شورای نگهبان تابع مصلحت‌ اندیشی سلیقه‌ای نیست

به گزارش گروه سیاسی «خبرگزاری دانشجو»، بررسی نتایج احراز هویت کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری شب گذشته با حضور عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان در برنامه گفت و گوی ویژه خبری مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

کدخدایی در ابتدای سخنان خود در مورد روند بررسی صلاحیت‌ها در وزارت کشور گفت: وظیفه شورای نگهبان براساس اصل 99 قانون اساسی نظارت بر تمام انتخابات‌ها به جز انتخابات شوراهای شهر و روستا است.
 
وی ادامه داد: اصل 118 قانون اساسی بررسی احراز صلاحیت کاندیداهای انتخابات را بر عهده شورای نگهبان گذاشته است، همچنین یکی از بندهای اصل 110 قانون اساسی نیز بررسی صلاحیت ثبت نام کنندگان انتخابات ریاست جمهوری را بر عهده شورای نگهبان قرار داده است.
 
سخنگوی شورای نگهبان با اشاره به اینکه انتخابات ریاست جمهوری از نظر نحوه رسیدگی به صلاحیت‌ها و شرایط ذکر شده برای حضور داوطلبین با انتخابات مجلس متفاوت است، تصریح کرد: در انتخابات مجلس براساس قانون، شرایط باید در موارد متعددی بررسی شود که این امر به وسیله هیئت‌های اجرایی، هیئت نظارتی شهرستان و استان، هیئت مرکزی و نهایتا شورای نگهبان انجام می‌شود که هرکدام از اینها زمان معینی را برای بررسی صلاحیت ها در اختیار دارند.
 
وی با بیان اینکه شورای نگهبان در انتخابات ریاست جمهوری براساس قانون انتخابات وظیفه رسیدگی به موضوع احراز صلاحیت‌ها را بر عهده دارد، گفت: شرایطی که در اصل 115 قانون اساسی ذکر شده مد نظر شورای نگهبان است و معمولا در بین افراد ثبت نام شده افراد شاخصی حضور دارند، به عنوان مثال در این دوره از ثبت نام کاندیداهای انتخاباتی 40 نفر از چهره های مذهبی و سیاسی ثبت نام کردند که به واسطه جلسات متعددی که برگزار شد، توانایی، سوابق، رفتار و گفتار کاندیداها بررسی شد و در مورد هر یک از این افراد رأی گیری صورت گرفت.
 
کدخدایی با اشاره به اینکه در نحوه رأی‌گیری اینگونه نبوده که طی زمان کوتاهی به اجماع نظر برسیم، تاکید کرد: در بعضی موارد صلاحیت افراد طی جلسات متعدد به بحث گذاشته می‌شد و طبیعی است که اختلاف نظرهایی در بین اعضای شورای نگهبان وجود داشت، اما آنچه که وظیفه بود احراز صلاحیت براساس معیارهای قانونی بود و اینکه معیارها را با صلاحیت افراد تطبیق دهیم تا بتوانیم واجدین شرایط را مشخص کنیم و اگر شرایط برای آنها احراز شد، با رأی‌گیری نهایی در مورد آنان اظهارنظر کنیم.
 
وی ادامه داد: پس از کسب حد نصاب لازم، شخصی که واجد شرایط شناخته شده به وزارت کشور اعلام می‌شود، همانگونه که امشب اسامی اعلام شد.
 
سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به این سوال که علت تمدید مهلت 5 روزه از سوی شورای نگهبان چه بود، اظهار داشت: براساس قانون و طبق تبصره ماده 57 شورای نگهبان اختیار تمدید مهلت 5 روزه را دارد، 5 روز اول مهلت قانونی برای احراز صلاحیت افراد است و مهلت تمدید 5 روز دوم به این دلیل است که در بعضی مواقع مانند این دوره افراد زیادی ثبت نام می‌کنند که در این دوره حدود 700 نفر ثبت نام کرده بودند و لازم بود که بررسی‌های دقیق‌تری نسبت به افراد انجام شود و زمان بیشتری لازم بود تا اعضای شورای نگهبان به جمع بندی برسند.
 
وی ادامه داد: بر همین اساس از مهلت قانونی که در ماده 57 ذکر شده، استفاده شد و مدت 5 روزه احراز صلاحیت‌ها به 10 روز افزایش یافت که امروز روز پایانی آن بود و وزارت کشور اسامی را اعلام کرد.
 
* ملاک شورای نگهبان برای تایید صلاحیت قانون اساسی و قانون انتخابات ریاست جمهوری است 
 
سخنگوی شورای نگهبان در ادامه در پاسخ به این سوال که معیارهای بررسی صلاحیت‌ها چه بوده و آیا سلایق سیاسی خاص مدنظر شورای نگهبان بوده یا صرفا بر مُر قانون عمل شده گفت: در رابطه با انتخابات ریاست جمهوری آنچه ملاک شورای نگهبان بوده و هست قانون اساسی و قانون انتخابات ریاست جمهوری است و شورای نگهبان به غیر از این نمی‌تواند چیز دیگری را مدنظر قرار دهد.
 
وی با اشاره به اینکه اعضای شورای نگهبان هم عضوی از جامعه بوده و با فضای سیاسی حاکم در جامعه آشنا هستند، بیان داشت: مسلما اعضای شورای نگهبان نیز در جریان مسائلی که در مورد افراد مطرح می‌شود هستند و با معیارهایی که براساس یک آیین‌نامه داخلی در شورای نگهبان تعیین شده، به صورت دقیق‌تر با مصداق‌ها که همان افراد ثبت نام شده هستند مطابقت داده و با توجه به معیارها و سوابق قانونی که دارند بررسی شده و رأی مثبت یا منفی به فرد ثبت نام کننده داده می‌شود.
 
کدخدایی در مورد معیارهای افراد گفت: به عنوان مثال شخصی که ایرانی‌الاصل نیست، مسلما اعضای شورا به وی رأی مثبت نمی‌دهند و یا در بحث مدیریت و اعتقاد و ایمان به مبانی نظام جمهوری اسلامی معیارهایی وجود دارد که در قانون اساسی تعیین شده و عضو شورا باید این معیارها را با مصادیق تطبیق دهد که اگر این معیارها منطبق با شخص موردنظر بود، رأی مثبت را کسب می‌کند و اگر مجموع آرای اعضای شورای نگهبان در مورد این شخص کسب شود نام وی به وزارت کشور اعلام می‌شود.
 
وی در مورد معیارهای دقیق انتخاب کاندیداهای ریاست جمهوری گفت: در این مورد باید اصل 115 قانون اساسی را قرائت کنم، این اصل اظهار می‌دارد که رئیس جمهور باید از بین رجال مذهبی و سیاسی کشور باشد یعنی افرادی که ثبت نام می‌کنند باید در این طبقه بندی قرار گیرند، اگرچه قانون‌گذار سایر افراد را منع نکرده است، اما به موجب اصل 115 بر رجال سیاسی بودن تأکید دارد و معتقد هستیم که شخصیت‌های برجسته مذهبی و سیاسی که در عرصه‌های مذهبی و سیاسی فعالیت‌های چشمگیری داشته باشند واجد شرایط ثبت نام هستند.
 
سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به این سوال که آیا همه رجال مذهبی و سیاسی می‌توانند به عنوان نامزد ریاست جمهوری شناخته شوند گفت: قانون‌گذار می‌گوید افرادی که جزو رجال مذهبی و سیاسی باشند و شرایطی از قبیل ایرانی الاصل بودن، تابعیت ایران داشتن و مدیر و مدبر بودن، با این مضمون که کسی که می‌خواهد سکان‌دار مدیریت کشور باشد باید از توان گسترده و عظیمی برخوردار باشد را احراز کنند.
 
کدخدایی همچنین تصریح کرد: در مورد این نکته ممکن است سوابق این فرد بررسی شود و مذاکراتی با او داشته باشیم حتی با بعضی از افراد که در مورد آنها تردید وجود داشته باشد  به طور مستقیم مذاکره کنیم، همچنین شخص باید دارای حسن سابقه، امانت و تقوا باشد و مومن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران باشد. اگر کسی قانون اساسی را قبول نداشته باشد نباید انتظار تأیید صلاحیت از سوی شورای نگهبان را را داشته باشد.
 
* شورای نگهبان در چارچوب مصالح عالی نظام حرکت می‌کند
 
وی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا مصلحت اندیشی هم در احراز صلاحیت افراد موثر است یا خیر اظهار داشت: مصلحت اندیشی به این معنا که بگوییم معیارهای قانونی را مدنظر قرار نداده و به این مساله بپردازیم که شخص مورد نظر از چه جناح یا گروهی است خیر، شورای نگهبان در چارچوب مصالح عالی نظام حرکت می‌کند، مصالح عالی نظام در مجموع ممکن است در ذهن همه افراد بوده و معیارها را تشکیل دهد اما معیارها باید براساس قانون همخوانی داشته باشد، به این دلیل که اگر بگوییم که شخصی شرایط احراز صلاحیت را دارد آن شرایط در قانون ذکر شده باشد نه به این معنی که کسی شرایط احراز صلاحیت را داشته باشد و شورای نگهبان با توجه به سلایق از کنار آن عبور کند، شورای نگهبان تابع مصلحت اندیشی سلیقه‌ای نیست، بلکه به قانون اساسی و مصالح عالی نظام توجه دارد.
 
کدخدایی در ادامه اظهار داشت: مصلحت اندیشی در معنای عام کار براساس سلیقه است اما در شورای نگهبان براساس مصالح عالی نظام صورت می‌گیرد همان گونه که امام راحل و مقام معظم رهبری تأکید فرمودند مصالح عالی نظام غیر از مصلحت اندیشی است که ما از آن یاد می‌کنیم به این مضمون که معیارهای قانونی را در قالب مصالح عالی نظام مدنظر قرار می‌دهیم.
 
* توانمندی افراد یکی از معیارهای لازم برای ریاست جمهوری
 
سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به این سوال که در بین احراز صلاحیت شدگان افرادی هستند از سلایق سیاسی دارند، اما افرادی هم وجود دارند که در حال حاضر در سمت‌های مهم کشوری مشغول به کار هستند اما احراز صلاحیت نشده‌اند، فلسفه این امر چیست؟ بیان کرد: همانگونه هم که قبلا هم ذکر کردم شورای نگهبان یک روند انسانی است و هنگامی که اسامی ارائه می‌شود با تطبیق معیارهای قانونی هر کدام از اعضا رای مستقلی را ارائه می‌کند، شناخت اعضای شورای نگهبان نسبت به ثبت نام کنندگان بسیار مهم است به عنوان مثال افرادی که در گذشته جزو مقامات بودند اما ممکن است سابقه اجرایی نزدیکی نداشته باشند اما از سوابق آنها تصویر روشنی وجود دارد، مساله‌ای که در ذهن شکل می‌گیرد این است که شخص دارای توان مدیریتی است یا خیر؟ همین طور براساس معیارهای قانونی واجد شرایط می‌باشد یا خیر که براین اساس رای مثبت یا منفی به این شخص تعلق می‌گیرد. اما ممکن است شخصی در زمان حال در پست مدیریتی مشغول باشد، توانمندی این شخص با معیارهای لازم برای ریاست جمهوری مقایسه می شود که آیا می‌تواند بار سنگین ریاست جمهوری را برعهده بگیرد؟ همین مساله برای رای دادن کافی است.
 
کدخدایی ادامه داد: اعضای شورا باید بین خود و خدای خود به این نتیجه برسند که اگر شخصی ثبت نام کرده ولو اینکه در پست مدیریتی مشغول به کار است آیا می‌تواند در آینده بار سنگین اداره کشور را بر عهده بگیرد؟در بعضی موارد شخصی ثبت نام کرده که در گذشته نظر خود را در رابطه با قانون اساسی اعلام کرده و اصول قانون اساسی را محل تردید قرار داده با توجه به این مساله در ذهن من به عنوان عضوی از شورای نگهبان این تصویر ایجاد می‌شود که اگر این شخص بخواهد برای ریاست جمهوری براساس قانون ریاست جمهوری سوگند یاد کند نمی‌تواند پاسدار قانون اساسی که برخی از اصول آن را قبول ندارد بشود. اینها مواردی هستند که شورای نگهبان به آنها توجه دارد و این شورا براساس توانایی‌ها، معیارها و مواردی که قبلا هم به آنها اشاره شده تصمیم گیری می کند و چون براساس قانون هم رای گیری به عمل خواهد آمد هر شخص فارغ از دیگر افراد نظر خود را اعلام می‌کند.
 
وی در پاسخ به این سوال که شما از بار سنگین و وظیفه سخت یک رئیس جمهور سخن گفتید منظور شما از این عبارات چیست؟گفت: گاهی اوقات من منصوب می‌شوم برای مدیریت یک اداره، اما ممکن است در جایی دیگر که مباحث گسترده‌تر است توانایی اداره آن را نداشته باشم؛ در خصوص کاندیداهای انتخابات نیز این مهم صدق می‌کند که ممکن است شخصی مدیر کلی می‌تواند در سمت پایین‌تری با انگیزه کار کند، اما اگر منصوب به سمت بالاتری شود ممکن است نتواند از عهده آن برآید.
 
کدخدایی افزود: کارهای مدیریتی به سوابق اجرایی، تجربه، تحصیل و نبوغ ذاتی منوط می‌شود که اگر آنها وجود نداشته باشد به صورت کلی و اجمالی فرد نمی‌تواند اداره سازمان را بر عهده گیرد و بنده به عنوان کسی که مرجع تشخیص هستم نمی‌توانم خود را قانع کنم که فرد الف، ب یا جیم می‌‎تواند از این پست مدیر کلی برای پست ریاست جمهوری تعیین شود؛ آیا این به معنای نفی این مدیر کل است؟ خیر، من به عنوان مرجع تشخیص از سوابق، توانایی‌های فرد را بررسی می‌کنیم که ببینیم می‌تواند به مراحل بزرگتر ورود پیدا کند یا خیر. در شورای نگهبان نیز با این مسایل مواجه بودیم.
 
کدخدایی در پاسخ به این سوال که شرایط سنی نیز در تشخیص صلاحیت کاندیداها مورد نظر قرار گرفت اظهار داشت: شرط مدیریت شامل همه موارد می‌شود، گاهی یک فرد جوان است اما تجربه‌ای ندارد و نمی‌تواند مدیریت کند اما فردی سالها تجربه دارد اما از لحاظ وضعیت جسمانی نشان می‌دهد که نمی‌تواند کاری را انجام دهد، اینها در کنار هم سنجیده می‌شود، شورای نگهبان بررسی می‌کند که پست ریاست جمهوری به تعبیر مقام معظم رهبری و قانون کاملا متفاوت است با سایر پست‌ها در سازمان‌های دیگر، افراد شاخصی حدود 40 نفر در ثبت نام اولیه شرکت کردند، تعدادی از وزرا سابق وجود داشتند اما اعضای شورای نگهبان تشخیص آنها این بود که شاید آنها نتوانند این بار سنگین را به دوش بکشند چرا که یکی از مسایل مهم در تشخیص صلاحیت ها توانایی جسمی، مدیریتی، سابقه مدیریتی فرد است. ممکن است فردی در فلان سازمان سابقه مدیریتی خوبی نداشته، این به این مفهوم نیست که فرد در گذشته مرتکب خلاف شده است، ارزیابی بنده این است که آن فرد در پست فلان در آن وزارتخانه سابقه روشنی نداشته اینها می‌تواند در تشخیص صلاحیت‌ها موثر باشد.
 
کدخدایی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه برخی افراد سابقه درخشانی بیش از 14 یا 15 سال داشتند که احراز صلاحیت نشدند اما در مقابل اشخاصی بودند که با 3 یا 5 سال سابقه مورد تشخیص شورای نگهبان قرار گرفته‌اند، فلسفه اینگونه مسایل چیست؟ گفت: شورای نگهبان بحث ما زمان نیست چه زمانی مدیریت داشته باشد بلکه ما می‌گوییم که آیا مدیریت آینده کشور را می‌تواند بر عهده داشته باشد یا خیر، فرق نمی‌کند که 5 سال یا 20 سال یا 30 سال گذشته مدیریت داشته مهم کیفیت مدیریت است نه زمان. بنابراین اگر بخواهیم مشورتی با کسی داشته باشیم به طور قطع با کسی مشورت می‌کنیم که تجربه بیشتری را در آن موضوع داشته باشد، ممکن است فرد ثبت نام کننده هم همین وضعیت را داشته باشد ممکن است فردی که الان مقامی را داشته باشد تشخیص ما این است که فرد ضعیفی است اما فردی که 30 سال پیش یک سمتی داشته و در آن زمان مدیریت قوی و خوبی داشته ما از او راهنمایی بگیریم.
 
وی افزود: فردی که 20 سال پیش مدیر بوده بهتر از فردی است که الان مدیر شده است، فردی که الان مدیر است توانایی اداره کشور را دارد.
 
کدخدایی ادامه داد: قانون اساسی با یک واژه مدیر و مدبر بودن در ذهن شما شکل پیدا می‌کند که فرد اول، دوم یا سوم می‌تواند اداره کشور را بر عهده گیرد یا خیر؟ وی شاید سابقه روشنی در گذشته داشته باشد اما در حال حاضر نیز می‌تواند این سابقه مناسب را حفظ کند یا در گذشته مدیر خوبی بوده اما مدتها از این پست مدیریت دور بوده آیا این دور بودن او می‌تواند آن را از مباحث کشور دور ساخته باشد؟ اینها معیارها و عامل‌هایی است که در ذهن بنده شکل می گیرد و نهایتا به عنوان عضو شورا رأی مثبت یا عدم رأی به فرد ثبت نام کننده را ارائه خواهم داد.
 
وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه مکانیزم‌های رای‌گیری در شورای نگهبان چگونه است گفت: رای گیری در شورای نگهبان مثل بقیه نهادها است و با جاهای دیگر خیلی تفاوت نمی‌کند.
 
کدخدایی با بیان اینکه ما یک حد نصابی برای مسایل جاری کشور همچون انتخابات و یا مصوبات داریم که (نصف +یک) است اظهار داشت: 7 رای لازم داریم که یک رای برای تفسیر است که سه چهارم اعضای شورای نگهبان باید رای بدهند.
 
سخنگوی شورای نگهبان با اشاره به اینکه در شورای نگهبان صلاحیت افراد مورد بررسی قرار می‌گیرد افزود: در انتخابات ریاست جمهوری بررسی می‌شود که آیا فرد واجد شرایط شناخته می‌شود یا خیر؟
 
وی با بیان اینکه اگر این رای را نصف +یک داشته باشیم ثبت نام کننده‌ای که اسم آن مطرح است به عنوان واجد شرایط شناخته می‌شود خاطر نشان ساخت: اصل رای گیری در شورای نگهبان مثل بقیه شوراها است بنابراین براساس مجامع دیگر و شوراهای دیگر رای گیری می‌کنیم.
 
* انتخابات ریاست جمهوری سبک متفاوتی را از سایر انتخابات دارد
 
کدخدایی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه آیا تعریفی در قانون در خصوص رسیدگی دوباره به صلاحیت افراد وجود دارد یا خیر؟بیان کرد: انتخابات ریاست جمهوری سبک متفاوتی را از سایر انتخابات دارد.
 
سخنگوی شورای نگهبان با اشاره به اینکه فردی که به عنوان رئیس جمهور تعیین می‌شود برای پست کلان مدیریتی کشور تصمیم‌گیری می‌کند گفت: ریاست جمهوری پستی است که از همان آغاز طبقه خاصی را برای ورود به این حیطه و گردونه در نظر گرفته می‌شود یعنی رجال سیاسی و مذهبی به تعبیر اصل 115 قانون اساسی.
 
وی با اشاره به ماده 56 قانون گفت: این ماده از قانون می‌گوید که وزارت کشور پس از پایان مهلت قبول داوطلب بلافاصله مدارک داوطلبان را به دبیرخانه شورای نگهبان ارسال می‌کند.
 
کدخدایی گفت: در ماده 57 قانون شورای نگهبان ظرف مدت 5 روز از تاریخ وصول مدارک داوطلبان به صلاحیت آنها رسیدگی و نظر خود را صورت جلسه و آن را به وزارت کشور ارسال می‌کند.
 
سخنگوی شورای نگهبان با اشاره به ماده 59 قانون انتخابات افزود: در این ماده آمده است که کاندیداها می‌توانند اسناد و مدارک مثبت صلاحیت خود را ضمیمه اعلام داوطلبی خود کنند و یا در مدت زمان رسیدگی به صلاحیت داوطلبان به شوراهای نگهبان تقدیم کنند.
 
وی با بیان اینکه در قانون انتخابات ریاست جمهوری چیز دیگری را قانونگذار پیش بینی نکرده است اظهار داشت: اساس قانون انتخابات ریاست جمهوری در دهه 60 تنظیم شده که بعدا اصلاحیه‌هایی در طی سالهای بعدی در خصوص آن اعمال شده است.
 
* مرحله اعتراض وجود ندارد
 
کدخدایی با اشاره به اینکه تصمیم شورای نگهبان در مورد احراز صلاحیت نامزدهای ریاست جمهوری یک تصمیم نهایی است گفت: مرحله اعتراض وجود ندارد.
 
سخنگوی شورای نگهبان با اشاره به اینکه افرادی که در طبقه رجال سیاسی و مذهبی می آیند و از شأن و منزلت برخوردار هستند اظهار داشت: این مرحله دعواهای ساده انتخاباتی را نخواهد داشت.
 
وی با تأکید بر اینکه تصمیم شورای نگهبان تصمیم نهایی است خاطر نشان ساخت: سیاق قانون اینگونه ما را هدایت می‌کند.
 
کدخدایی با تأکید بر اینکه ما رد صلاحیت نمی‌کنیم گفت: ما افراد تعیین شده را واجد شرایط دانسته‌ایم ولاغیر.
 
سخنگوی شورای نگهبان با بیان اینکه ما جایگاه افراد را حتی کسانی که شاخص نیستند مخدوش نمی کنیم افزود: ما به آبرو و اعتبار افراد لطمه ای وارد نخواهیم کرد.
 
وی با بیان اینکه ما نسبت به افراد تعیین صلاحیت شده هیچ گونه نظری نداریم بیان کرد: کسانی که احراز صلاحیت نشده اند می توانند در پست های مهم کشور حضور داشته باشند بنابراین حتی ممکن است آنها در دوره های بعدی تأیید صلاحیت شوند.
 
کدخدایی ادامه داد: در دهه 70 مصوبه ای داشتیم که به مجمع تشخیص مصلحت رفت و در آن زمان اعلام شد افرادی که صلاحیت آنها احراز نشده است می‌توانند در فرصت مقرر پیگیری کنند این در حالی است که ما هنوز به این نتیجه نرسیده‌ایم که این امر می تواند در خصوص انتخابات ریاست جمهوری صدق پیدا کند.
 
* از کسانی که اسم آنها در لیست 8 نفره قرار نگرفته عذرخواهی کنم
 
سخنگوی شورای نگهبان با اشاره به اینکه در قانون انتخابات ریاست جمهوری بحث رسیدگی‌های دیگر در نظر گرفته نشده است اضافه کرد: از فرصت ایجاد شده از سوی صدا و سیما، پشتیبانی آحاد ملت و از تمام نهادهای جمهوری اسلامی از جمله شورای نگهبان کمال سپاس و قدردانی را دارم.
 
وی در ادامه ضمن تشکر از سایر ثبت نام کنندگان و از کسانی که اسم آنها در لیست 8 نفره قرار نگرفته عذرخواهی کرد و افزود: براساس قانون، اسامی را اعلام کرده‌ایم.
 
کدخدایی در پایان تصریح کرد: شهادت می دهم اعضای شورای نگهبان به جز رضای خداوند متعال چیز دیگری را در نظر نگرفته است و انشاالله حماسه سیاسی را که مدنظر مقام معظم رهبری بود را در 24 خرداد رقم بزنیم.