موشک فراصوت فتاح/ کابوس جدید تل‌آویو چه ویژگی‌هایی دارد؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو؛ در ساعت ۲ بامداد چهارشنبه ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساکنان حيفا در فلسطین اشغالی با صدای انفجارهایی مهیب که شباهتی به هیچ‌چیز آشنا نداشت، از خواب پریدند. این صدا در واقع صدای عبور موجی تازه از موشک‌های فراصوت ایران بود؛ موشک‌هایی که با سرعت نزدیک به ۲ کیلومتر بر ثانیه از مرزهای جغرافیایی عبور کرده و آسمان رژیم صهیونیستی را شکافتند.

تلویزیون ایران اعلام کرد که این حمله یازدهمین مرحله از عملیات «وعده صادق ۳» بوده و برای نخستین‌بار از موشک‌های «فتّاح» استفاده شده است. موشک‌هایی که نه‌تنها دارای قدرت تخریبی بالا هستند، بلکه “غیرقابل رهگیری” نیز توصیف شده‌اند. سپاه پاسداران هشدار داده که در حملات بعدی، استفاده گسترده‌تری از این نوع موشک‌ها صورت خواهد گرفت.

موشک فراصوت چیست و چرا اهمیت دارد؟

در تعریف علمی، فراصوت به سرعتی اطلاق می‌شود که بیش از ۵ ماخ باشد (بیش از ۶۱۲۵ کیلومتر بر ساعت). در این سرعت، فشار، گرما و نیروی اصطکاک به شکل بی‌سابقه‌ای افزایش می‌یابد و تنها کشورهای معدودی توانایی طراحی و تولید چنین موشک‌هایی را دارند.

اما تنها سرعت بالا کافی نیست؛ موشک‌های فراصوت باید بتوانند در مسیر پروازی خود مانور دهند و این همان چیزی است که پدافندهای سنتی را ناتوان می‌کند. زیرا در موشک‌های بالیستیک معمولی، مسیر حرکت از ابتدا تا پایان قابل پیش‌بینی است و رهگیری آسان‌تر می‌شود. اما موشک فراصوت مسیر خود را لحظه‌به‌لحظه تغییر می‌دهد.

دو نوع اصلی موشک‌های فراصوت

 1. موشک‌های کروز فراصوت: دارای موتور فعال در کل مسیر، سرعت بالا، پرواز در ارتفاع کم و توانایی مانور بالا برای دور زدن پدافند.

 2. مركبات سرخورنده فراصوت (HGV): این موشک‌ها ابتدا با موشک‌های بالیستیک به ارتفاع بالا پرتاب می‌شوند و سپس با مانور و سرعت بالا به سمت هدف سر می‌خورند.

تفاوت موشک‌های بالستیک با فراصوت

موشک‌های بالیستیک سنتی پس از پرتاب به ارتفاع بالا رفته، مسیر قوسی طی کرده و سپس به سمت هدف سقوط می‌کنند. این مسیر کاملاً قابل پیش‌بینی است. اما موشک فراصوت در همان فضای درون جو، با سرعت بالا حرکت کرده و در همان‌ حال، مسیرش را تغییر می‌دهد. این ویژگی باعث می‌شود:

 • سیستم‌های راداری دیرتر متوجه موشک شوند؛

 • زمان واکنش بسیار کوتاه‌تر شود؛

 • احتمال رهگیری نزدیک به صفر برسد.

فتّاح ۱: آغاز ورود ایران به موشک‌های فراصوت

در خرداد ۱۴۰۲، ایران از نخستین موشک فراصوت بومی خود با نام «فتّاح ۱» رونمایی کرد. این موشک دارای سرعتی بین ۱۳ تا ۱۵ ماخ و بردی حدود ۱۴۰۰ کیلومتر است. ساختار آن به شکل دو مرحله‌ای طراحی شده:

 • مرحله اول: موتور اولیه برای شتاب‌گیری در فضای خارج جو؛

 • مرحله دوم: سرجنگی هوشمند با توان مانور در مسیر، برای عبور از سامانه‌های دفاعی.

هدایت «فتّاح ۱» مبتنی بر سیستم ناوبری اینرسیایی است که با اطلاعات ماهواره‌ای به‌روزرسانی می‌شود. استفاده از سوخت جامد نیز باعث شده تا سرعت آماده‌سازی آن بالا باشد و نیازی به سوخت‌گیری پیش از پرتاب نداشته باشد.

در آبان ۱۴۰۲، نسخه جدیدی از این موشک با نام «فتّاح ۲» معرفی شد. مهم‌ترین ویژگی این مدل، سرجنگی انزلاقی (Glide Vehicle) است که پس از جدایش از بدنه، با موتور مستقل کوچک، مسیر پرواز را به‌طور مستقل طی می‌کند.

گزارش‌های رسمی حاکی از آن است که «فتّاح ۲» به سرعتی بین ۵ تا ۱۰ ماخ می‌رسد. برد این موشک بین ۱۴۰۰ تا ۱۸۰۰ کیلومتر تخمین زده شده و دقت اصابت بسیار بالایی دارد. استفاده عملیاتی آن برای نخستین‌بار در آوریل ۲۰۲۴ گزارش شد؛ زمانی که سپاه پاسداران اعلام کرد یکی از پایگاه‌های هوایی مهم رژیم صهیونیستی را با این موشک هدف قرار داده است.

رسانه‌های غربی مانند «ABC News» نیز تأیید کردند که در این حمله، پایگاه‌های «نیفاتیم» و «حتسور» آسیب دیدند و زیرساخت‌های حیاتی از جمله باند پرواز و تجهیزات لجستیکی نابود شدند.

چرا رژیم صهیونیستی از موشک‌های فراصوت هراس دارد؟

• اولاً، این موشک‌ها به‌دلیل سرعت بالا و تغییر مسیر غیرقابل پیش‌بینی، توانایی پدافند گنبد آهنین یا فلاخن داوود را کاملاً خنثی می‌کنند.

 • ثانیاً، کاهش شدید زمان واکنش دشمن به حد چند ثانیه، موجب می‌شود که حتی پیشرفته‌ترین سیستم‌ها فرصت مقابله پیدا نکنند.

 • ثالثاً، بهره‌گیری ایران از موشک‌هایی با قدرت تخریبی زیاد در کنار مانورپذیری بالا، برتری راهبردی چشمگیری ایجاد کرده است.

آیا ایران تنها دارنده این موشک‌هاست؟

خیر؛ اما ایران در میان کشورهای معدود دارای فناوری فراصوت است. در حال حاضر، تنها چهار کشور توان واقعی در تولید این موشک‌ها را دارند:

 • ایران

 • روسیه

 • چین

 • ایالات متحده آمریکا

اما آنچه ایران را متمایز می‌کند، استفاده عملیاتی و واقعی از این موشک‌ها در میدان جنگ است؛ چیزی که آمریکا و چین هنوز به‌شکل کامل انجام نداده‌اند.

موشک‌های فراصوت هرچند قدرت تعیین‌کننده‌ای در نبردها دارند، اما نتیجه نهایی جنگ‌ها به عوامل دیگری چون:

 • تحمل‌پذیری داخلی

 • پشتیبانی منطقه‌ای و بین‌المللی

 • توان اقتصادی و لجستیکی

 • اراده سیاسی و اجتماعی

وابسته است.

با این‌حال، این موشک‌ها میزان تأخیر، دقت و توان پاسخ دشمن را به‌شدت کاهش داده‌اند و به همین دلیل، رژیم صهیونیستی دیگر در امنیت روانی و نظامی سابق به‌سر نمی‌برد.

ایران با معرفی و استفاده عملیاتی از موشک‌های «فتّاح ۱» و «فتّاح ۲»، وارد مرحله‌ای جدید از بازدارندگی شده است. استفاده از فناوری‌های پیشرفته با سوخت جامد، سامانه‌های هدایت دقیق، و طراحی‌های قابل مانورپذیری، موجب شده تا هرگونه تجاوز از سوی دشمن، بلافاصله با واکنشی سریع، دقیق و ویرانگر پاسخ داده شود.

رژیم صهیونیستی امروز می‌داند که آسمان دیگر برایش امن نیست؛ نه شب، نه روز، و نه حتی پناهگاه‌های زیرزمینی.