نمایشگاه مطبوعات و ناامیدی اهالی رسانه از دست دست کردن دولت امید

گروه اجتماعی «خبرگزاری دانشجو»؛ این خبر که برای اهالی رسانه عجیب بود را محمدرضا احمدی، مجری نمایشگاه مطبوعات اعلام کرد و گفت که نمایشگاه مطبوعات سال 92 به جای آبان ماه در بهمن برگزار می شود؛ این در حالی است که در سال های اخیر (بجز سال 79)، همواره این نمایشگاه در آبان برگزار می شده و هیچ عاملی باعث تعطیلی آن نشده بود.

در آن زمان، اظهارنظرهای بسیاری در این باره مطرح شد و مسئولان معاونت مطبوعاتی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این اقدام را موجب بهتر برگزار شدن نمایشگاه مطبوعات دانستند.

عده ای از اهالی مطبوعات همین عقب افتادن را هم اتفاق مبارکی ندانستند و به آن انتقاد داشتند.

مقدسی، مدیرعامل سابق خبرگزاری مهر در این باره به خبرگزاری دانشجو گفت: طبیعتاً اگر نمایشگاه در موعد خودش برگزار می شد بهتر بود، اما دلیلی که معاون مطبوعاتی دولت جدید مطرح کرد نیز قابل تامل است. مدت زمانی که این معاونت در مسئولیت خود قرار گرفته، طولانی نیست و طبیعتاً در این زمان هماهنگی و برنامه ریزی با تعجیل و فوریت انجام می شد و از کیفیت می کاست.

وی ادامه می دهد: اگر نمایشگاه امسال پر و پیمان تر برگزار شود، این تعویق پذیرفتنی است، اما انتظار داریم که نمایشگاه با کارکرد بهتر و برنامه جدیدتر در سال آینده و در موعد خودش برگزار شود.

مقدسی آبان ماه را زمان مناسب تری برای برگزاری می داند و می گوید: روزهای پایانی سال به تراکم برنامه ها می خوریم و مردم گرفتاری های پایان سال دارند و تمرکزشان از نمایشگاه مطبوعات برداشته می شود، در حالی که آبان ماه، هم فضای دانشگاه و هم جامعه شادابی خاصی دارد.

توانگر، قائم مقام خبرگزاری تسنیم نیز به این تاخیر اعتراض دارد و می گوید: ای کاش عقب افتادن زمان نمایشگاه زودتر اعلام می شد؛ چرا که مطبوعات انرژی و وقت خود را برای برگزاری هزینه کرده بودند و بهتر بود این تعویق، پایان دوره قبل اعلام می شد.

این عضو جامعه مطبوعاتی کشور هم معتقد است که بهمن، ماه بسیار شلوغی برای کارهای خبری است و اگر در آبان ماه برگزار می شد، بهتر بود تا این نمایشگاه تحت الشعاع مسائل دیگر قرار نگیرد.

بعضی دیگر از اهالی رسانه هم فرق چندانی بین آبان و بهمن نمی دانند؛ مقدم، مدیرمسئول روزنامه جام جم در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی «خبرگزاری دانشجو»، تصمیم معاونت مطبوعاتی را محترم می داند و تفاوت معنی داری در آن نمی بیند.

او معتقد است که بهمن ماه هم زمان مناسبی است، به شرط آن که برگزار شود و کیفیتش پایین نیاید.

انبارلویی، سردبیر روزنامه رسالت هم به «خبرگزاری دانشجو» می گوید: نمایشگاه مطبوعات فرصتی است برای گفت و گوی تولیدکنندگان و مصرف کنندگان پیام و در هر مقطعی که برگزار شود، از آن استقبال می شود؛ چه زمانی که در آذر بود و چه امسال که به دلیل تغییر و تحولات دولت به بهمن ماه افتاده است.

محمدی، مدیر سایت عصر ایران هم نگران عقب افتادن نمایشگاه نیست و می گوید: «اگر رسانه ها جذابیت داشته باشند، مردم استقبال می کنند. ما نباید نگران استقبال مردم باشیم، چیزی که باید ما را نگران کند، کیفیت کار خودمان است.»

محمدی معتقد است ارتباط رسانه ها با مردم باید در 12 ماه سال باشد نه در یک هفته نمایشگاه؛ پس عقب افتادن چند ماهه تاثیری در کیفیت آن نخواهد داشت.

تعریف ها و انتقادها از این شاهکار معاونت مطبوعاتی ادامه داشت تا این که اما 23 دی ماه ، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اعلام خبر به تعویق افتادن نمایشگاه بین المللی مطبوعات، اهالی رسانه را شوکه کرد و تایید و تکذیب ها شروع شد.

انتظامی، معاون مطبوعاتی رییس جمهور در واکنش به این خبر از مشکلاتی که برای برگزاری نمایشگاه مطبوعات دارند سخن راند و البته به طور قطعی مشخص نکرد که سرنوشت برگزاری این نمایشگاه چه خواهد شد.

دلایل حسین انتظامی برای برگزار نشدن نمایشگاه، اسراف، کسری بودجه و برگزاری نماز جمعه در مصلای تهران تا پایان سال بود.

در نهایت 12 بهمن امسال اعلام شد که نمایشگاه مطبوعات به سال آینده موکول می شود و مدیرعامل موسسه نشرآوران گفت کسانی که پول بابت غرفه ها واریز کردند بیایند و پولشان را پس بگیرند.

این خبر برای برخی ها عادی و برای بعضی دیگر شوکه کننده بود و موجب اظهارنظرهای مختلفی شد.

محبیان مدیرعامل خبرگزاری آریا در این باره به خبرگزاری دانشجو می گوید: «آن چه مهم است این است که نمایشگاه باید توانمندی نه فقط مطبوعات بلکه رسانه های کشور را به نمایش گذارد و فضایی را برای جذب مخاطب و به عبارت بهتر فضایی را برای فرهنگسازی رسانه ای به وجود آورد. صرف برگزاری نمایشگاه نباید هدف باشد و این که فقط عملکردی در کارنامه یک مسئول بیاید کافی نیست. نمایشگاه نباید به کاری نمایشی تبدیل شود. اگر این تعویق باعث بهتر شدن کارکرد نمایشگاه شود، پذیرفتنی است و در غیر این صورت نشان از ضعف کارکرد مسئولان دارد.»

والی زاده مدیرعامل ایسنا معتقد است که به تعویق افتادن زمان برگزاری نمایشگاه به معنای تعطیلی نمایشگاه نیست. او می گوید که تغییر دولت دلیل این تاخیرهای چندباره بوده و اطمینان دارد که نمایشگاه بر طبق توقع اهالی مطبوعات برگزار می‌شود. این عضو خانواده رسانی پیش بینی می کند که نمایشگاه با استقبال خوبی مواجه شود و اهالی رسانه با تمام گرایش‌های متفاوتی که دارند دور هم جمع می‌شوند و کارنامه خود را مرور می‌کنند. او می گوید: «به نظر من اگرچه این نمایشگاه با تاخیر برگزار می‌شود اما تاثیر خود را می‌گذارد.»

توانگر، قائم مقام تسنیم می گوید: «برگزار نشدن نمایشگاه مطبوعات یک امر ناخواسته است ولی به طور طبیعی برگزاری نمایشگاه یک فرصتی است که در واقع مردمی که از رسانه ها فاصله دارند و یا رسانه‌هایی که از مردم فاصله دارند در این نمایشگاه یک هفته در کنار هم قرار می‌گیرند، مردم از نزدیک با دست‌اندرکاران رسانه‌ها روبرو می‌شوند، سوالات خود را می‌پرسند و از سیاست‌های رسانه‌ها مطلع می‌شوند، از توامندی‌ها و نقاط قوت و ضعف رسانه‌ها از نزدیک آشنا می‌شوند و در واقع به این بهانه یک موجی به سمت گرایش مردم به روزنامه‌خوانی و مجله‌خوانی و مطالعه مطبوعات در آن مقطع به وجود می‌آید. این نقطه عطفی است برای رسانه‌های کشور و به طور طبیعی اگر برگزار نشود رسانه‌ها از این جهت متضرر می‌شوند.

او ادامه می دهد: «با توجه به اینکه معاون مطبوعات یک فرد رسانه‌ای است می‌توان توقع و انتظارات بیشتری داشت اما زمانی که بودجه ندارد در واقع راهی برای انجام کار باقی نمی ماند.»

توانگر به مشکل کمبود بودجه اشاره می کند و می گوید: «هزینه ای که از رسانه ها در سال های گذشته برای نمایشگاه مطبوعات طلب می شد، هزینه سنگینی بود و اگر این هزینه ها چند برابر شود، هیچ کدام از رسانه ها قادر به شرکت کردن در نمایشگاه مطبوعات نیست و در واقع معاون مطبوعات با ایستادگی خود از حق رسانه ها دفاع می کند.»

او همچنین در ادامه می گوید: « برگزاری نمایشگاه در سال آینده نیز بستگی به بودجه دارد و ممکن است به صورت پیاپی هر سال تکرار شود اما اگر در بودجه بیان شود و رقم مورد نیاز پیش بینی و تخصیص داده شود امیدوارم سال آینده مشکلی با برگزاری نمایشگاه نخواهیم داشت.»

علی نادری از مسئولین سایت رجانیوز معتقد است: « برگزاری نمایشگاه مطبوعات می تواند در مسائل رسانه ای بسیار کاربردی عمل کند و یک شور و حال سیاسی در جامعه ایجاد کند که با تعطیل شدن آن فاصله ای که میان مردم و مطبوعات وجود دارد بیشتر خواهد شد.»

وی ادامه می دهد: « اولین افرادی که از برگزار نشدن نمایشگاه متضرر می شوند مطبوعات و رسانه های هستند.

از معاون مطبوعات که سال ها در عرصه رسانه ای کار کردند توقع بیشتری در زمینه برگزاری این نمایشگاه وجود داشت و عدم برگزاری این نمایشگاه مسلما نمی تواند تاثیر خوبی درکارنامه دولت داشته باشد.»

نادری می گوید: «گفته می شود که دلیل برگزار نشدن این نمایشگاه به دلایل و مشکلات مالی است در صورتی که به نظر من اگر به نمایشگاه مطبوعات و تأثیرات آن بیشتر توجه می شد می توانستند منابع مالی را نیز تأمین کنند البته همچنان من امیدوارم این رخداد تنها مختص امسال باشد و در سال های آتی تکرار نشود.»

برخی رسانه ای ها هم نظرات تند و تیزتری دارند و انتقادشان بلندبالاتر است. عرفاتی سردبیر خبرگزاری نسیم می گوید: « برگزار نکردن نمایشگاه مطبوعات یک تناقض بزرگ است که در رفتار دولت روحانی وجود دارد. علی رغم اینکه صحبت از شفاف‌سازی و اخبار حق مردم است را می‌دهد ولی در عمل رفتارشان به گونه‌ای است که نمی‌خواهند مردم از اتفاقات جامعه باخبر باشند.»

او ادامه می دهد: « نگاه دولت به رسانه‌ها یک نگاه مزاحم است در ابتدا اعلام کردند که نمایشگاه مطبوعات به عقب افتاده و با تاخیر برگزار می‌شود ولی بعد اعلام کردند که نمایشگاه مطبوعات امسال برگزار نمی‌شود.

برگزار نکردن نمایشگاه با تغییرات و تحولات سیاسی و پرونده هسته‌ای ایران ارتباط مستقیم دارد عرصه نمایشگاه مطبوعات عرصه تحولات سیاسی و به چالش کشیدن موضوعات سیاسی است شاید با این نگاه نمایشگاه برگزار نمی‌شود چون دولت با شکایت‌های بسیاری مواجه است و نمی‌خواهد موضوعاتی مثل موضوعات سیاسی را رسانه‌ها به آن بپردازند و به همین دلیل نمایشگاه را امسال کنسل کردند.

این تنها مختص نمایشگاه مطبوعات نیست بلکه ما در عرصه‌های دیگر نیز با دخالت‌های دولت مواجه‌ایم دولت به رسانه‌ها به جای اینکه نگاه مزاحم داشته باشد و از ظرفیت رسانه‌ها استفاده کند و در جهت اهداف اساسی نظام از رسانه‌ها بهره ببرد.»

وی می افزاید: « دولت به رسانه‌ها به عنوان یک وسیله زائد نگاه می‌کند و با شعارهایی که دولت در انتخابات داده است منافات دارد این رفتار در حال حاضر شاید پاسخ منفی را در بر نداشته باشد اما هر چه جلوتر می‌رویم مشکلات بیشتری در رسانه‌ها ایجاد می‌کند.

پیشنهاد ما این است که به رسانه‌ها به عنوان مداخله گر نگاه کنند و عرصه را برای فعالیت دولت باز بگذارند و رسانه‌ها نقاط مثبت دولت را بزرگ کنند و هم نقاط منفی را به نمایش بگذارند.

با طرح مسائل موجب حل شدن چالش‌ها و مشکلات می‌شود عقب افتادن نمایشگاه مطبوعات در درجه اول و برگزار نشدن آن یک خدشه جدی به دولت روحانی وارد می کند و اعتماد رسانه‌ها به این دولت را از بین می برد این چالش در سال آینده برای دولت تبعات زیادی داشته باشد.»

عرفاتی می گوید: « من فکر می‌کنم برگزار نکردن نمایشگاه بستر یکسری اتفاقات در سال آینده است امسال چون دولت در برخی از عرصه ها چالش دارد و دولت می‌ترسد به برخی از مسائل در این نمایشگاه دامن زده شود.

دولت قصد دارد رسانه‌ای امسال را مدیریت می‌کند و شاهد این هستیم که تعامل دولت با رسانه‌ها و کنترل رسانه‌ها قابل توجه است دولت حساسیت ویژه‌ای را بر روی رسانه‌ها دارد و قصد دارد رسانه‌ها را کنترل کند تا چالش‌های جدیدی برای دولت ایجاد نشود دولت سعی دارد رسانه‌هایی را در عرصه مطبوعات و رسانه‌های مکتوب برای حمایت از خود ایجاد کند و زمانی که کمیت رسانه‌های دولت بیشتر شود و دولت با هم‌افزایی رسانه‌ها بتواند فضای رسانه‌ای را به نفع خود کند فکر می‌کنم سال آینده با حضور رسانه‌های دولتی نمایشگاه برگزار خواهد شد.»

این عضو خانواده رسانه نداشتن بودجه برای برگزار کردن نمایشگاه را صحیح نمی داند و می گوید: « نداشتن بودجه برای برگزار کردن نمایشگاه صحت ندارد و چون نمایشگاه بودجه قابل توجهی را طلب نمی کند و ما شاهد این هستیم که برنامه‌ها با هزینه‌های سنگین برگزار می‌شود متاسفانه از رسانه‌ها باید گلایه کرد در مقابل این موضوع که اهمیت زیادی دارد اقدامی انجام نمی‌دهند و رسانه‌ها در مقابل این اقدام فعالیتی نکردند و برخوردی نداشتند؛ در صورتی که توقع این بود که رسانه‌ها در مقابل این مسئله برخورد جدی نشان دهند و دولت را تحت فشار قرار دهند که این نمایشگاه برگزار شود اما متاسفانه همچنین قضیه‌ای رخ نداد.

رسانه‌ها با هر دیدگاهی که دارند باید به عرصه صنفی خود توجه کنند و یک همگرایی در این مسائل داشته باشند نمایشگاه یک بستری است برای عینی کردن توانایی‌های رسانه‌ها در طول این موضوع رسانه‌ها باید با هم متحد باشد.

رسانه‌ها در ایران چون کار کرد اقتصادی بر کارکرد صنفی ارجحیت دارد در این مواقع گرایش سیاسی تاثیر می‌گذارد و رسانه‌های حامی دولت که از نظر کمی قابل توجه است در مقابل این اتفاق سکوت کردند در صورتی که این اقدام در درجه اول به ضرر رسانه‌هاست.»

شکیبایی سردبیر روزنامه وطن امروز هم به شدت از این اتفاق ناراحت است و می گوید: « نمایشگاه مطبوعات در پاییز آماده برگزاری بود و تمام اقدامات آن انجام شده بود و ارشاد آماده برگزاری بود به ناگاه از طرف معاون جدید مطبوعاتی کنسل شد، این اقدام جای تعجب و سوال دارد.

با توجه به خبرهایی که از ارشاد داریم مطبوعات داخلی ارشاد و سایر بخش‌ها تمام مدیران زیر مجموعه مدیریت ارتباطی و اطلاعاتی آماده برگزاری این همایش بودند و تنها چند هفته قبل از برگزاری‌ها نمایشگاه کنسل شدن آن را اعلام کردند.

لغو برگزاری در صورتی که تمام مدیریت‌های ارشاد تدارکات لازم را دیده بودند و مقدمات آن انجام شده بود جای تعجب دارد و برای من که سردبیر یک روزنامه هستم سوال کنسل شدن نمایشگاه را هنوز در ذهن دارم.»

وی ادامه می دهد: « آقای انتظامی معاون مطبوعاتی باید به سوال برگزار نشدن این نمایشگاه پاسخ دهند. برخی از افراد مشکلات مالی و بودجه‌ای را به عنوان دلیل اصلی ذکر می‌کنند در صورتی که مشکلات مالی وجود داشته چرا مدیریت قبل تمام تدارکات لازم برای برگزاری این نمایشگاه را فراهم آورده است.

مدیریتی که در معاونت مطبوعاتی مستقر بود تمام تمهیدات لازم را دیده بود و تاریخ شروع برگزاری نمایشگاه را اعلام کرده بود و فراخوان ثبت نام غرفه‌ها انجام شده بود و ... زمانی که این مقدمات انجام شده به این معنی است که ملاحظات بودجه‌ای نیز پیش بینی شده است.

در این دستگاه عریض و طویل وزارت ارشاد برگزاری نمایشگاه در این فصل مشکلات بی‌شماری را به همراه داشته باشد و علاوه بر اینکه سازمان‌ها و مطبوعات نیر برای گرفتن غرفه مبالغی را پرداخت می‌کنند میزانی از هزینه‌ها پرداخت می‌شود.»

شکیبایی معتقد است هر ساله برگزاری این نمایشگاه بر این منوال بوده است که هر رسانه برای گرفتن غرفه‌ای بر مبنای هر متر مربع مبالغی را به ارشاد پرداخت می‌کردند که بخش عمده‌ای از هزینه‌ها را جبران می‌کرد.

این کم کاری اصحاب رسانه در خصوص نمایشگاه مطبوعات است که این سوال را نپرسیدند و معاون مطبوعاتی نیز به آن پاسخی نداده است به نظر ما پاسخ انتظامی که به دلیل نداشتن بودجه نمایشگاه را لغو کردیم پاسخ منطقی و درستی نباشد.

وی می گوید: « تبعات برگزار نشدن نمایشگاه مطبوعات به این گونه است که یک سال برگزاری هیچ نمایشگاهی را در این زمینه مشاهده نکنیم یعنی دولتی به نام تدبیر و امید با شعار آزادی بیان و آزادی مطبوعات سکان‌دار اجرایی کشور می‌شود و در همان سال روی کار آمدن دولت جدید نمایشگاه مطبوعات برگزار نمی‌شود.

پیام‌های نامطلوبی از این اقدام استنباط می‌شود مگر اینکه صحبت‌هایی کنند و سعی کنند که اصحاب رسانه را قانع سازند تاکنون که به اصحاب رسانه پاسخ درستی داده نشده است و به نظر می‌رسد که وزیر تکلیف و وظیفه خود را در این زمینه نمی‌داند.»

سردبیر روزنامه وطن امروز می گوید که شعار حمایت از رسانه فقط در حد شعار باقی مانده است در ضمن در زمینه رسانه‌ها یک روند معکوس نیز داشته‌ایم و این یک پیام نامطلوب دولت به رسانه‌ها است.

او می گوید: «به نظر من یک دیکتاتوری جدیدی در رسانه‌ها در حال شکل گیری است که با تایید دولت و اقداماتی که انجام می‌دهد بر این دیکتاتوری صحه می‌گذارد.

بودجه بهانه خوبی برای برپانکردن این جشنواره نمی‌تواند باشد جشنواره فجر صدها برابر جشنواره مطبوعات هزینه می‌شود در واقع هزینه‌ای را که در فیلم فجر تئاتر موسیقی و ... جشنواره‌هایی که در دهه فجر برگزار می‌شود را در نظر بگیریم قطعا بیشتر از جشنواره مطبوعات می‌شود.

با بررسی‌هایی که در حوزه‌های فرهنگی و ارتباطی صورت گرفته به این نتیجه می‌رسیم که تمام هزینه‌ها ضروری و به جا هستند و تنها هزینه این جشنواره اضافه و زیاد بوده است! اگر 50 درصد جشنواره‌ها برگزار نمی‌شد می‌توانستیم این دلیل را بپذیریم.»

او در آخر می گوید که با تشکیل نشدن جشنواره مطبوعات ذهنیت نامطلوب و منفی نسبت به مدیریت رسانه در کشور شکل می گیرد.

محمد مهاجری، سردبیر خبرآنلاین و مدیرمسئول روزنامه خبر نظر متفاوتی دارد و می گوید: «من از دیرباز با برگزاری نمایشگاه  مطبوعات مخالف بودم. به این خاطر که نمایشگاه مطبوعات نمایشگاهی نیست که همه ی اقشار مختلف مردم به آن علاقه مند باشند و در آن شرکت کنند.

وقتی که تیراژ مطبوعات ما تیراژ قابل اعتنایی نیست چه انتظاری است که استقبال از نمایشگاه مطبوعات زیاد باشد؟ ضمن این که این نمایشگاه سالانه یکی دومیلیارد تومان هزینه به بیت المال تحمیل می کند که اگر قرار است این هزینه انجام شود به عنوان یک آدم رسانه ای پیش نهاد می کنم این مبلغ را به صورت یارانه به خود مطبوعات بدهند تا آنها مشکل مالیشان را مرتفع کنند.

معتقدم تشریفاتی و تبلیغاتی است و نمایشگاه مطبوعات باید روی دکه ها انجام شود. استقبال از مطبوعات یعنی نمایشگاه مطبوعات که نمود آن روی دکه است.»

وی می افزاید: «در مورد نمایشگاه امسال، که قرار بود در اسفند برگزار شود، اسفند اصلا ماه خوبی برای نمایشگاه مطبوعات نیست. اسفند فصل نمایشگاه لباس و خوراکی است و بهتر است که مسئولین به هیچ وجه به فکر برگزاری نمایشگاه در اواخر سال نباشند. هم ترافیک بسیار زیاد است هم دلمشغولی های مردم بیشتر از اوقات دیگر است و کسی حوصله ی آمدن به نمایشگاه مطبوعات را ندارد.

امسال برگزاری نمایشگاه در محل مصلی عملا میسر نبود. بنا به تصمیم مسئولان ستاد نماز جمعه قرار شده که نماز جمعه تا پایان سال در مصلی باشد و مکان مصلی نمی تواند به نمایشگاه مطبوعات اختصاص پیدا کند و من شخصا ترجیح می دهم در مصلی نماز جمعه برگزار شود تا نمایشگاه مطبوعات!»

با تمام این اوصاف و با هر دلیل منطقی و غیرمنطقی، نمایشگاه مطبوعات امسال برگزار نخواهد شد و برای برگزاری نمایشگاه مطبوعات دو زمان پیش بینی می شود؛ یکی اوایل خرداد و دیگری اواسط مردادماه و همزمان با روز خبرنگار. اما این زمان هم هنوز قطعی نیست و هیچ بعید نیست که معاونت مطبوعاتی با این سابقه، کلا نمایشگاهی به نام نمایشگاه مطبوعات را از صحنه ی روزگار محو کند!