دو تانک مدرن ایرانی کرار و سلیمان در ارتش ایران عملیاتی شدند/ نگاهی به ویژگی‌های رزمی تانک‌های ایرانی، از عملیات در شب تا شلیک تسلیحات هوشمند

به گزارش  خبرنگار حوزه امنیت دفاعی خبرگزاری دانشجو ؛ صنعت دفاعی ایران در سال‌های اخیر، با تکیه بر توانمندی متخصصان داخلی و در سایه خودکفایی، گام‌های بلندی در مسیر طراحی و ارتقای تجهیزات نظامی برداشته است. در این میان، عملیاتی شدن دو تانک مدرن ایرانی، کرار و سلیمانی، در ارتش جمهوری اسلامی ایران، نقطه عطفی در تاریخ زرهی کشور محسوب می‌شود. این دو تانک، که با بهره‌گیری از فناوری‌های بومی و نوآوری‌های چشمگیر توسعه یافته‌اند، نه‌تنها پاسخگوی نیازهای دفاعی ایران در برابر تهدیدات نوین هستند، بلکه نمادی از اقتدار و خودباوری ملی به شمار می‌روند. از قابلیت رزم شبانه و شلیک دقیق در حال حرکت گرفته تا استفاده از تسلیحات هوشمند و سیستم‌های دفاع فعال، کرار و سلیمانی نشان‌دهنده پیشرفت‌های خیره‌کننده ایران در حوزه فناوری زرهی هستند. در این گزارش، به بررسی ویژگی‌های رزمی این دو تانک و نقش آن‌ها در تقویت توان دفاعی ارتش ایران می‌پردازیم:

تانک کرّار: ارتقاء پیشرفته زرهی ایران

تانک کرّار، یکی از دستاوردهای برجسته صنایع دفاعی ایران، نتیجه تلاش برای ارتقاء تانک‌های T-72S موجود در نیروهای مسلح ایران به سطح استانداردهای مدرن مانند تانک T-90MS است. این تانک که در ۲۲ اسفند ۱۳۹۵ با حضور سردار حسین دهقان، وزیر وقت دفاع، رونمایی شد، با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته و طراحی بومی، پاسخگوی نیازهای زرهی کشور در برابر تهدیدات نوین و پیشرفت‌های جهانی در حوزه سلاح‌های ضدزره است. خط تولید این تانک در صنایع زرهی شهید بنی‌هاشم در شهر دورود استان لرستان راه‌اندازی شده و از سال ۱۳۹۹ با سرعت بیشتری به تولید و تحویل رسیده است.

طراحی و ویژگی‌های فنی

تانک کرّار از برجک  مدرنی برخوردار است که مجهز به توپ ۱۲۵ میلیمتری 2A46، مشابه تانک‌های T-72 و T-90، می‌باشد. این توپ قادر به شلیک انواع مهمات ضدزره، ضداستحکامات و موشک هدایت لیزری تندر است. علاوه بر این، کرّار دارای یک مسلسل ۱۲/۷ میلیمتری کنترل از راه دور با سایت دید روز و شب و یک مسلسل ۷/۶۲ میلیمتری هم‌محور است. وجود ۱۲ پرتابگر نارنجک دودزای ۸۱ میلیمتری در دو طرف برجک، امکان ایجاد پرده دود برای اختلال در هدایت لیزری موشک‌های دشمن را فراهم می‌کند.

سامانه کنترل آتش کرّار یکی از نقاط قوت آن است که شامل فاصله‌یاب لیزری، رایانه بالستیک، سامانه تشخیص انحنای لوله (MRS) و حسگر هواشناسی Vaisala WXT536 می‌شود. سامانه MRS با نصب دو قطعه در ابتدا و انتهای لوله توپ، انحنای نامحسوس آن را تشخیص داده و دقت شلیک مستقیم را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد. حسگر هواشناسی نیز با تحلیل عواملی مانند سرعت باد، رطوبت و دما، دقت شلیک‌های بالستیک در فواصل دور را بهبود می‌بخشد.

سامانه‌های نظارتی و حفاظتی

کرّار مجهز به سامانه‌های دید روز و شب در جلو و عقب تانک است که شامل دوربین‌های IR/EO در نزدیکی دریچه راننده و بین مخازن سوخت خارجی می‌شود. سامانه نظارت همه‌جانبه فرمانده با ۷ پریسکوپ ثابت، دید ۳۶۰ درجه‌ای را فراهم می‌کند، هرچند یکی از جایگاه‌های پریسکوپ به دلیل نصب مسلسل ریموت غیرفعال شده است.

در بخش حفاظت، کرّار از زره‌های واکنشی کنتاکت-۱ در جلوی شاسی و زره‌های مشابه رلیکت در بخش‌های جانبی و برجک بهره می‌برد. برجک با ۵۸ بلوک زره واکنشی، حفاظت قابل‌توجهی ارائه می‌دهد، اما بخش اتصال توپ به برجک همچنان آسیب‌پذیر است. زره قفسه‌ای در قسمت‌های انتهایی بدنه و برجک، با فعال‌سازی زودهنگام سرجنگی موشک‌های ضدزره، نفوذ آن‌ها را کاهش می‌دهد. بااین‌حال، فقدان زره قفسه‌ای در بخش عقب شاسی به دلیل وجود مخازن سوخت خارجی و آسیب‌پذیری کف شاسی در برابر مین‌ها، از نقاط ضعف این تانک محسوب می‌شود که با توجه به تجربیات جنگ اوکراین میتواند در فرایند عملیاتی تانک اخلال وارد کند و لازم است در ارتقاهای بعدی این مسله لحاظ شود.

سامانه حفاظتی 

کرّار مجهز به سامانه حفاظتی Soft Kill با چهار ماژول شامل آشکارساز پرتو لیزر و اخلالگر فروسرخ است. این سامانه با شناسایی پرتوهای لیزری و ایجاد پرده دود یا اختلال در هدایت موشک‌های نسل دوم مانند تاو و دراگون، حفاظت فعالی ارائه می‌دهد. بااین‌حال، این سامانه در برابر موشک‌های پیشرفته‌تر با مکانیزم‌های ردیابی خودکار محدودیت‌هایی دارد. حرکت به سمت سامانه‌های Hard Kill که پرتابه‌های دشمن را منهدم می‌کنند، می‌تواند این ضعف را برطرف کند.

تحرک و عملکرد

با وزن تقریبی ۴۸/۵ تن و موتور ۱۰۰۰ اسب بخاری (احتمالاً V-92)، کرّار نسبت قدرت به وزن ۲۰/۶ اسب بخار بر تن را ارائه می‌دهد که تحرک بهتری نسبت به T-72S دارد. این تانک با سرعت ۶۰ تا ۷۰ کیلومتر بر ساعت و برد عملیاتی ۵۵۰ کیلومتر (قابل‌افزایش با مخازن خارجی)، عملکرد مناسبی در میدان نبرد ارائه می‌دهد.

خط تولید تانک کرار در دورود لرستان

تانک کرّار با ارتقاء T-72S به سطحی نزدیک به T-90MS، گام مهمی در تقویت توان زرهی ایران محسوب می‌شود. این تانک با سامانه‌های پیشرفته کنترل آتش، حفاظت زرهی و تحرک بهبودیافته، پاسخگوی نیازهای دفاعی کشور در برابر تهدیدات مدرن است. کرّار نمادی از خودکفایی دفاعی ایران است که با بودجه محدود، توانسته استانداردهای جهانی را هدف قرار دهد.

نگاهی به سلیمان 402، تکنولوژی ایرانی جانی تازه به تانک های قدیمی داد

تانک سلیمان 402، محصول تلاش متخصصان مرکز تعمیرات و بهینه‌سازی شهید زرهرن نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران (نزاجا)، نمادی از پیشرفت و خودکفایی در صنعت دفاعی کشور است. این پروژه که به ارتقای تانک M60A1 اختصاص دارد، یکی از برجسته‌ترین دستاوردهای زرهی ایران در کنار پروژه تانک کرار محسوب می‌شود. با توجه به تحریم‌های تسلیحاتی غرب پس از جنگ تحمیلی، ایران با تکیه بر توان داخلی، پروژه‌های متعددی را برای بازسازی و ارتقای توان رزمی خود آغاز کرد که سلیمان 402 یکی از نتایج درخشان آن است.

تانک M60، که در دوره پهلوی دوم به تعداد 460 دستگاه از آمریکا خریداری شد، به دلیل سادگی در تعمیر و نگهداری و چابکی بالا، همواره مورد توجه نزاجا بوده است. با این حال، فقدان توانایی رزم شبانه و دقت ناکافی در نبردهای روزانه، ضرورت ارتقای این تانک را آشکار کرد. پروژه سلیمان 402 با نصب سیستم کنترل آتش پیشرفته، شامل دوربین‌های روزانه، حرارتی و مسافت‌سنج لیزری به همراه آنتن هواشناسی، این کاستی‌ها را برطرف کرده است. این سیستم به تانک امکان شلیک دقیق در حال حرکت به اهداف ثابت و متحرک را در شب و روز می‌دهد، قابلیتی که پیش‌تر در M60 وجود نداشت.

یکی از نقاط قوت سلیمان 402، بهره‌گیری از زره‌های واکنشی انفجاری است که سطح حفاظت بدنه و برجک را به‌طور چشمگیری افزایش داده است. همچنین، نصب سیستم دفاع فعال Shtora-1 و حسگرهای هشدار قفل لیزری، این تانک را در برابر موشک‌های هدایت‌شونده ضدزره مقاوم‌تر کرده است. این سیستم‌ها با ایجاد اخلال در هدایت موشک‌های دشمن و هشدار به خدمه برای واکنش سریع، توان دفاعی تانک را به سطحی قابل‌توجه رسانده‌اند. افزون بر این، جایگزینی برجک فرماندهی با تیربار سنگین M2 مجهز به سیستم کنترل از راه دور، امکان درگیری با اهداف سبک تا فاصله بیش از یک کیلومتر را فراهم کرده و ایمنی خدمه را بهبود بخشیده است.

 این پروژه نشان‌دهنده تعهد ایران به مدرن‌سازی تجهیزات موجود با تکیه بر دانش بومی است. با این حال، همچنان ظرفیت‌هایی برای ارتقای بیشتر وجود دارد؛ از جمله تعویض موتور به نمونه‌ای با قدرت 1000 تا 1200 اسب بخار، ارتقای توپ به کالیبر 120 میلی‌متری و جایگزینی سیستم دفاع فعال نرم با نوع سخت. این اقدامات می‌توانند سلیمان 402 را به یک تانک کاملاً مدرن و مناسب برای میدان‌های نبرد قرن بیست‌ویکم تبدیل کنند.

امروزه یگان های زرهی نیروی زمینی ارتش در حال تحویل گیری این دو تانک هستند و در بروزرسانی یگان های زرهی کشور نقش محوری ایفا میکنند. امید است با نگاه مثبت مراتب فرماندهی و نهاد های ذی نفع در بحث بودجه، ساختار زرهی کشور دستخوش تحول فناورانه شود و متناسب با تهدیدات روز ارتقا های عملیاتی بیشتری دریافت کند و زرهی نیروی زمینی را به عنوان بازوی محوری کشور تقویت کند.