۱۰ حقیقت کمتر شنیده شده از قدرت پهپادی ایران/ پشت پرده قدرت پهپادی ایران چیست؟

به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری دانشجو، در دنیای امروز که فناوری‌های پیشرفته نقش محوری در عرصه نبردها ایفا می‌کنند، پهپادها به عنوان یکی از کلیدی‌ترین ابزارهای جنگی مطرح شده‌اند. ایران در این مسیر پیشرفته، به عنوان یکی از قدرت‌های برتر جهانی در عرصه پهپادها شناخته می‌شود و توانسته است با تکیه بر فناوری‌های بومی، خود را در جایگاه یک ابرقدرت پهپادی مطرح کند. این پیشرفت‌ها به ایران اجازه داده تا با وجود تحریم‌ها و محدودیت‌ها، جایگاهی بی‌بدیل در تغییر معادلات نظامی جهان به‌دست آورد.

پهپادها امروزه نه تنها در وظایف نظارتی و شناسایی، بلکه در عملیات‌های حمله دقیق نیز تحولی اساسی ایجاد کرده‌اند. از دید متخصصان نظامی، پهپادهای ایرانی با طراحی‌های پیشرفته و کارآیی بالا، موجب شده‌اند که ایران در جنگ‌های نامتقارن به یک بازیگر مهم تبدیل شود. این فناوری‌ها، که از مدل‌هایی چون «شاهد ۱۳۶» و «ابابیل» تا پهپادهای پیشرفته‌ای چون «غزه» و دیگر نسل‌های توسعه یافته گسترش یافته‌اند، در میدان‌های نبرد کشورهای مختلف از جمله محور مقاومت نشان داده شده اند.

این موفقیت‌ها، ایران را به یک الگوی بارز از ترکیب ابتکارات نظامی و دانش بومی تبدیل کرده است. در حالی که بسیاری از کشورهای پیشرفته به فناوری‌های پیچیده و گرانی برای نبردهای خود تکیه می‌کنند، ایران با استفاده از پهپادها توانسته است رویکردی مقرون به صرفه و مؤثر را ارائه دهد. در حقیقت، همان‌طور که فرمانده سابق نیروی هوایی اسرائیل اظهار کرده است، ایران اکنون یک «ابرقدرت پهپادی» است و نقش پررنگی در تحولات نظامی منطقه‌ای و جهانی ایفا می‌کند.

 پهپادها، علاوه بر تغییر مسیر نبردها و کاهش خطرات برای نیروهای انسانی، به عنوان یکی از ابزارهای اصلی در سیاست بازدارندگی و گسترش قدرت در جهان امروز جایگاه ویژه‌ای یافته‌اند. ایران با سرمایه‌گذاری‌های راهبردی در این حوزه، توانسته است نقشی اساسی در بازتعریف معادلات نظامی مدرن ایفا نماید و این پیشرفت‌ها آینده‌ای جدید را در عرصه‌های مختلف نبردهای مدرن ترسیم می‌کند.در ادامه بخشی از حقایق کمتر شنیده شده از توسعه پهپادی کشور را بررسی میکنیم:

1:اولین مخزن سوخت پهپاد های ایرانی، در واقع همان سرم های بیمارستانی بودند!

در حقیقت در مراحل ابتدایی توسعه یگان پهپادی کشور در دهه شصت، به دلیل محدودیت منابع و فناوری تولید، از بسته های پلاستیکی سرم به عنوان مخزن سوخت نسل اول پهپاد های مهاجر استفاده شده بود تا ضمن استحکام پلاستیکی بالا و انعظاف پذیری، مشکلی از بابت تامین به وجود نیاید.

2: عراق با وجود سرمایه گذاری چند برابری، در تشکیل یگان پهپادی خود شکست خورد

عراقی ها اولین ارتش خاورمیانه بودند که جنگ با پهپاد را تجربه کردند و پدافند کلاسیک ظرفیت لازم برای درگیری با پهپاد را نداشت و این مسله چالش بزرگی برای ارتش بعث بود. صدام سرمایه گذاری گسترده ای برای تشکیل یگان مشابه انجام داد ولی به نتیجه نرسید. توسعه دهنده اصلی پهپاد های رزمی داخل ایران گردان رعد سپاه بود که ماموریت اصلی آن ها، شناسایی بوده است و اقدامات گسترده ای در میادین نبرد حق علیه باطل انجام دادند.

3: اولین طرح پهپادی ایران از سمت دانشگاه صنعتی اصفهان ارائه شد

جالب است بدانید اولین طرح های ساخت و توسعه پهپاد نه از یگان های نظامی بلکه از طرف دانشجویان انقلابی دانشگاه اصفهان ارائه شد و کمک های شایانی از سمت این دانشگاه برای تشکیل هسته اولیه یگان پهپادی صورت گرفت.

4: سردار حاجی زاده برای تامین بودجه توسعه پهپادی سپاه مجبور به فروش زمین های سپاه شد!

مشخصاً یکی از چالش های توسعه فنی یک نیروی نظامی، مسله هزینه های بالای تحقیق و توسعه است که گاهاً باعث قطع و کنسل شدن پروژه ها می شود. متاسفانه این مسله راجع به توان پهپادی کشور هم صدق کرد و در فرایند توسعه پروژه های مهمی مانند شاهد 129، محدودیت های مالی اخلال زیادی ایجاد کرد که باعث  شد برخی پروژه ها موقتا تعطیل شوند.

سردار حاجی زاده به منظور رفع این مشکل، با مجوز مراتب فرماندهی و کسب اجازه، بخشی از اراضی متعلق به هوافضای سپاه را به فروش گذاشت و با درآمد حاصله یگان پهپادی کشور توسعه پیدا کرد و پروژه های مهمی مانند شاهد 129 به محصول نهایی منجر شدند.

5:اولین خریداررسمی پهپاد های ایرانی، ونزوئلا بوده است

جالب است بدانید پهپاد های ایرانی از دهه هشتاد مشتریان مخصوص خود را داشته اند و نمونه های مختلف آن ها به کار گرفته شدند. اولین مشتری رسمی پهپاد های ایرانی ارتش ونزوئلا بوده است که پهپاد های مهاجر 2 تولید وزارت دفاع را به کار گیری کرد. این پهپادها هنوز هم در خدمت هستند و توسط صنایع آرپیا ونزوئلا مونتاژ شدند.

ونزوئلا همچنان هم کاربر پهپاد های ایرانی است و اخیراً پهپاد مهاجر 6 هم در ارتش ونزوئلا مشاهده شده است.

6:اولین پهپاد سنگین رزمی ایران، شاهد 129 بود

بدون شک از پرآوازه ترین پهپاد های سپاه شاهد 129 است که میدان دار نبرد با تکفیری ها و همچنین درگیری های مرزی ایران در سال های اخیر بوده است. بی بی سی در گزارشی از پهپاد خوش نام ایرانی را با عنوان ستون فقرات پهپادی کشور نام برده است.

شاهد ۱۲۹ با طول بدنه حدود ۸ متر و دهانه بال ۱۶ متر، می‌تواند تا ۲۴ ساعت به‌صورت مداوم پرواز کند و بیش از ۱۷۰۰ کیلومتر برد عملیاتی دارد. وزن برخاست این پهپاد تقریباً ۱۱۰۰ کیلوگرم و سقف پروازش تا ۷۳۰۰ متر ذکر شده است. موتور قدرتمند این پرنده به آن اجازه می‌دهد با سرعتی معادل ۱۵۰ تا ۲۰۰ کیلومتر در ساعت حرکت کند. این پهپاد با تجهیز به سامانه‌های پیشرفته اپتیکی و دوربین‌های مادون قرمز، شاهد ۱۲۹ مأموریت‌های شناسایی، تجسس و پایش مرزی را به‌طور دقیق انجام می‌دهد.

7: پرفروش ترین پهپاد رزمی ایرانی مهاجر 6 است

مهاجر ۶ پرفروش‌ترین پهپاد ایرانی در جهان است که تا الان بیش از ۶ کشور خارجی آن را خریداری کردند. این پهپاد ساخت صنایع قدس مهاجر است و قیمت تمام شده کمتری نسبت به نمونه‌های خارجی دارد و قادر به حمل ۴ بمب نقطه زن تا برد ۲۰۰۰ کیلومتر است.

 بال‌های این پهپاد ۱۰ متر طول دارند طول بدنه هم ۷.۵ متر است. در زمینه رزمی هم تا ۱۰۰ کیلوگرم مهمات حمل میکند. طیف عظیمی از بمب‌های هوشمند اپتیکی، لیزری و هوشمند توسط مهاجر ۶ قابل پرتاب هستند. این پهپاد در هر بال یک نقطه سخت برای حمل سلاح (هاردپوینت) دارد که ۲ بمب مستقیما زیر این پهپاد لود می‌شود ولی به لطف توسعه پایلون‌های خوشه‌ای مدرن توسط صنایع دفاع، ۴ بمب قائم زیر این پهپاد لود می‌شود که در عملیات‌های امنیتی نظامی دست این پهپاد را کاملا باز میگذارد.

این پهپاد تا به امروز به عراق، اتیوپی، روسیه و ونزوئلا صادرات رسمی شده است.

8: شاهد 136 پرآوازه ترین پهپاد دنیاست

پهپاد شاهد 136، یک بدون سرنشین انتحاری طراحی شده توسط صنایع شاهد است که در سال 2021 و در جریان رزمایش پیامبر اعظم 17 رونمایی رسمی شد. لازم به ذکره پیش از رونمایی رسمی مجاهدین یمنی از نسخه مشابه این پهپاد در حمله به تاسیسات نفتی آرامکو استفاده کرده بودند که به نام وعید شناخته می شود. پس از جنگ اوکراین، رسانه های غربی با اتهام زنی به ایران، نمونه تولید روسیه این پهپاد با نام گران 2 را به ایران نسبت دادند و آن را همان شاهد 136 دانستند. این مسله باعث شد تا نام پهپاد های شاهد در دنیا بپیچد و جزو تسلیحات محبوب جهانی قلمداد شود.

یورونیوز به این پهپاد لقب کلاشینکف دنیای پهپاد ها را داده است.

9:بیش از 6 کشور، پهپاد های شاهد131/136 را به طور غیرقانونی تولید میکنند!

خط تولید نمونه بلغارستانی با نام سامجت

پهپاد شاهد-۱۳۶، به عنوان یک سلاح ارزان‌قیمت و کارآمد، به سرعت جایگاه خود را در معادلات نظامی منطقه‌ای و بین‌المللی تثبیت کرده است و از محبوب ترین طرح های مهندسی نظامی ایران محسوب می شود. این پهپاد انتحاری، با برد قابل توجه (حدود ۱۸۰۰ تا ۲۵۰۰ کیلومتر) و قابلیت حمل کلاهک جنگی، قادر است اهداف را با دقت نسبتاً بالا مورد اصابت قرار دهد. شاهد 136، با استفاده از سیستم هدایت ترکیبی (احتمالاً GPS/INS و سیستم‌های کمکی اپتیکی یا فروسرخ) و موتور ملخی، قادر است اهداف را در فواصل دور هدف قرار دهد. سهولت تولید، هزینه پایین و قابلیت انهدام اهداف استراتژیک، این پهپاد را به یک گزینه جذاب برای بازیگران دولتی و غیردولتی تبدیل کرده است. 

تا به الان 6 کشور به طور غیرقانونی این پهپاد ایرانی را کپی کرده اند و خط تولید آن را بدون کسب مجوز از صنایع شاهد راه اندازی کرده اند. این کشورها شامل ترکیه، چین، تایوان، عربستان سعودی، بلغارستان و اوکراین می‌باشند. 

10: صفر تا صد دانش تولید پهپاد در ایران بومی بوده است

بومی بودن دانش تولید پهپاد در ایران اهمیتی راهبردی و بی‌بدیل دارد، چرا که وابستگی به فناوری‌های خارجی و واردات قطعات حساس را به حداقل می‌رساند و کشور را در برابر تحریم‌ها و فشارهای خارجی مقاوم می‌سازد. اتکا به فناوری بومی، امکان توسعه و به‌روزرسانی مستمر سامانه‌های پهپادی را با توجه به نیازهای عملیاتی کشور فراهم می‌کند و موجب افزایش انعطاف‌پذیری در تولید، تعمیر و ارتقا تجهیزات می‌شود. از سوی دیگر، بومی‌سازی این فناوری ضمن تقویت قدرت بازدارندگی، زمینه تربیت متخصصان و رشد صنایع دانش‌بنیان داخلی را فراهم کرده و موقعیت ایران را به عنوان یک قدرت فناورانه در منطقه تثبیت می‌کند. این دستاوردها، در کنار کاهش هزینه و افزایش امنیت ملی، ایران را قادر ساخته است تا در حوزه نبردهای نوین و جنگ‌های نامتقارن، نقش مهم و موثری ایفا کند و همین مسله جایگاه ایران را به عنوان یک قدرت پهپادی در دنیا تثبیت کرده است.

سید نویدرضا موسوی