بررسی بالگرد تهاجمی طوفان، قاتل پرنده ساخت ایران/ عملیات در شب و روز با قابلیت حمل همزمان ۸ موشک ضد زره هوشمند

به گزارش خبرنگار حوزه امنیت دفاعی خبرگزاری دانشجو ؛ طی دهه‌های اخیر و به‌ویژه پس از انقلاب اسلامی ایران، صنعت دفاعی کشور با تکیه بر توان داخلی، علی‌رغم تحریم‌های گسترده و همه‌جانبه، موفق شده راهبرد خودکفایی نظامی را تحقق بخشد. یکی از برجسته‌ترین مصادیق این خوداتکایی، پروژه ارتقای عملیاتی و فناورانه بالگرد تهاجمی «طوفان» و به طور خاص «طوفان ۲» است. این بالگرد، ترکیبی از به‌روزرسانی بدنه و ساختار مکانیکی، نوآوری در سامانه‌های اپتیکی و الکترونیکی و همچنین به‌کارگیری طیف متنوعی از سلاح‌های هوشمند و دقیق بومی است. در ادامه ابعاد مهندسی، فناوری و کاربرد رزمی طوفان ۲ در میدان عمل را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

ریشه‌ها و سیر تحول بالگرد رزمی ایران: از کبرا تا طوفان ۲  

در اوایل دهه ۶۰، تجربه موفق استفاده از بالگردهای تهاجمی «ای اچ۱ کبرا» در جنگ تحمیلی، در ذهن طراحان و استراتژیست‌های دفاعی ایران به عامل الهام بخشی تبدیل شد. بر همین اساس، ایده‌ ارتقای این بالگرد و ساخت نمونه بومی با رویکرد بهینه‌سازی و تطبیق با محیط عملیاتی و تهدیدات روز، به اولویت طراحی نیروهای مسلح تبدیل شد. نخستین مدل «طوفان» با اعمال ارتقا بر روی کبرا، نماد ورود ایران به دایره کشورهای صاحب دانش بهسازی و مهندسی معکوس بالگردهای رزمی شده و آماده‌سازی مدل‌های پیشرفته‌تر با بهره‌گیری از فناوری‌های مدرن به تولید طوفان ۲ انجامید. رونمایی رسمی این بالگرد در دی‌ماه ۱۳۹۱ نقطه عطفی در عرصه توسعه ناوگان بالگردی بومی محسوب می‌گردد.

نگاهی به ارتقای جامع؛ بازطراحی بدنه، سازه و سامانه‌‌های طراحان طوفان روی پلتفرم کبرا

۱. اصلاح ساختار بدنه و کانوپی (آسمانه):  

در فاز طراحی طوفان ۲، مهندسان سازمان صنایع هوایی فراتر از استانداردسازی‌های محدود روی بدنه کبرا حرکت کردند. بازطراحی ساختار آیرودینامیکی، افزایش سطح شیشه‌ها، استفاده از مواد با مقاومت بالاتر و شیشه‌ ضدگلوله با زاویه دید وسیع‌تر، باعث شده قابلیت بقای خدمه و میدان دید خلبانان بهینه گردد. کانوپی جدید نه تنها دید مستقیم و جانبی را افزایش داده بلکه وزن، مقاومت و ایمنی کلی را بهینه ساخته است.  

۲. بازسازی و ارتقای موتور:  

هرچند هنوز اطلاعات دقیق موتور طوفان ۲ از جانب منابع رسمی اعلام نشده‌، اما بر اساس داده‌های میدانی و تصاویر موجود، موتور استفاده‌شده از نمونه‌های پرقدرت‌تر احتمالا از نمونه های منصوب روی نسخه های جدیتر بل 212  است. با این ارتقا نه تنها عملکرد پروازی و توان حمل مهمات بیشتر تضمین شده، بلکه بالگرد قابلیت مانور و عملیات در شرایط دشوار اقلیمی ایران را هم یافته است.

فناوری‌های نوین الکترواپتیکی و مدیریت نبرد در طوفان ۲  

۳. سامانه الکترواپتیکی  عقاب ۱ و RU290:  

یکی از مهم‌ترین دستاوردهای طوفان ۲، نصب سامانه پیشرفته الکترو اپتیکی بومی «عقاب ۱ و آریو 290» بر دماغه است که توسط صاایران و شرکت رایان طراحی شده و قابلیت تثبیت ژیروسکوپی در دو محور را دارند.

پردازش تصویر در محیط‌های کم نور و پرتحرک، مسافت‌یاب لیزری با برد ۲۰ کیلومتر، دوربین زوم اپتیکی با قدرت بالا و جلونگر فروسرخ برای عملیات شبانه، سامانه‌ای را پدید آورده که امکان رصد، شناسایی، تعیین مسافت دقیق و هدف‌گیری در تمامی شرایط جوی را فراهم می‌آورد. ویژگی تحسین‌برانگیز سامانه، ادغام اطلاعات حسگرها در نمایشگر کابین و ارسال همزمان داده‌های دیجیتال به سامانه کنترل آتش است.

تعقیب نیسان متخلف احتمالا با محوله غیرقانونی توسط طوفان 2 سپاه

۴. مدیریت دیجیتال نبرد و نمایشگرهای چندمنظوره (MFD):  

در طوفان ۲ با نصب دو نمایشگر دیجیتال چندمنظوره، ساختار متعارف آنالوگ جای خود را به محیط کابین خلوت‌تر، اطلاعات یکپارچه و دسترسی سریع‌تر به داده‌های عملیاتی داده است. این نمایشگرها با استاندارد بالا و زمان متوسط بین خرابی (MTBF) کمتر نسبت به نمونه‌های قدیمی، عمر عملیاتی و توسعه‌پذیری تجهیزات کابین را تضمین نموده‌اند.

کاهش حجم ادوات فیزیکی و تجمیع داده‌های مهم پروازی و سامانه‌های تسلیحاتی روی یک محیط گرافیکی به معنی افزایش ایمنی روانی خلبان در شرایط استرس‌زا و قابلیت پاسخدهی سریع‌تر در میدان نبرد است.

۵. HUD پیشرفته و سیستم کلاه پروازی هماهنگ با سلاح:  

نمایشگر سربالا (HUD) جدید نسبت به مدل‌های ساده قبلی روی کبراها، از کیفیت انتقال داده بیشتر، انعطاف عملیاتی برتر و تطابق ساختاری با مأموریت‌های چندگانه برخوردار است.

 سامانه‌های کمکی نصب‌شده بر روی کلاه‌ پروازی نیز به کاربر اجازه می‌دهد اطلاعات حیاتی پروازی و هدف‌گیری را در مقابل چشمان خود دریافت کند و قادر باشد صرفاً با حرکت سر توپ سه لول ۲۰ میلیمتری را به جهت مورد نظر هدایت و هدف قفل کند.

قابلیت‌های تسلیحاتی: تنوع موشک، قدرت آتش و دقت شلیک  
۶. استانداردسازی و تطبیق با سلاح‌های نوین:  

ارتقای اهداف عملیاتی طوفان ۲، فقط به حوزه مکانیک یا اپتیک محدود نشده؛ بلکه بسته کامل تسلیحات شامل موشک‌های ضدزره و هوابه‌هوا نیز از جهش فنی برخوردار است. این بالگرد قابلیت تجهیز به ۸ موشک ضدزره ایرانی قائم، شامل موشک‌های دهلاویه (مشابه کورنت و با هدایت لیزری)، موشک حیدر (هدایت اپتیکیحرارتی) و موشک هوا به هوای قمر بنی هاشم (هدایت فروسرخ) را دارد. همین ترکیب آتش، طوفان ۲ را به «پلتفرم ضربتی سنگین»‌ مبدل می‌کند که قادر است هم نفربرهای زرهی و هم اهداف پروازی در میدان نبرد را به‌طور همزمان تهدید کند.

۷. افزایش احتمال اصابت با موشک و مهمات غیر هدایت‌شونده  

طوفان ۲ با سامانه هدف‌گیری پیشرفته و امکان مسافت‌یابی دقیق لیزری، قابلیت افزایش برد مؤثر توپ ۲۰ میلیمتری و راکت ۷۰ میلیمتری را یافته است. ارتباط داده‌ای حسگرها با سامانه مدیریت آتش، باعث افزایش قابل توجه شانس برخورد در اولین شلیک شده و مصرف مهمات را به حداقل می‌رساند. در نتیجه نیاز به حجم آتش کمتر برای موفقیت در نابودی هدف و افزایش بهره‌وری رزمی حاصل شده است.

سایر زیرسامانه‌ها و تجهیزات پیشرفته

 
۸. دوربین جلونگر فروسرخ و عملیات در شب و هوای نامساعد:

 
دوربین FRONT LOOKING INFRARED (FLIR) جلونگر، پروازی امن و هدف‌گیری دقیق شبانه را ممکن کرده است. این سامانه نقاط کانونی تابش حرارتی هدف را شناسایی و ردیابی می‌کند و خدمه را قادر می‌سازد در هر شرایط آب‌وهوایی و حتی در حضور دود و استتار (camouflage) هدف را دنبال کنند.

۹. سیستم‌های مخابراتی نوین و مقابله با جنگ الکترونیک:  

آنتن‌های جدید نصب‌شده در زیر بدنه طوفان ۲ به سامانه‌های مخابراتی امن، IFF (تشخیص دوست از دشمن)، انتقال داده و شاید مجموعه‌ای از سیستم‌های مقابله با اقدامات الکترونیکی دشمن اختصاص یافته‌اند. این سامانه‌ها تضمین می‌کنند که خدمه بتوانند در محیط‌ های جنگ الکترونیکی و نبرد اطلاعاتی نیز مأموریت خود را با موفقیت ادامه دهند.

کاربرد عملیاتی و تجربیات رزمی  

طوفان ۲ از زمان رونمایی، در تمرین‌های گسترده و مانورهای میدانی نظیر رزمایش پیامبر اعظم  آزمایش عملیاتی خود را با موفقیت پشت سر گذاشته است. تجربه عملیاتی نشان داده تطبیق سامانه‌های بومی با تهدیدات واقعی و شرایط میدان رزمی ایران (کوهستان، کویر، مناطق مرزی گسترده) نه‌تنها به ارتقای آمادگی رزمی منجر شده بلکه زمینه انتقال فناوری به دیگر پروژه‌های هوایی و اشتراک‌گذاری زیرسامانه‌ها را در نیروهای مسلح فراهم کرده است.

طوفان ۲ نه صرفاً یک بهینه‌سازی بلکه یک بازطراحی عمیق و تولید ملی است؛ پلتفرمی پیشرفته با بدنه ضدگلوله، کانوپی فوق مقاوم، نمایشگرهای دیجیتال، سیستم هدف‌گیری کلاه خلبان، مجموعه الکترواپتیکی بومی و توان حمل و شلیک ۸ موشک ضدزره متنوع که ایران را به جرگه محدود کشورهای دارنده فناوری تولید و ارتقای مستقل بالگردهای رزمی وارد کرده است. این دستاورد در حالی محقق شد که در نتیجه تحریم‌های بی‌سابقه، هرگونه واردات قطعه و فناوری خارجی مسدود بود.

پروژه طوفان ۲ پاسخی روشن به سیاست‌های فشار حداکثری است: نه تنها تولید و توسعه سامانه‌های اصلی با تکیه بر ظرفیت داخلی انجام شده، بلکه توسعه سامانه‌های پیشرفته اپتیکی، تسلیحاتی، مدیریت میدان نبرد و حتی شلیک موشک‌های هدایت‌شونده کاملاً ایرانی در بستر تحریم رقم خورده است.

موفقیت طوفان ۲ الگویی روشن برای آینده صنعت هوایی کشور است؛ نشان داد که اگر دانش و اراده ملی در کنار هم قرار گیرد، هیچ مانعی—حتی وسیع‌ترین تحریم‌ها— نمی‌تواند ملت ایران را از دستیابی به فناوری روز دنیا و دفاع مقتدرانه از مرزهای میهن بازدارد و صنایع نظامی کشور انواع مختلف سلاح سنگین و سبک را تولید میکند.  سربازان مدافع امنیت ملی ایران،  با بهره گیری از مدرن ترین تجهیزات برای حفظ امنیت ملی ایران تلاش میکنند تا در میدان نبرد کوچک ترین خدشه ای به کشور وارد نشود.