به مناسبت هفته دخانیات؛
گروه علمی «خبرگزاری دانشجو»؛ استعمال دخانیات شایع ترین عامل پیشگیری از مرگ و میر و ناتوانی در جهان است. خوشبختانه با پیشرفت علم و فناوری و اطلاع رسانی بهینه، سطح آگاهی مردم نسبت به عواقب وخیم سیگار بر سلامت جان فزونی یافته است.
جایگاه روحانیت، جایگاه رفیعی است که به خوبی می توان در یک حرکت وسیع اجتماعی در ترک دخانیات از آن استفاده مطلوب کرد. نظر به اینکه بیشتر مردم ما مسلمان هستند دیده شده که پیشوایان مذهبی در همه جریان های اجتماعی نقش موثری در روشن کردن مردم ایفا کرده اند.
نقش مرحوم میرزای شیرازی(قدس سره) در تحریم تنباکو آنقدر برجسته است که می بینیم همه مردم ایران تا آنجا به فتوای ایشان گردن نهادند که زنان دربار ناصرالدین شاه نیز قلیان ها را شکستند و شاه را از کشیدن قلیان منع کردند. مردم ما در تمام طول سال به مناسبت های مختلف در پای منابر می نشینند و به بیانات وعاظ گوش جان می دهند.
زیان های ناشی از مصرف دخانیات
بیماری ها و مرگ و میر ناشی از مصرف دخانیات و استنشاق تحمیلی آن
استعمال دخانیات عامل بروز یا تشدید کننده بسیاری از بیماری های مرتبط از جمله: بیماری های قلبی عروقی، ریه، عفونی، سرطان ها، استخوانی، مغزی، دستگاه گوارش، کلیه، چشم، شنوایی، دندان ها، کاهش ایمنی بدن، ریزش مو و ... می شود.
90 درصد سرطان ریه ناشی از مصرف دخانیات
در جمعیت هایی که استعمال دخانیات در چند دهه اخیر امری متداول شده است 90 درصد سرطان ریه، 15 تا 20 درصد سایر سرطان ها، 75 درصد برونشیت مزمن و آمفیزم و 25 درصد مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی عروقی در سنین 35 تا 69 سال ناشی از مصرف دخانیات بوده است.
مصرف دخانیات در حال حاضر یکی از بزرگترین عوامل در حال افزایش مرگ و میر در سطح جهان است، به طوری که هر شش ثانیه یک نفر در جهان به دلیل ابتلا به بیماری های ناشی از مصرف و مواجهه با دود دخانیات می میرد.
در حال حاضر یک میلیارد و 300 نفر در جهان مصرف کننده مواد دخانی هستند که از این بین 84 درصد در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند.
اثرات اسنتشاق تحمیلی دود سیگار نیز کمتر از عوارض ناشی از استعمال دخانیات نیست. دانشمندان بر این عقیده اند که دود محیطی از نقطه نظر سلامت هیچ آستانه مجازی ندارد چرا که نه دستگاه های تهویه و نه تمهید جداسازی مکان های استعمال دخانیات هیچ کدام به طور کامل هوایی پاک و عاری از آلاینده را فراهم نمی کند.
بیش از 40 درصد افراد و 700 میلیون کودک در معرض استنشاق دود سیگار
بنابراین بهترین راه محافظت از آن قرار نگرفتن در معرض استنشاق تحمیلی دود سیگار است، در حالی که طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت بیش از 40 درصد افراد و 700 میلیون کودک یا به عبارتی نیمی از کودکان جهان در معرض استنشاق تحمیلی دود سیگار هستند.
مصرف قلیان نیز مانند مصرف مواد دخانی زیان آور است. مصرف کنندگان قلیان در هر بار مصرف دود بسیار فراوان تری را در مقایسه با کشیدن یک نخ سیگار دریافت می کنند.
.jpg)
دود هر وعده مصرف قلیان معادل 100 نخ سیگار
افراد سیگاری که به طور متداول هشت تا 12 نخ سیگار در روز مصرف می کنند به طور متوسط با 40 تا 75 پُک، که به مدت پنج تا هفت دقیقه طول می کشد حدود پنج تا شش دهم لیتر دود استنشاق می کنند، این در حالیست که مصرف کنندگان قلیان در هر وعده مصرف که به طور متداول 20 تا 80 دقیقه طول می کشد حدود 50 تا 200 پُک می زند که هر پُک به طور متوسط حاوی 15 صدم تا یک لیتر دود است، به عبارت دیگر از نظر میزان مواجهه و استنشاق دود، هر فرد مصرف کننده قلیان در هر وعده معادل 100 نخ یا بیشتر سیگار، دود دریافت می کند.
زیان های اقتصادی ناشی از مصرف دخانیات
بر اساس مطالعات سازمان جهانی بهداشت دو تا سه برابر هزینه مصرف دخانیات صرف درمان بیماری های ناشی از آن می شود. همه می دانند که مصرف سیگار یعنی دود کردن پول فرد، خانواده و اجتماع.
مطالعات نشان می دهد که سالانه یک هزار و 700 میلیارد تومان در کشور هزینه مصرف سیگار و دود کردن آن می شود که این هزینه می تواند در راه آبادانی و رفاه زندگی خرج شود.
در ایران نیز هزینه های درمان بیماری های مصرف دخانیات سالانه بین 3840 تا 5220 میلیارد تومان یعنی دو تا سه برابر هزینه دود سیگار است. هزینه های سلامتی ناشی از مصرف دخانیات به هیچ وجه قیاس با درآمدهای محدود شرکت های دخانیاتی نیست و تولید و مصرف دخانیات در دراز مدت به توسعه اقتصادی هیچ کشوری کمک نمی کند، به دلیل اینکه توسعه به منظور تامین نیاز انسان ها به منظور سلامت جامعه نه عیله آن باشد.
همین طور مطالعات مستند سازمان جهانی بهداشت نشان می دهد که از هر دو نفر سیگاری، یک نفر 15 تا 25 سال زودتر از موعد مقرر می میرند، همچنین هزینه خسارت های ناشی از آتش سوزی ها و حوادثی که با آتش ته سیگار اتفاق می افتد یکی دیگر از زیان های اقتصادی است.
زیان های اجتماعی ناشی از مصرف دخانیات
مصرف سیگار نوعی اعتیاد است ولی متاسفانه این مساله به مرور در اجتماع جا افتاده و قابل قبول ترین عمل خلاف عرف محسوب می شود. دلایل شیوع این عادت عبارتند از: به دست آوردن شخصیت کاذب در جوانان، اثر تخدیر کنندگی جزئی سیگار، مصرف آن در لحظات عصبانیت و غم، باور غلط و وابستگی جسمی و روانی و ...
زیان های زیست محیطی ناشی از دخانیات
از بین رفتن خاک، تخریب جنگل ها، مصرف آفت کش ها و آلودگی های آب های زیرزمینی و هوا از مضرات زیست محیطی دخانیات هستند. مصرف مواد مغذی خاک توسط گیاه توتون موجب عاری شدن خاک از این مواد شده و از طرفی موجب جذب آفت ها می شود و استفاده از انواع کودهای شیمیایی و آفت کش ها آلودگی های آب های زیرزمینی را به دنبال دارد.
از طرفی تعداد فراوانی از درختان جنگل ها برای سوخت در عمل آوردن توتون از بین می روند. آلودگی هوا ناشی از دود سیگار نیز یکی از زیان های آن است.
دود سیگار دارای دو جریان اصلی و کناری است؛ جریان اصلی هنگام پُک زدن به دهان و ریه وارد می شود و جریان کناری در فاصله پُک زدن از نوک سیگار در هنگام بازدم وارد محیط و سپس ریه می شود. دود سیگار حاوی 4000 نوع ماده با آثار آنتی ژنی، جهش زایی و سرطان زایی، دارویی و ضد سلولی است.
احکام مربوط به اعتیاد
در اسلام در مورد اعتیاد به مواد دخانی، اعتیاد به مواد مخدر به صورت اختصاصی، حکم عینی( به علت مبتلا نشدن زمان مگر در مورد مسکرات و مواد مشابه) وجود ندارد، اما از ردیف احکام کلی، موارد متعددی وجود دارند که در صورت بذل توجه بیشتر و وجود حوصله تعمیق در اصول و مبانی هر یک، در کمال سهولت مشخص می شود که به طور ضمنی تکلیف امر یکسره روشن می شود.
احکام کلی مربوط به مواد مضر و عوامل موذی از دیدگاه اسلام با توجه به آیات قرآنی:
1- لا تلقوا باید یکم الی التهلکه (آیه 195 سوره بقره)
خودتان را به دست خود به هلاک نیاندازید.
هر عمل و اقدامی که علیه سلامتی جسمی و روحی انجام شود و موجودیت انسان را به خطر بیندازد از نظر اسلام مطرود و محکوم است و غایت مراتب آن اقدامی است که سلامتی و یا به طور کلی حیات شخص را به خطر انداخته و منجر به هلاکتش می شود، مانند خود کشی و یا انتحار که مطلقا در دین اسلام ممنوع و مسئولیت چنین امری برای شخص بسیار سنگین است (در آیات 29 تا 31 سوره نساء عقوبت کسانی که اقدام به خودکشی می کنند بیان شده است).
2- کلوا واشربوا و لا تسرفوا انه لا یحب المسرفین(آیه 31 سوره اعراف)
بخورید و بیاشامید و اسراف نکنید محققا خداوند اسراف کنندگان را دوست ندارد.
گرچه ظاهرا مفهوم آیه در مورد خوردن و آشامیدن است ولی منع از اسراف در اسلام یک دستورالعمل کلی و عمومی است. بر صاحب نظران و آگاهان پوشیده نیست که اتلاف و ضایع کردن هر نعمتی خود، ناسپاسی و در حکم کفران نعمت بوده، به سهم خود معصیت است، اعم از اینکه این نعمت از ردیف مال یا پول یا سلامتی یا فرصت و امکانات باشد یا یک نعمت برخورداری ظاهرا کوچکتر از آنها.
مصرف دخانیات، اتلاف آن همه پول های سرشار و قوای جسمی و روحی و به خصوص قدرت حیاتی و به کار گرفتن قوای بدنی برای مبارزه با مواد سمی ( آن هم در یک اقدام زاید بلکه مضری مانند دخانیات) به استناد آمار و ارقام مسلم شده است که چگونه از نظر مادی و معنوی و از لحاظ جنبه های اقتصادی، سرمایه های هنگفت بدون دلیل ضایع می شود و سلامتی و نیروی خدادادی بدن بیجا ضرف دفع آثار سوء مواد سمی موجود در دود سیگار و سایر دخانیات می شود. هر چیز مفید و مثبتی که بیهوده صرف امری بی فایده و غیر لازم شود، اسراف است.
3- والا تسرفوا انه لا یحب المسرفین (آیه 31 سوره اعراف)
اسراف نکنید زیرا خداوند دوست ندارد.
اگر ضایع کنندگان سرمایه های هنگفت جامعه اسلامی که هر سال از طریق دود کردن مقادیر متنابهی از دخانیات باز در مقابل جدل یا دفاع از خود مدعی باشند که نفی اسراف مربوط موارد معدودی از خوردنی و آشامیدنی است سخت در اشتباهند، زیرا در این آیه هر چند که در ابتدا خداوند نعمت هایی از باغ ها و درختان میوه و کشت های مختلف و محصولات کشاورزی گوناگون نام برده و سپس جواز برخورداری از آنها را صادر و به دنبال آن منع اسراف کرده است، اما باز جایی برای جدل باقی نمی ماند که مفهوم اسراف را منحصر به موارد نامبرده در پیش از آیه کند؛ چرا که با توجه به مفاد آیه بعدی علاوه بر خوردنی ها از نعمت های دیگری مثل حیواناتی که از نظر باربری و سایر منافعی که به انسان می رسانند، نیز نام برده شده است و به خوبی معلوم می کند که نه خداوند نعمت ها را منحصر به خوردنی و نوشیدنی کرده و نه فواید و منافعی که از مخلوقات خداوندی به بشر عاید می شود در آن خلاصه شده و منع اسراف در انحصار آنهاست، بلکه چون در ذیل آیه قبل اشاره شد اسراف به طور اعم از نظر اسلام مطرود و محکوم است، می توان اسراف مال و اتلاف شیره جان یا قدرت حیاتی را در جریان عادت سیگار دریافت.
4- ولا تبذر تبذیرا ان المبذرین کانول اخوان الشیطان و کان الشیطان لربه کفورا (آیه 27 سوره اسراء)
و اسراف مکن که اسراف کنندگان برادر شیاطین اند و شیطان به پروردگار خویش ناسپاس بود.
5- و یحل لهم الطیبات و یحرم علیهم الخبائث ( آیه 157 سوره اعراف)
پیامبری که برای پیروانش پاک ها را حلال و پلیدی ها را حرام می شمرد.
6- لا ضرر و لاضرار فی الاسلام (پیامبر اکرم(ص) )
تحمل ضرر و زیان و ایجاد آن به غیر در اسلام جایز نیست.
تکلیفی که علما دادند چیست؟
وقتی که عادت به دخانیات نه از نظر عقل و علم مقبول است و از لحاظ شرع و هرگز مطابق شان و مقام یک مسلمان واقعی نیست که به چنین ابتلائات و عاداتی تن در دهد و وقتی در اثر چنین غفلت و ناسپاسی نسبت به تعالیم صحیح آسمانی افکارعمومی آنقدر گمراه و از جاده حق و حقیقت منحرف شوند که ارتکاب معاصی و مناهی به هیچ مانعی رواج داده درست در خلاف جهت دستورات الهی عادات مضری در پیش گیرند، طبعا این سوال پیش می آید که در چنین شرایطی تکلیف یک مسلمان حقیقی چیست؟ به نظر نمی رسد که هیچ یک از مراجع عظام شیعه و سنی با وجود دسترسی به اسناد و مدارک علمی این کتاب و اصول و موازین عقلی و شرعی نامبرده در آن اعلام حرمت استعمال دخانیات کمترین تاخیر و تعللی را جایز بدانند.
حکم حضرت آیت الله خامنه ای( مدظله العالی):
حکم با اختلاف مراتب ضروری که بر استعمال دخانیات مترتب می شود، متفاوت می شود و به طور کلی استعمال دخانیات اگر به مقداری باشد که موجب ضرر قابل ملاحظه ای برای بدن باشد، جایز نیست و اگر شخص می داند که با شروع آن به این مرحله می رسد نیز جایز نیست( توضیح المسائل امام خمینی(ره) ).
حکم حضرات آیات عظام مکارم شیرازی و بهجت(ره):
استعمال دخانیات حرام است.
حکم حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی:
با توجه به ضررهای مربوط به استعمال دخانیات، استعمال آن جایز نیست.
حکم آیت الله صافی گلپایگانی:
ضرر این سموم مهلک و خطرناک خانماسوز برای دین، ایمان، شرف، استقلال، سلامت روح،جسم و همه شئون جامعه از واضحات است. هر عمل و معامله و حمل و نقلی که موجب سلب مصونیت جامعه اسلامی از خطر ابتلای افراد به اعتیاد به این سموم شود موکدا حرام است و نهی از منکر و جلوگیری از آن علاوه بر اینکه از وظایف مستقیم حکومت است بر همگان نیز طبق ضوابط شرعی واجب است و همه باید هماهنگ از این منکر و سایر منکرات که موجب فساد و تباهی اخلاق اسلامی جامعه است جلوگیری کنند.
«تبلیغ، ترویج و حمایت از دخانیات» شعار هفته بدون دخانیات امسال بود که از شنبه تا جمعه، امروز نامگذاری شده است.
ارسال نظرات