تولید‌ملي، حمایت از كار‌و‌سرمایه ایراني؛‌ ضرورت‌ها و راهكارها

گروه اقتصادی «خبرگزاری دانشجو»؛ نهراسیدن از تحریم اقتصادی پافشاری ایران بر حقوق مسلم خود باعث شد تا غربی ها در چند سال گذشته باز هم از ابزار تحریم علیه کشورمان استفاده کنند. در همین راستا تلاش هایی در جهت اعمال تحریم علیه نظام بانکی، صنایع پتروشیمی، نفت وگاز ایران صورت گرفت و در ماه های اخیر نیز بحث تحریم نفت ایران، نقل محافل دیپلمات های اروپایی شده است. از سوی دیگر رهبر معظم انقلاب در این مدت بارها استقامت ملت ایران در طول 30 سال گذشته را برای مردم به تصویر می کشند و مولفه های اقتصاد مقاومتی را برای آن ها بیان می کنند.

رهبر معظم انقلاب در سال جدید نیز در پیام نوروزی خود با اشاره به ناکامی تحریم های غرب در سال گذشته، بر  لزوم توجه بیشتر به بخش تولید و نیروی کار و سرمایه داخلی تاکید فرمودند.

ایشان فرمودند: «ما امسال سال دیگري را در پیش داریم كه به امید خدا و با توكل بر پروردگار، باز ملت ایران با فعالیت خود، با تلاش خود، با هوشمندي خود در این سال خواهد توانست پیشرفتهاي زیادي را براي خود به ارمغان بیاورد. به تشخیص من، بر طبق گزارشها و مشاوره‏ي با افراد مطلع و آگاه، به این نتیجه میرسیم كه عرصه‏ي چالش مهم در همین سال جاري - كه این سال، امروز و از این ساعت شروع میشود - عرصه‏ي اقتصادي است. جهاد اقتصادي چیزي نیست كه تمام‏شدني باشد. مجاهدت اقتصادي، حضور جهادگونه در عرصه‏هاي اقتصادي، براي ملت ایران یك ضرورت است. من امسال تقسیم میكنم مسائل مربوط به جهاد اقتصادي را. یك بخش مهم از مسائل اقتصادي برمیگردد به مسئله‏ي تولید داخلي. اگر به توفیق الهي و با اراده و عزم راسخِ ملت و با تلاش مسئولان، ما بتوانیم مسئله‏ي تولید داخلي را، آنچنان كه شایسته‏ي آن است، رونق ببخشیم و پیش ببریم، بدون تردید بخش عمده‏اي از تلاشهاي دشمن ناكام خواهد ماند. پس بخش مهمي از جهاد اقتصادي، مسئله‏ي تولید ملي است. اگر ملت ایران با همت خود، با عزم خود، با آگاهي و هوشمندي خود، با همراهي و كمك مسئولان، با برنامه‏ریزيِ درست بتواند مشكل تولید داخلي را حل كند و در این میدان پیش برود، بدون تردید بر چالشهائي كه دشمن آن را فراهم كرده است، غلبه‏ي كامل و جدي پیدا خواهد كرد. بنابراین مسئله‏ي تولید ملي، مسئله‏ي مهمي است.»

بررسی سخنرانی های معظم له در سال های اخیر نشان می دهد که موضوع تحریم اقتصادی یکی از اولویت های ایشان در ارائه رهنمودهای اساسی به مردم است. مقام معظم رهبری در طول سال بارها تاکید می کنند که پیشرفت های کنونی ایران در ابعاد اقتصادی و نظامی، ثمره همین تحریم هاست و اگر در طول سال های پس از انقلاب ایستادگی مردم و مسئولان در برابر تحریم ها نبود، دستیابی به چنین جایگاهی برای کشورمان بعید به نظر می رسید.

 

ایشان در بخشی از بیانات خود در سال گذشته می فرمایند: «امروز سخن از تحریم می گویند؛ تحریم برای ما چیز تازه ای نیست. ازسال اول پیروزی انقلاب، یک جانبه از طرف امریکا و کشورهای اروپایی شروع شد و در طول جنگ، این تحریم ها و محدودیت ها به اوج خود رسید. ما توانستیم از همین محدودیت ها به عنوان یک فرصت استفاده کنیم. همین منع ها و تحریم ها و محدودیت ها موجب شد که ما در میدان های نوآوری و ابتکار، در همه زمینه ها، به پیشرفت هایی دست پیدا کنیم که کشورهای منطقه در طول سال های متمادی هم نتوانستند به آن پیشرفت ها دست پیدا کنند.»

 

ایشان همچنین اوایل شهریور ماه در دیدار با اعضای هیات دولت با تاکید بر ضرورت استفاده از همه روش های درست، منطقی، زیرکانه و عاقلانه به منظور خنثی سازی تحریم ها فرمودند: «آن ها گفتند تحریم های هوشمند یا تحریم های فلج کننده؛ اما می بینیم که این تحریم ها نه آن چنان هوشمند بود، نه فلج کننده، خب، همین تحریم ها موجب شد که در بسیاری از چیزهایی که خود کفایی نداشتیم، به خود کفایی برسیم؛ تحرک خوبی در زمینه های علمی به وجود بیاوریم؛ کارهای بزرگی زا در زمینه تولیدات صنعتی و نظامی در کشورمان شاهد باشیم و به راه های گوناگونی برای این که این تحریم را خنثی کنیم، برسیم.پیروزی های ملت در طول سال جاری در زمینه خود کفایی در تولید بسیاری از نیاز های داخلی به جایی رسیده است که نه تنها خاری در چشم دشمنان شده و باعث آشفتگی آن ها  و تهدیدات پی درپی شده، بلکه برخی همرهان سست عناصر را هم گیج کرده است. برخی که هنوز گویی این پیشرفت ها را باور نکرده اند و سختی ها پیش چشمشان بسیار بزرگ تر از توفیقات روز افزون ملت جلوه می کند، از سر جهل، شرایط فعلی را با شرایط شعب ابی طالب مقایسه می کنند.»

نوزدهم دی ماه سال گذشته رهبر انقلاب در دیدار مردم قم، بار دیگر پیشرفت های ملت را به یاد آن ها می آورند و اشاره به برخی محاسبه هایغلط می فرمایند: «ما امروز در شرایط شعب ابی طالب نیستیم؛ ما در شرایط بدر و خیبریم. ما در شرایطی هسستیم که ملت ما نشانه های پیروزی را به چشم دیده است؛ به آن ها نزدیک شده است.»

رهبر انقلاب با نگاه به آینده و با علم به توانمندی های نسل انقلاب، در طول سال گذشته بار ها بر ضرورت توجه به مقوله جهاد اقتصادی تاکید می کنند و با اشاره به پیشرفت های بدست آمده در طول سه دهه گذشته، مردم را دعوت به همکاری برای ارتقای سطح تولیدات داخلی ونیز مصرف کالاهای تولید شده در داخل می کنند. این نکته که از سال 89  با اعلام شعار «همت مضاعف، کار مضاعف» مورد تاکید رهبر انقلاب بوده است، در سال گذشته همزمان با تشدید تحریم ها، رنگ وبوی جدی تری به خود گرفت تا برگ برنده ای باشد برای مقابله با تحریم. ایشان در طول سال از طرفی مسئولان و تولید کنندگان را به تلاش برای تولید کالاهای مورد نیاز کشور تشویق و مردم را به استفاده از کالاهای تولید داخل دعوت کردند.

رهبر انقلاب با اشاره به توانمندی متخصصان کشور در تولید بنزین وخود کفایی در تولیداین کالای استراتژیک، به پیشرفت های ایران در زمینه های مختلف علم وفن آوری اشاره و بر ضرورت مهارت آموزی به منظور تولید کالاهای محکم، مطلوب، زیبا، همراه با سلییقه و بادوام تاکید دارند.ایشان اوایل اردیبهشت ماه سال گذشته در جمع هزاران نفر از کارگران سراسر کشور فرمودند: «در سال جهاد اقتصادی، به نظر من یکی از قلم های  مجاهدت اقتصادی مردم این است که بروند سراغ کالای ساخت داخل؛ آن را بخواهند. البته این طرف قضیه هم این است که کالای ساخت داخل باید قانع کنندهباشد؛ باید دوامش، استحکامش، مرغوبیتش جوری باشد که مشتری را قانع کند؛ این هر دو در کنار هم، یک کار لازم و واجبی است.»

رهبر انقلاب همچنین در ششم شهریور ماه سال گذشته در دیدار با رئیس جمهور و اعضای هیات دولت فرمودند: «در زمینه سیاست های واردات، یک بازنگری جدی بکنید؛ به خصوص در کالاهایی که ما مزیت تولیدی داریم؛ چه صنعتی، چه کشاورزی. از نگاه بخشی به واردات-که حالا هر بخش دولتی طبق نیاز های خودش دنبال واردات بود-حتما پرهیز شود».

 

ایشان در اواسط مهر ماه در دیدار با جمعی از نخبگان و برگزیدگان علمی در خلال فرمایشات خود دستوری دادند که بلافاصله پس از تصویب در هیات دولت به صورت یک تکلیف قانونی به تمام دستگاه های اجرایی ابلاغ شد.

رهبر انقلاب تاکید کردند: «در محصولاتی که مشابه داخلی دارد، مطلقا ممنوع بشوند که از خارج چیزی وارد نکنند. این را بخواهید، در دولت مطرح کنید، آقای رئیس جمهور به دستگاه های دولتی دستور بدهد؛ و این ممکن است.»

کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی

از جمله دیگر نکات مورد اشاره رهبر معظم انقلاب در طول سال 90، کاهش اتکا به درآمدهای نفتی است. ایشان از ابتدای سال در اظهارات خود با پیش بینی تداوم سیاست های خصمانه امریکا و همپیمانانش در سال گذشته، به تکرار تاکیدات قبلی خود در این باره پرداختند.

رهبری در بیاناتی که سال گذشته در حرم مطهر رضوی داشتند، با تاکید بر همین مسئله فرمودند: «من سال ها پیش این را گفتم که یکی از آرزوهای من این است که یک روزی ما بتوانیم کشور را جوری اداره کنیم که حتی اگر لازم بود، یک قطره نفت هم صادر نکنیم و کشور اداره شود. این چیزی است که تا امروز پیش نیامده است. البته کار آسانی هم نیست، کار بسیار مشکلی است.»

 

رهبر انقلاب همچنین در 26 مردادماه سال گذشته در دیدار با فعالان بخش های اقتصادی کشور، بر ضرورت کاهش اتکا به درآمدهای نفتی تاکید کردند و افزودند: «من چند سال قبل از این گفتم-البته آن وقت مسئولین دولتی از این حرف هیچ استقبال نکردند- ما باید به جایی برسیم که اگر یک روزی به خاطر قضایای سیاسی، اقتضائات سیاسی، یا اقتضائات اقتصادی در دنیا، اراده کردیم که صاردات خودمان را مثلا برای مدت 15 روز یا یک ماه متوقف کنیم، بتوانیم».

 

این نکته را رهبر معظم انقلاب در خطبه های نماز جمعه چهاردهم بهمن ماه سال گذشته نیز به طور تلویحی مورد اشاره قرار دادند و فرمودند: «امریکا و دیگران بدانند که می دانند که ما هم در برابر تهدید و تحریم نفتی تهدیدهایی داریم که هر وقتی که لازم باشد اعمال خواهد شد.»

مولفه های پیشرفت

حلقه های مفقوده پیشرفت مادی ومعنوی کشور با نظم و وزنی خاص به تدریج از زبان رهبر برای ملت بیان می شود. همزمان با تاکیداتیکه بر پیشرفت کشور در زمان تحریم ها و ضرورت مصرف کالای داخلی و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی می شد، مردم و مسئولان از زبان رهبر خود بارها موظف به توجه ویژه به امر نوآوری وشکوفایی شوند. گو این که کشور نه تنهانباید در شرایط به ظاهر سخت تحریم اقتصادی عقب نشینی کند، بلکه برای حرکت به جلو نیز باید برنامه های از پیش تنظیم شده ای داشته باشد. البته این برنامه ها باید در قالب الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت تدوین شده و دو نکته عدالت و پیشرفت را به طور همزمان مورد توجه قرار دهد. به عبارت دیگر «پیشرفت منهای عدالت، از نظر اسلام اصلا پیشرفت نیست.»

 البته همین پیشرفت هم باید با اتکا به نیروی مردم ومشارکت همگانی صورت بگیرد؛ «هر جایی که مسئولین کشور توانایی های مردم را شناختند و به کار گرفتند، ما موفق شدیم. هر جایی که ناکامی هست، به خاطر این است که ما نتوانستیم حضور مردم را در آن عرصه تامین کنیم. خوشبختانه ما در سرتاسر کشور نشانه های وجود نبوغ ها وبرجستگی ها و برتری های استعدادی را شاهدیم؛ این را باید قدر بدانیم. مسئولین کشور، از جمله واجب ترین کارهایشان همین است»، اما همان طور که کندروی ها مذموم و ناپسند است، رهبر انقلاب در مورد تعجیل ها هم تذکر می دهند. ایشان چهاردهم دی ماه سال گذشته در سومین نشست اندیشه های راهبردی با اشاره به تاسیس مرکزی برای تدوین الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت، بر ضرورت پرهیز از هر گونه تنبلی و عقب افتادگی ، شتابزدگی را نفی کرده و می فرمایند: « ما نمی خواهیم شتابزده کار کنیم؛ می خواهیم کار، متین، عمیق، ماندگار، قابل عرضه و قابل دفاع از آب دربیاید.»

استفاده از راهکارهای دوران مصدق

کارشناسان با بیان اینکه در زمان دکتر مصدق نیز نفت ایران تحریم شد، می گویند: در چنین شرایطی از راهکارهایی استفاده شد که مجموعه آن ها، راهکارهای موثری بودند و توصیه می شود از این راهکارها در شرایط حاضر نیز بهره گرفته شود.  از جمله این راهکارها، واردات کالا مشروط به صادرات است. بر این اساس، ایران به شرطی دست به واردات کالا می زند که کالایی را صادر کند. بنابراین ، وزارت صنعت، معدن و تجارت باید بتواند تدابیری در این خصوص اتخاذ و بانک مرکزی را در این مسیر یاری کند.

چین: نمونه بارز اتکا به سرمایه و نیروی کار داخلی

پیشرفت چین هرگز مدیون نظام اقتصادی سرمایه داری نیست، همان طور که مدیون کمونیسم نیز نیست.گزارشگرانی که در دهه 70 میلادی سراسر چین را در میان مزارع رانندگی می کردند ممکن بود در یک روز حداکثر با دو تراکتور رو به رو شوند. بنابراین پیشرفت چین مثالی از کاربرد ماشین در کشاورزی نبود. پیشرفت چین با افزایش تعداد مقالات ISI به دست نیامد؛ مرهون جامعه مدنی و آزادی های سیاسی نیز نبود.مردم چین پای در میدان عمل نهادند و تولید را تجربه کردند. کوره های ذوب آهن خانگی بعد از مدتی از رونق افتاد اما روستاییان درس لازم را از آن فرا گرفته بودند. آن ها تجربه کرده بوند که با کمترین امکانات می توان تولید کرد و فروخت و درآمد داشت. کشاورزان روش های جدید کشاورزی را از داوطلبان آموختند و به زودی خود نیز شروع به ابداع روش های تازه کردند. آن ها آن قدر جرأت داشتند که همه چیز را زیر و رو کنند نیمی از کارمندان بخش اداری را به مزرعه بفرستند، اصلاحات جسورانه آموزشی در نهاد مقدس غربی یعنی دانشگاه ایجاد کنند و تمام کشور را از نو سازماندهی کنند.

به جای سپردن کار بدست متخصصان آن را به مردم روستایی واگذار کردند و نتیجه درخشان بود. در اثر انقلاب، این ساختارهای بیگانه با مردم نبودند که رشد کردند بلکه این خود مردم بودند که با آزمون و خطا و تجربیات به ظاهر ابتدایی آموختند و پیشرفت کردند.تخصص گرایی کنار گذاشته شد. از هنرمندان سیرک خواسته شد عوض اینکه هر یک تردستی خاص خود را ارائه کنند همگی تمام تردستی ها را فرا بگیرند. گروه های نمایشی مجبور شدند کفش های مخصوص بازیگری را به جای خریدن از بازار خودشان بدوزند. با کنار گذاشتن بازار به عنوان واسطه توزیع کالای تولید شده تخصصی، تولید کننده و مصرف کننده کنار هم گذاشته شدند و انتقال اطلاعات در زمینه کالای مورد نیاز به سرعت صورت گرفت، آیا می توان برای ایران امروز از چین درس گرفت؟

از دیدگاه ما، ایجاد هر شغل به طور متوسط نیازمند 30 میلیون تومان سرمایه گذاری است. آیا آن کشاورز چینی که کوزه ذوب آهن خانگی می ساخت برای ایجاد اشتغال سرمایه گذاری می کرد؟ از دیدگاه ما خودکفایی در تولید چادر مشکی به معنای وارد کردن شیک ترین ماشین آلات آلمانی و ژاپنی برای تولید پارچه در داخل کشور است. این دستگاه ها آنقدر پیچیده هستند که ما تنها می توانیم برای آن ها اپراتور خوبی باشیم. این نوع خودکفایی به جای اینکه زایندگی ایجاد کند خلاقیت ها را کور می کند. در ایران صد ها هزار جوان به طور لاینقطع مشغول طی دوره های تحصیلی از دبستان تا دکترا هستند، مهم ترین سؤال دانشجویان در سر کلاس های دانشگاه این است که این مطالب به چه درد می خورند؟

میلیون ها دانشجوی علوم انسانی، میلیون ها فارغ التحصیل دوره های تحصیلات تکمیلی، همچنین صد ها هزار مهاجر به جوامع غربی. بومی شدن علم در حد یک آرزو باقی مانده است و تبدیل آن به اقتصاد آرزویی در ورای امکان. بیشتر ما فکر می کنیم جهاد اقتصادی یعنی همان کاری که ما می کردیم را ادامه بدهیم، شور اقتصادی انقلاب فروکش کرده است و تخصص بر تعهد ترجیح داده شده است. تعهد آن بود که از دل شهر بلند می شد، بار سفر می بست و تا آب و برق روستا را راه نمی انداخت بر نمی گشت. تخصص آن است که در اتاق شیشه ای شرکت در شمال تهران می نشیند و برق رسانی به روستا را برنامه ریزی به روستا را برنامه ریزی می کند. متخصص کتاب می خواند و متعهد در صحنه عمل است. البته عمل صحنه دشواری است و کسی تا آرمان نداشته باشد مرد این عرصه نخواهد بود. 

رهبر معظم انقلاب در بخشی دیگر از سخنان نوروزی خود تاکید کردند: «اگر ما توانستیم تولید داخلي را رونق ببخشیم، مسئله‏ي تورم حل خواهد شد؛ مسئله‏ي اشتغال حل خواهد شد؛ اقتصاد داخلي به معناي حقیقي كلمه استحكام پیدا خواهد كرد. اینجاست كه دشمن با مشاهده‏ي این وضعیت، مأیوس و ناامید خواهد شد. وقتي دشمن مأیوس شد، تلاش دشمن، توطئه‏ي دشمن، كید دشمن هم تمام خواهد شد.»

ایشان همچنین فرمودند: «بنابراین همه‏ي مسئولین كشور، همه‏ي دست‏اندركاران عرصه‏ي اقتصادي و همه‏ي مردم عزیزمان را دعوت میكنم به این كه امسال را سال رونق تولید داخلي قرار بدهند. بنابراین شعار امسال، «تولید ملي، حمایت از كار و سرمایه‏ي ایراني» است. ما باید بتوانیم از كارِ كارگر ایراني حمایت كنیم؛ از سرمایه‏ي سرمایه‏دار ایراني حمایت كنیم؛ و این فقط با تقویت تولید ملي امكان‏پذیر خواهد شد. سهم دولت در این كار، پشتیباني از تولیدات داخليِ صنعتي و كشاورزي است. سهم سرمایه‏داران و كارگران، تقویت چرخه‏ي تولید و اتقان در كار تولید است. و سهم مردم - كه به نظر من از همه‏ي اینها مهمتر است - مصرف تولیدات داخلي است. ما باید عادت كنیم، براي خودمان فرهنگ كنیم، براي خودمان یك فریضه بدانیم كه هر كالائي كه مشابه داخلي آن وجود دارد و تولید داخلي متوجه به آن است، آن كالا را از تولید داخلي مصرف كنیم و از مصرف تولیدات خارجي بجد پرهیز كنیم؛ در همه‏ي زمینه‏ها: زمینه‏هاي مصارف روزمرّه و زمینه‏هاي عمده‏تر و مهمتر. بنابراین ما امیدوار هستیم كه با این گرایش، با این جهت گیري و رویكرد، ملت ایران در سال 91 هم بتواند بر توطئه‏ي دشمنان، بر كید و مكر بدخواهان در زمینه‏ي اقتصادي فائق بیاید.»

برخیز که فخر هفت اقلیم شویم
در نزد خدا و خلق تکریم شویم
فرمود ز تولید حمایت بکنیم
تا شاهد مرگ طرح تحریم شویم
 

***
ما پیرو این امام شیرین سخنیم
سیلی به رخ دشمن میهن بزنیم
از بهر حمایت از تلاش و تولید
رزمنده بدرها و خیبر شکنیم