جنایت در میدان تجریش؛ از اصابت موشک تا اصابت به وجدان بشریت

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو به نقل از دیدبان حقوق بشر کردستان ایران؛ در دوازده ثانیه‌ای که یک ویدئو از دوربین مداربسته میدان تجریش تهران ضبط کرده، چیزی فراتر از انفجار یک موشک رخ می‌دهد. این ثانیه‌ها، فشرده‌ای از بی‌قانونی، وحشت، و نقض اصول بنیادین حقوق بشری و بین‌المللی هستند

برخلاف ادعای مقامات رسمی رژیم اسرائیل مبنی بر عدم هدف‌گیری غیرنظامیان.

این ویدئو گواه روشنی است از بمباران مستقیم منطقه‌ای شهری و پر رفت‌وآمد، بدون هرگونه نشانه‌ای از حضور هدف نظامی. همان سناریویی که بار‌ها در نوار غزه تکرار شده، این‌بار در قلب پایتخت ایران به نمایش گذاشته شد.

مطابق ماده ۵۱ پروتکل اول الحاقی به کنوانسیون‌های ژنو (۱۹۷۷)، غیرنظامیان در همه حال باید در برابر اثرات مخرب مخاصمات مسلحانه مصون بمانند. همچنین، بند ۱ و ۲ ماده ۱۳ پروتکل دوم تأکید می‌کند که جمعیت غیرنظامی نباید هدف حمله قرار گیرد. حمله به میدان تجریش، محلی شلوغ، مدنی و بی‌دفاع، تخطی مستقیم از این اصول است و در طبقه‌بندی حقوق بین‌الملل، واجد وصف جنایت جنگی است.

اما مسئله تنها به نقض حقوق و قوانین بین‌المللی محدود نمی‌شود. باید دید که این حملات چه تأثیری بر وجدان عمومی، سلامت روان و حیات روزمره مردم دارد. صحنه‌هایی از شعله، دود، فریاد و دویدن مردمی وحشت‌زده در یک مکان عمومی، نه فقط برای حاضران، که برای میلیون‌ها نفری که این تصاویر را می‌بینند، نوعی ترومای جمعی به بار می‌آورد. مطابق با ماده ۲۵ اعلامیه جهانی حقوق بشر، هر انسانی حق دارد از امنیت روانی، آرامش فردی و اجتماعی برخوردار باشد. تجاوز به فضا‌های عمومی به‌صورت موشک‌باران، نقض مستقیم این حقوق بنیادین است.

براساس گزارش‌های روان‌پزشکی از مناطق جنگی، کودکانی که شاهد چنین صحنه‌هایی هستند دچار PTSD (اختلال استرسی پس از سانحه)، کابوس‌های شبانه، بی‌اعتمادی اجتماعی، و بحران‌های روان‌شناختی عمیق می‌شوند. زنان، سالخوردگان، و خانواده‌هایی که در این میدان در حال خرید یا عبور عادی روزانه بودند، نه سرباز، نه تهدید، بلکه شهروندانی بی‌دفاع بودند که قربانی سیاست «بازدارندگی با رعب» رژیم اسرائیل شده‌اند.

در کنار این بُعد روانی، از منظر جامعه‌شناسی حقوق بین‌الملل نیز باید هشدار داد. حمله به مناطق غیرنظامی در یک کشور دیگر (بدون اعلان جنگ یا مجوز سازمان ملل) نه‌تنها تجاوز به تمامیت ارضی آن کشور است بلکه به معنای فروپاشی ساختار حقوقی نظم جهانی است که پس از جنگ جهانی دوم با امید به عدم تکرار فجایع گذشته بنا شده بود.

بی‌تفاوتی نهاد‌های بین‌المللی، سکوت شورای امنیت، و اغماض قدرت‌های غربی، به‌ویژه در قبال جنایات مکرر اسرائیل، عملاً این رژیم را به بازیگری بی‌مهار در عرصه بین‌المللی بدل کرده که هر لحظه می‌تواند با نقض حاکمیت کشورها، فاجعه‌ای انسانی و روانی خلق کند.

بر این اساس، نظام بین‌الملل وظیفه‌ای فوری و اخلاقی دارد:

تشکیل کمیته حقیقت‌یاب بین‌المللی برای بررسی این حمله و سایر موارد مشابه.

ارجاع پرونده این حمله به دادستان دیوان کیفری بین‌المللی.

ایجاد یک سازوکار فوری جبران خسارت‌های مادی و روانی برای آسیب‌دیدگان این حمله.

تحت فشار گذاشتن اسرائیل از سوی سازمان ملل برای توقف فوری حملات به اهداف غیرنظامی در ایران و منطقه.

فیلمی که از میدان تجریش منتشر شده، نه فقط یک سند تصویری است، بلکه سندی برای محاکمه است. محاکمه نه‌تنها عاملان پرتاب موشک، بلکه سیاست‌های حمایت‌گرایانه‌ای که زمینه‌ساز تکرار این فجایع‌اند.

بیایید دوازده ثانیه سکوت نکنیم.

دوازده ثانیه فریاد بکشیم برای حقوق بشر، برای قانون، برای انسانیت.

فریبرز میرسپاسی

کارشناس حقوق بین‌الملل