تحریم‌های نفتی ایران رفع شد؟/ انتظار رشد صادرات نفت کشورمان به چین

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو-نیلوفر زارع: «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا عصر سه‌شنبه در شبکه اجتماعی تروث سوشال نوشت: «چین اکنون می‌تواند از ایران نفت بخرد. باعث افتخار بزرگ من بود که این را ممکن کردم. اکنون چین می‌تواند از ایران نفت بخرد و امیدوارم از آمریکا هم نفت زیادی بخرد.»

این پیام در حالی توسط رئیس جمهور آمریکا مطرح شد که وی پیشتر چندین بار تاکید کرده بود هر کشوری که از ایران نفت بخرد حق تجارت با آمریکا را نخواهد داشت.

بر اساس گزارش‌های غیر رسمی اما قابل استناد در سال ۲۰۲۳ میلادی چین مقصد ۹۰ درصد نفت صادراتی ایران بوده است؛ بعید به نظر می‌رسد این سهم تغییر چندانی تاکنون کرده باشد.

میزان واردات نفت ایران توسط چین همواره روند سینوسی داشته و نمی‌توان میزان ثابتی را برای آن متصور بود. برای مثال در اسفند ماه سال گذشته میزان صادرات نفت کشورمان به چین به بیش از ۱.۵ میلیون بشکه در روز هم رسید که رسانه‌ها آن را یک رکورد ظرف چند سال اخیر مطرح کردند، اما آخرین آمار اعلام شده از سوی مراکز مدیریت کشتیرانی جهان نشان از آن دارد که در ماه می ۲۰۲۵ (اردیبهشت و خرداد سالجاری) این رقم به ۱.۱ میلیون بشکه در روز رسیده است.

البته گفته می‌شود این اعداد و داده‌ها کاملا قطعی نیستند؛ زیرا نفتکش‌های حامل نفت خام ایران از حرکات مختلفی برای پنهان‌کردن مبدأ و مسیر خود استفاده می‌کنند. شرکت کپلر اخیرا گزارش داده است تعداد بیشتری از نفتکش‌های حامل نفت ایران به چین، اکنون دستگاه‌های ردیاب خود را خاموش می‌کنند تا ردیابی دشوارتر شده و مکان آنها پنهان بماند. داده‌های رسمی چین هم هیچ تحویلی از ایران را نشان نمی‌دهد و نفت ایران پس از انتقال کشتی به کشتی برای پنهان‌کردن منشأ آن، به‌عنوان مبدأ مالزی نام‌گذاری می‌شود.

جریان صادرات نفت خام ایران به چین- منبع: Vortexa Ltd

ایران نفت خود را به چین می‌فروخت و می‌فروشد

همانطور که آمار نشان می‌دهد شاید سخت اما ایران همواره نفت خود را به چین صادر کرده است. تحریم‌ها این روند را تاثیر قرار داده، اما هیچگاه آنرا متوقف نکرده است.

حالا با این پیام ترامپ پیش‌بینی می‌شود صادرات نفت ایران به چین توسعه و تسهیل پیدا کند، اما سوال اصلی اینجاست که صادرات نفت کشورمان به چین تا چه میزان قرار است افزایش پیدا کند؟ برای پاسخ به این سوال می‌توان به آمار صادرات نفت ایران پس از برجام مراجعه کرد، از ژانویه ۲۰۱۶ و آغاز اجرای برجام میزان صادرات نفت همواره به بیش از ۲ میلیون بشکه در روز رسید، حتی در مقاطعی به ۳.۲ میلیون بشکه در روز هم شد.

این موضوع ادامه داشت اما در سال ۲۰۱۸ با خروج ترامپ از برجام و سپس پایان معافیت‌های ۶ ماهه خرید نفت ایران در مارس ۲۰۱۹ صادرات نفت تا روزی ۳۰۰ هزار بشکه هم کاهش داشت.

البته نباید فراموش کنیم که این ارقام مربوط به صادرات نفت کشورمان به اروپا، ژاپن، هند، کشور‌های اروپایی، چین و چند مشتری کوچک دیگر است. البته در همان مقطع هم چین بزرگترین مشتری ایران بود و روزانه بیش از ۶۰۰ هزار بشکه نفت از ایران وارد می‌کرد.

صادرات روزانه ۲.۵ میلیون بشکه نفت در روز

شرایط اقتصادی امروز چین و ایران متفاوت است، از سوی دیگر مشخص نیست این پیام ترامپ برای لغو تحریم صرفا به چین محدود می‌شود یا کشور‌های دیگر هم می‌توانند از ایران نفت وارد کنند اما برآورد‌ها نشان می‌دهد میزان صادرات نفت کشورمان به چین می‌تواند در کوتاه مدت تا ۲.۵ میلیون بشکه در روز افزایش پیدا کند.

گمانه زنی‌هایی نیز در چند روز پیش توسط رویترز مطرح شده بود که قریب به ۱۲۰ میلیون بشکه نفت فروخته نشده کشورمان روی دریا و در نزدیکی بنادر چینی موجود است. پیش بینی می‌شود تمام این نفت در روز‌های آینده به پالایشگاه‌های چینی تحویل شوند.