جوابیه وزارت نیرو به یک مطلب

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، پیرو انتشار خبری با عنوان «وزارت نیرو پاسخگو باشد؛ بخشی از برق کشور گم می‌شود» در مورخ ۲۴ بهمن ۱۴۰۳ آن خبرگزاری، پاسخ شرکت توانیر به شرح ذیل ارسال می‌گردد:

 تلفات برق در همه کشور‌ها به دو دسته تلفات فنی و غیرفنی تقسیم می‌شود، از این رو بیان عدد مطلق برای معادل انرژی برق هدر رفته در کشور که حاصل جمع هر دو این تلفات بوده و فقط تلفات فنی نیست، نیاز به مراقبت بیشتری دارد. بخشی از تلفات برق کشور مربوط به بخش غیرفنی است، نظیر: استفاده غیرمجاز از شبکه عمومی برق کشور، دستکاری دستگاه‌های شمارشگر (کنتورها) و عدم دقت مناسب دستگاه‌های اندازه‌گیری، متأسفانه ظهور پدیده استخراج رمز ارز آن هم به صورت غیرمجاز، به این موضوع دامن زده و موجب افزایش سهم تلفات غیرفنی برق شده است که تعدی مستقیم به حقوق عامه مردم (حق الناس) است، البته وزارت نیرو برای هر یک از این موارد غیرفنی برنامه عملیاتی دارد.

تلفات فنی شبکه‌های توزیع برق کشور در شرایط طبیعی قرار دارد و ترانسفورماتور‌های جدید مورد استفاده در بخش توزیع برق کشور از نیمه دوم سال ۱۳۹۳ تاکنون از نوع کم‌تلفات بوده و در شرایط مطلوب هستند.

در حال حاضر تلفات در بخش انتقال برق کشور حدود ۲.۵ درصد و تلفات بخش توزیع به حدود ۲/۹ درصد رسیده است. لازم به ذکر است، با تلاش‌های همه جانبه و شبانه‌روزی در صنعت برق این اعداد در حدود ۱۰ سال قبل در انتقال ۶ درصد و در توزیع در بعضی مناطق بیش از۲۰ درصد (متوسط ۱۶درصد) بود و با هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی انجام شده، مقرر شده تا پایان برنامه هفتم، تلفات شبکه برق کشور به کمتر از۱۰ درصد یعنی (۸.۵ درصد) کاهش یابد. (هرچند در استاندارد وزارت نیرو در شرایط ایده‌آل کشور از نظر اقتصادی-سیاسی، ۶ درصد در تابستان و ۴.۵ درصد در زمستان اعلام شده است.)

در ۱۰ سال اخیر میزان تلفات فنی انتقال، فوق توزیع و توزیع شبکه برق کشور ۵ درصد کاهش یافته که این تلفات به پراکندگی مراکز مصرف و سطوح ولتاژ، موقعیت نیروگاه‌ها در شبکه سراسری برق و کیفیت تجهیزات شبکه وابسته است.

میزان تلفات در کشور‌های پیشرفته دنیا معمولاً بین ۵ تا۱۰ درصد است.

در همین حال، در جهت کاهش تلفات، برنامه‌هایی از جمله محدودکردن دسترسی به شبکه و طرح‌های اصلاح ساختار شبکه از مدت‌ها پیش در دستورکار قرار گرفته که طرح تبدیل شبکه‌های مسی به کابل خودنگهدار به طور جدی در سراسر کشور در دست پیگیری است. اجرای این طرح از سال‌های قبل آغاز شده و از ابتدای امسال تاکنون نیز بیش از ۶۵۰۰ کیلومتر از شبکه‌های توزیع برق به کابل خودنگهدار تبدیل شده و این روند تا پایان شبکه‌های مسی فاقد روکش ادامه خواهد داشت. از آنجایی‌که در قالب این طرح، نقاط ضعف احتمالی شبکه و موارد فرسودگی نیز برطرف می‌شود، کاهش تلفات فنی (هرچند محدود) را نیز به‌دنبال خواهد داشت.

در قالب طرح‌های اصلاح ساختار شبکه نیز بخشی از تأسیسات و تابلو‌های برق و کنتور‌های مشترکین (عمدتاً پراکنده و غیرآپارتمانی) از دسترس خارج و به بالای پایه‌های شبکه منتقل می‌شوند. بدین‌ترتیب، ضمن ایجاد ایمنی بیشتر و عدم ایجاد مزاحمت برای قرائت کنتور، امکان دسترسی به کنتور و ایجاد اختلال در عملکرد آن به حداقل می‌رسد.

تست و بازرسی مستمر کنتور‌ها و لوازم اندازه‌گیری و تعویض کنتور‌های معیوب نیز اقدامی مؤثر در این زمینه است که به عنوان یک فعالیت جدی پیگیری می‌شود.

تلفات شبکه برق ایران در سال‌های اخیر از تلفات شبکه برق مکزیک، ترکیه و برزیل کمتر بوده است؛ این تلفات ناشی از مقاومت ذاتی سیم‌ها و تجهیزات شبکه در مقابل عبور جریان الکتریکی بوده و میزان آن تابعی از وسعت شبکه، فاصله مراکز مصرف برق از نیروگاه‌ها و نوع و میزان برق مصرفی مشترکان است؛ بنابراین رقم تلفات در کشور‌های مختلف ناشی از موارد فوق‌الذکر، متفاوت است.

اما یکی از عوامل مؤثر بر افزایش میزان تلفات، استفاده غیرمجاز از برق است که مقابله با این عامل نیازمند عزم همه سیاست‌گذاران و نیز مقام‌های محلی و گروه‌های اجتماعی موثر است. در این بین، شبکه برق اسپانیا از نظر وسعت، پراکندگی و نوع بار به شبکه برق ایران نزدیک‌تر و قابل مقایسه‌تر است و طبق آمار میزان تلفات برق در ایران جمعاً کمی بیش از ۱۱ درصد و در اسپانیا ۹.۶ درصد تعیین شده است.

کمترین تلفات برق مربوط به چین با عدد ۵.۵ درصد و بیشترین تلفات شبکه انتقال توزیع و فوق توزیع مربوط به عراق با عدد ۵۰.۶ درصد است. بعد از عراق، هند با عدد ۱۹.۴ درصد، پاکستان ۱۷.۴ درصد، برزیل ۱۵.۸ درصد، ترکیه ۱۴.۸ درصد، مکزیک ۱۳.۶ درصد، خاورمیانه و شمال آفریقا ۱۳.۶ درصد، بعد از ایران، بیشترین میزان تلفات برق را دارند و از کشور‌هایی که میزان تلفات آنها کمتر از ایران است، می‌توان به پرتغال با ۱۰ درصد، اسپانیا ۹.۶ درصد، کانادا ۸.۹ درصد، آفریقای جنوبی ۸.۴ درصد، انگلستان ۸.۳ درصد اشاره کرد. این در حالی است که میانگین جهان در میزان تلفات شبکه برق ۸.۳ درصد شناخته شده و کشور‌های ایتالیا با ۷ درصد، فرانسه ۶.۴ درصد، آمریکا ۵.۹ درصد و چین ۵.۵ درصد کمترین میزان تلفات را در کل دنیا دارا هستند.