هیچ نهادی به طور مشخص متولی هوش مصنوعی در ایران نیست

سادینا آبایی، رئیس کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات در پاسخ به SNNTV درخصوص آخرین وضعیت هوش مصنوعی در ایران، گفت: ما هنوز در مرحله‌ای ایستاده‌ایم که حتی مشخص نیست برنامه‌ای مدون در این حوزه وجود دارد یا نه. مسئله اصلی، تعدد اسناد و نگاه‌های متنوع و بعضاً متناقض در ساختار حاکمیتی کشور نسبت به هوش مصنوعی است. اگر این روند ادامه پیدا کند، طبیعی است که ما صرفاً مصرف‌کننده باقی خواهیم ماند؛ چرا که سرعت تحولات در این حوزه بسیار بالاست و هوش مصنوعی در آینده نزدیک، وارد تمامی عرصه‌های صنعت، اقتصاد و تجارت خواهد شد.

وی ادامه داد: اگر ما همچنان درگیر تصویب قوانین، تشکیل نهاد‌های مختلف و اختلاف‌نظر‌های درون‌ساختاری باشیم، هوش مصنوعی ما را دچار سردرگمی حکمرانی خواهد کرد؛ و در نهایت، به آن نتیجه مطلوبی که مدنظر رهبری نیز هست، نخواهیم رسید. مقام معظم رهبری تأکید داشته‌اند که ما نباید منتظر بمانیم تا دیگران برای ما فناوری تولید کنند؛ بلکه خود باید در تولید و توسعه این فناوری پیش‌قدم باشیم. اما روند کنونی، خلاف این جهت‌گیری است.

آبایی افزود: برنامه‌ریزی‌ها باید به گونه‌ای صورت گیرد که یک نهاد متولی مشخص، با قانون‌گذاری شفاف، مسئولیت هدایت این مسیر را بر عهده بگیرد. اجرا باید بر عهده بخش خصوصی باشد و شرایط اعتمادسازی نیز برای سرمایه‌گذاری داخلی فراهم شود. در غیر این صورت، ما بازنده خواهیم بود.

رئیس کمیسیون فناوری و اطلاعات اتاق بازرگانی بیان کرد: همواره در حوزه نوآوری، چه در داخل کشور و چه در خارج، افرادی هستند که پیشرو عمل می‌کنند و در هر شرایطی، کار‌های مهمی انجام می‌دهند. ما نیز تولیداتی در این زمینه داریم، اما این تولیدات در مقیاس ملی و فراگیر نیستند و بیشتر در قالب پروژه‌های کوچک و پراکنده صورت می‌گیرند. بنابراین، نمی‌توان در حال حاضر گفت که ایران به‌صورت جدی وارد حوزه هوش مصنوعی شده و حرفی برای گفتن در سطح بین‌المللی دارد.

وی افزود: در حوزه سخت‌افزار، ما عملاً دیگر نیازی به سرمایه‌گذاری عمده حداقل تا دو سال آینده نداریم. نباید به اسم هوش مصنوعی، سرمایه‌ها به سمت واردات بی‌هدف تجهیزات سخت‌افزاری هدایت شوند. تمرکز ما باید بر توسعه الگوریتم‌ها، کاربرد‌های بومی و نیاز‌های واقعی کشور در حوزه‌های مختلف مانند صنعت، کشاورزی، معدن و تجارت باشد. ما از نظر فناوری توانمندی‌های لازم را داریم، اما زیرساخت‌های لازم، به‌ویژه در حوزه حکمرانی داده، هنوز شکل نگرفته است.

آبایی گفت: ما هنوز قانون جامع و کارآمدی در حوزه داده نداریم. حتی مشخص نیست مالکیت داده‌ها با چه نهادی است و چگونه این داده‌ها باید مبادله شوند. هوش مصنوعی بر بستر داده معنا پیدا می‌کند؛ و اگر مدیریت آن اصولی نباشد، با چالش‌های جدی مواجه خواهیم شد.

وی در پایان عنوان کرد: تعدد اسناد سیاست‌گذاری، به‌ویژه در حوزه هوش مصنوعی، باعث شده مشخص نباشد در نهایت کدام سند، موضع نهایی و رسمی کشور است. هنوز نمی‌دانیم چه نهادی باید حرف آخر را بزند و چه برنامه‌ای قرار است مبنای حرکت ما قرار گیرد.