی را تأمین می‌کند.
۴. کمک به قاضیان در نظارت بر متهمان: این فناوری به قاضیان امکان می‌دهد تا به‌صورت دقیق‌تر بر متهمان نظارت کنند.
۵. حفظ حقوق انسانی: پابند الکترونیک در مقایسه با حبس سنتی، حقوق انسانی افراد را بهتر حفظ می‌کند.
استان پیشرو در استفاده از پابند الکترونیک
طبق گزارش‌ها، استان آذربایجان شرقی یکی از پیشگامان در استفاده از پابند الکترونیک در ایران است. محمد جوادی، مدیرکل اقدامات تامینی و تربیتی استان آذربایجان شرقی، در گفت‌و‌گو با خبرگزاری میزان اظهار کرد که مرکز نظارت الکترونیک اداره کل زندان‌های این استان در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۸ افتتاح شد و این استان اولین منطقه در کشور بود که چنین مرکزی را راه‌اندازی کرد.
وی افزود که از ابتدای سال جاری تاکنون ۵۶۵ نفر از زندانیان استان با دریافت پابند الکترونیک از زندان آزاد شده‌اند. همچنین، در حال حاضر ۳۴۶ زندانی در استان از پابند الکترونیک استفاده می‌کنند که از این تعداد ۳۳۶ نفر مرد و ۱۰ نفر زن هستند.
استفاده از پابند الکتونیک الکترونیک در این استان نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۰ درصد افزایش داشته است.
محمد جوادی همچنین تأکید کرد که تمامی موارد تأمین و تعمیر تجهیزات پابند‌ها به عهده سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور است، عملکرد دستگاه‌های پابند و روشن یا خاموش بودن آنها به‌صورت ۲۴ ساعته از طریق مرکز نظارت بررسی می‌شود و در صورت بروز هرگونه نقص، دستگاه به‌صورت خودکار به مرکز اطلاع می‌دهد و مشکلات به سرعت برطرف می‌شوند.
نظارت دقیق بر مددجویان تحت کنترل
مدیرکل زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی استان آذربایجان شرقی همچنین به نظارت دقیق بر مددجویان تحت کنترل اشاره کرد، وی بیان کرد که کارشناسان مرکز نظارت گاهی اوقات به‌صورت سرزده از محدوده‌های تعیین شده و نقطه استقرار محکومان بازدید کرده و سلامت و عملکرد صحیح دستگاه‌ها را بررسی می‌کنند، همچنین تردد محکومان در محدوده‌های تعیین شده بر اساس رای و نظر مقام قضایی است و در صورت نیاز به خروج از این محدوده، محکومان باید از مقام قضایی اجازه بگیرند.
طبق گفته محمد جوادی، از ابتدای سال جاری تاکنون ۶۱ نفر از طریق آزادی مشروط، ۲۰۵ نفر مرخصی پایان حبس، ۶۱ نفر آزادی تعلیق مجازات، ۹۶ نفر آزادی پایان حبس و ۳ نفر از طریق اعطای عفو آزاد شده‌اند، این آمار نشان‌دهنده تلاش دستگاه قضایی برای استفاده از روش‌های متنوع در کاهش جمعیت زندان‌ها و بازاجتماعی‌سازی مجرمان است.
نتیجه
استفاده از پابند الکترونیک به عنوان یک روش نوین در سیستم قضایی، نه تنها به کاهش جمعیت زندان‌ها کمک می‌کند، بلکه از تأثیرات منفی حبس بر افراد نیز جلوگیری می‌کند، این روش با حفظ حقوق انسانی و تأمین امنیت عمومی، گامی مهم در جهت اصلاح و بازاجتماعی‌سازی مجرمان غیرحرفه‌ای است.
نگارنده: ساسان سوری