
از زیان میلیاردی تولیدکننده تخم مرغ تا جیبهای پر دلالان / چرا تخم مرغ برای تولید کننده و خریدار؛ گران تمام میشود؟
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجو، بازار تخممرغ در ایران طی ماههای اخیر با چالشهای جدی و بحرانهای عمیقی رو به رو شده است که تولیدکنندگان را به زیانهای کلان مالی رسانده و نگرانیهای فراوانی درباره تامین امنیت غذایی مردم ایجاد کرده است. این وضعیت نه تنها وضعیت اقتصادی فعالان این بخش را نابود کرده، بلکه روند تامین یکی از مهمترین مواد غذایی سفره مردم را با خطر جدی مواجه ساخته است.
یکی از مشکلات اصلی، ضعف ارتباط موثر میان تولیدکنندگان و مسئولان دولتی است. محمد مرادی، مدیرعامل اتحادیه مرغداران میهن، با تاکید بر اهمیت ارتباط مستمر و جدی میان بخش تولید و وزارتخانه، گفت: ما متاسفانه نتوانستیم ارتباط مستقیم و موثر با مسئولان داشته باشیم و این جای نگرانی دارد، چون این بخش بزرگ تامینکننده امنیت غذایی مردم است. با وجود شرایط سخت کشور، انتظار داریم حداقل ماهی یک بار فرصتی برای طرح و پیگیری مشکلات تولیدکنندگان فراهم شود که تاکنون این اتفاق نیفتاده است. نبود این ارتباط باعث شده تا مشکلات اساسی صنعت طیور در جلسات رسمی و تصمیمگیریها دیده نشده و حل نشود.
زیانهای کلان تولیدکنندگان و کاهش شدید تولید
کاهش چشمگیر مصرف تخممرغ در صنایع وابسته، مشکلات تامین انرژی و مواد اولیه و قیمتگذاری غیرواقعی، فشار مالی زیادی را بر تولیدکنندگان وارد کرده است. به گفته حسین مهدیزاد، رئیس کارگروه طیور اتاق بازرگانی ایران؛ این صنعت تا کنون بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان زیان کرده و مصرف تخممرغ در کارخانجات ۷۰ درصد کاهش یافته است. این کاهش مصرف به دلیل کمبود مواد اولیه و همچنین ناترازی برق بوده که تولید را تحت تاثیر قرار داده است. قیمت تمام شده هر کیلو تخم مرغ برای مرغداران حدود ۶۲ هزار تومان است، اما با قیمت کمتری به فروش میرسد که منجر به زیان سنگین این صنعت شده است. در نتیجه، بسیاری از مرغداران که توان ادامه فعالیت را ندارند، به تدریج از بازار خارج شدهاند و تولید کاهش یافته است.
زیان اقتصادی روزانه و تهدید آینده صنعت تخممرغ
استاد دانشگاه تهران، حسن مهربانی یگانه، ابعاد این زیان را به شکلی ملموستر توضیح داد: تخم مرغ اکنون حدود ۴۰ درصد زیر قیمت تمام شده به فروش میرسد که ماهانه بیش از ۳۲۰۰ میلیارد تومان زیان برای تولیدکنندگان ایجاد میکند. این زیان روزانه به حدود ۱۰۰ میلیارد تومان میرسد و اگر روند کنونی ادامه یابد، بسیاری از مرغداران مجبور به حذف گلههای خود خواهند شد که میتواند به کاهش بیشتر تولید و افزایش وابستگی به واردات منجر شود.
فاصله قیمت تولید تا قیمت مصرفکننده
یکی از مهمترین نکات قابل توجه در این بحران، اختلاف فاحش قیمت تخممرغ درب مرغداری با قیمت فروش در خردهفروشیها است. حمیدرضا کاشانی، رئیس هیئت مدیره اتحادیه مرغداران میهن، اعلام کرده که قیمت تخم مرغ درب مرغداری بین ۴۵ تا ۵۰ هزار تومان است، در حالی که در بازار خردهفروشی قیمت هر شانه تخم مرغ به بیش از ۱۰۰ هزار تومان رسیده است. این فاصله قیمت نشان میدهد که تولیدکننده و مصرفکننده هر دو در طرف زیان قرار دارند و سود اصلی به جیب دلالان و واسطهها میرود. این وضعیت موجب شده تا تولیدکنندگان با زیانهای مالی روبرو شوند و در مقابل، مصرفکننده مجبور به پرداخت قیمتهای بالاتر شود که فشار اقتصادی را بر خانوارها افزایش داده است.
اتحادیه مرغداران برای مقابله با این مشکل، تصمیم به خرید سه هزار تن تخم مرغ مازاد با قیمت ۶۳ هزار تومان گرفته تا قیمت بازار به حدود ۶۵ هزار تومان افزایش یابد و ثبات نسبی در بازار ایجاد شود. همچنین پیشبینی میشود با پایان ایام محرم و صفر و بازگشایی مدارس، تقاضا برای تخم مرغ افزایش یافته و شرایط بازار کمی بهبود یابد. اما همچنان به دلیل زیانهای گسترده و کاهش تولید، وضعیت این صنعت شکننده است و نیازمند توجه و حمایت جدی است.
ناکارآمدی وزارت جهاد کشاورزی در مدیریت بحران تخممرغ
یکی از دلایل مهم تشدید بحران در بازار تخممرغ، ضعف و ناکارآمدی وزارت جهاد کشاورزی در مدیریت این حوزه است. این وزارتخانه که مسئول تنظیم بازار و حمایت از تولیدکنندگان است، تاکنون نتوانسته است راهکارهای موثر و پایدار برای حمایت از مرغداران ارائه دهد. از جمله مشکلات مطرح شده میتوان به نبود برنامهریزی جامع و نبود سازوکارهای شفاف برای کنترل قیمتها و حمایت از تولیدکنندگان اشاره کرد.
همچنین وزارت جهاد در برقراری ارتباط مستقیم و مستمر با تشکلهای تولیدی و اتحادیهها موفق نبوده و این امر موجب شده تا بسیاری از مشکلات و گلایههای تولیدکنندگان بهصورت ساختاری حل نشده باقی بماند. این بیتوجهی به بخش تولید باعث شده تا مرغداران در شرایط بسیار دشواری قرار بگیرند و انگیزه تولید کاهش یابد که در نهایت به تهدید امنیت غذایی کشور منجر شده است.
بحران تخممرغ در ایران نمایانگر مشکلات عمیق ساختاری در صنعت طیور و ضعف مدیریت بخش کشاورزی است. زیانهای کلان اقتصادی، کاهش تولید، فاصله زیاد قیمتها در زنجیره تامین و ضعف ارتباطات موثر بین تولیدکنندگان و مسئولان، مجموعهای از چالشهای اساسی هستند که برای حل آنها نیازمند برنامهریزی جامع و حمایتهای قوی دولتی هستیم. در غیر این صورت، نه تنها تولیدکنندگان به ورشکستگی نزدیک میشوند، بلکه تامین یکی از اقلام حیاتی سفره مردم با خطر جدی مواجه خواهد شد و کشور ما در فصول بعدی برای اولین بار ناچار به واردات تخم مرغ خواهد شد. بهبود شرایط بازار تخممرغ و حفظ امنیت غذایی کشور، مستلزم توجه ویژه مسئولان، ایجاد ارتباط مستمر با تولیدکنندگان و اجرای سیاستهای حمایتی و تنظیم بازار به صورت حرفهای و شفاف است.