گروه آزاداندیشی «خبرگزاری دانشجو»؛ با توجه به سخنان و تاکیدات متعدد رهبری پیرامون بحث جمعیت و تصریح کارشناسان جمعیت شناسی به مواجهه ایران با خطر کاهش جمعیت، به سراغ طاهره همیز، استاد حوزه و دانشگاه و کارشناس خانواده رفتیم تا به بررسی ریشه های اعتقادی چالش کاهش جمعیت بپردازیم.
«خبرگزاری دانشجو»- چه فاکتورهای اعتقادی باید در خانواده باشد تا در افزایش جمعیت موثر شود؟
همیز: در دو بعد کار را مورد بررسی قرار میدهیم؛ ابتدا بررسی عواملی که بر مردم اثر گذار است تا آن ها تغییر رفتار دهند و تصمیم سازی صورت گیرد؛ سپس مبلغین یا رسانه ها و مسئولان فرهنگی موردنظرند که باید چه سبکی را در ارائه کار داشته باشند تا این امر تحقق بیابد؛ بسیاری از افرادی که باید این کار را قبول کنند معتقدند که اثر گذار نیست، باید آنها به این باور برسند که ما مأمور به وظیفه هستیم و مأمور به نتیجه نیستیم آنچه را خداوند تبارک وتعالی بپسندد مؤثرخواهد شد.
باید به مسئولین فرهنگی جایگاه پاسخگویی آنها را در آخرت یادآوری کنیم؛ و باورکنند برای این امر مهم باید در روز قیامت پاسخگو باشند؛ درقرآن کریم سوره مبارکه جاثیه آیه 28 گفته می شود «امت در روز قیامت مورد مواخذه قرار خواهند گرفت»؛ همواره گمان می شد یکسری مسائل تنها به فرد مربوط می شود و تنها او باید پاسخگو باشد؛ مثلا در سوره مبارکه اسراء آیه13 گفته می شود «در روز قیامت نامه عمل هر کسی در گردنش است»؛ تابه حال همواره به حضور در قیامت و پاسخگوئی درآن جا به نگاه فردی به کار، نظر شده بود در صورتی که در قرآن گفته شده ما امتها را هم برای پاسخگوئی حاضر می کنیم.
در سوره مبارکه جاثیه آیه29 میفرماید «در دنیا که زندگی میکردید ما از کار امت نسخه برداری کردیم؛ پس باید این امر فرهنگ سازی شود که کل جامعه در قیامت پاسخگو هستند؛ اشکال اینجاست که در آموزه های دینی از منظراجتماعی کار نشده؛ غربی ها، امام و رهبر نظام دهنده فکری ندارند، احساس کمبود کردند و علم جامعه شناسی، رفتار شناسی اجتماعی را به وجود آوردند.
و متأسفانه ما به دلیل تهی بودن خودمان از توجه به تولید علوم اجتمایی نهفته در مبانی غنی مکتب اسلام، تمام کتاب های غربی ها را ترجمه کردیم و امروزه جامعه ما با بحران ورود علوم انسانی بی ارزشی مواجه شده است که رفتار اجتماعی مسلمانان را نیز مورد تهدید قرار داده است؛ بر طبق گفته مقام معظم رهبری دامت افاضاته علوم انسانی که برای جوانان ما آموزش داده می شود به درد ما نمی خورد، این افکار با نظام اسلامی که حضرت مهدی(عج) بر پا خواهند کرد، همخوانی ندارد.
اگر مردم خواهان نباشند حضرت مهدی (عج) تشریف نخواهند آورد؛ به دلیل استغناء بی جایی که برای ما به وجود آمده است و کاهلی خود ما که سیستمی کار نمیکنیم و اجتماعی فکر نمی کنیم دچار این بحرانها شده ایم؛ در صورتی که در قرآن در سوره جاثیه به طور مستقیم اشاره دارد که «امت» مورد مواخذه قرار می گیرد.
لازم به ذکر است در روز قیامت ما چند نوع پاسخگویی داریم؛ پاسخگویی رسولان را داریم پاسخگوئی افراد، یک نوع پاسخگویی در قیامت است؛ پاسخگویی امت ها نوع دیگر پاسخگویی در قیامت است،که منظور از امت افرادی هستند که رهبر فکری، بالای سر آن ها باشد، چه امام ناجی، چه امام فاجر به طور مثال؛ فکر گروهی که رئیس و رهبرفاجر بالای سر آنها بود باعث شد امام حسین (ع) را به قتل برسانند، در زیارت عاشورا می خوانیم لعنت بر امتی که تو را کشتند... و یا درخواست می کنیم از خداوند، تا با امام منصور از قاتلان حسین(ع) خونخواهی کنیم.
علت برنده بودن جامعه شیعی در جهان امتی فکر کردن آنست
لذا اکنون باید امتی فکر شود، زمانی که امتی فکر شود؛ می شود همان ید واحده و مشت واحدی که دشمن نمی تواند بر آن غلبه کند؛ علت برنده بودن جامعه شیعی در جهان نیز به دلیل امتی فکر کردن آنست.
مطلبی را در روزنامه خواندم که برایم جالب بود؛ دکتر مالکی، نویسنده سعودی، در یادداشت جدید خود نوشته بود که «شیعیان در روز قیامت حق دارند به حضرت علی افتخار کنند و بگویند به خاطر شما بر ما ظلم کردند و ما مرارت ها کشیدیم، آن ها در روز قیامت شرمنده نخواهند شد چرا که در کارنامه آن ها محبت منافقین و ظالمین وجود ندارد ولی زمانی که نامه عمل ما رو می شود همه خواهند دید که در کارنامه ما محبت منافقین، ظالمین، حجاج، معاویه، یزید و... موج می زند، چه کسی در روز قیامت به جای ما می تواند برای این کار ما توجیه بیاورد و در برابر خدا از ما دفاع کند؟»
در این مطلب، امت را تفکیک میکند و وجدان آگاه او می گوید ای کاش از شیعیان معنای صبر، اخلاق و معنویت را بیاموزیم؛ الان امت ها هستند که در مقابل هم ایستاده اند؛ تفکر داعش با تفکر اهل بیتی مبارزه می کند؛ ما باید در دو سو کار کنیم، اول این که چگونه افکار مردم و تصمیمات آنها را برگردانیم، دوم کسانی که قرار است تصمیم سازی کنند باید چگونه بیاندیشند وعمل کنند؟
نکاتی که در تبلیغ دین تا کنون داشتیم بیشتر رنگ و بوی مسیحیت داشته است
وقتی افراد تصمیم ساز را به تفکر امتی وادار سازیم، موفق خواهیم شد؛ البته نکاتی که در تبلیغ دین تا کنون داشتیم بیشتر رنگ و بوی مسیحیت داشته است؛ وقتی دیدند مردم به دنبال لذت ها هستند کشیش های مسیحی روش لذت جویانه را ابرازکردند که خدا مهربان است و شما را می بخشد، گناه فروشی کنید تا وارد بهشت شوید.
یا هر کتابی از نویسنده غربی و مسیحی معتقد که درباره آخرت نوشته شده است را می بینید تنها بهشت را تصویر می کنند چرا که آن قدر محرومیت های اجتماعی بالا است و چنان زجر بالا است جرات ندارند بگویند پس از این دنیا گناهکار عذاب می شود.
در یک خبرخواندم درغرب یک جا دزدی، با هلی کوپتر بالای برج رفت و از آن جا وارد خانه فرد ثروتمندی شدو جواهرات او را به سرقت برد، به این معنا است که انها می خواهند لذت ببرند و به این توجه ندارد که مقدمات این لذت تا چه اندازه سختی دارد؛ متاسفانه در روش آموزه های دینی ما نیزاین اخلال وارد شد ه که مطالب فقط به گونه لذت آفرینی ارا ئه شود.
الان تا به خانمی می گویید حجابت را رعایت کن می گوید خدا ارحم الراحمین است؛ تا به کسی می گویید دزدی نکن می گوید این حق من است و در جامعه حق مرا نمی دهند و خدا رحمت دارد؛ این مسائل آموزه های مخدر و فاسد است؛ بااین حرفها لاابالی گری و سکولاریستی در باطن جامعه دینی ما رسوخ کرده است؛ آیا خدای ارحم الراحمین حکیم نیست؟ چرا از جلوه حکمت خدا را معرفی نمی کنید؟ چرا برای مردم نمی گویید برای روز قیامت خود آبرو تهیه کنند؟
در سوره مبارکه زمرآیه 69آمده است «زمانی که شما را به صحنه محشر وارد می کنند و نامه عمل شما خوانده می شود، انسانهای والامرتبه و آبرومندی همانند پیامبران و شهدا در آن جا به عنوان داوران حضور دارند؛ به عبارت دیگر باید آبرو در روز قیامت برای تو مهم باشد؛ خداوند برای انسان نادم که در پی جبران گناهش بوده در موضع عفو ورحمت است، گناه را از نامه عمل، اعضاء و جوارح و.... اوپاک می کند ولیکن زمانی که حدود خداوند سبحان شکسته شود شدیدترین عذاب ها را در نظر می گیرد؛ این مسائل گفته نمی شود.
وقتی صحبت از فرزندآوری میشود میگوید حوصله سختی ندارم
جامعه ما لذت جو و رفاه طلب شده است؛ به عبارتی وقتی صحبت از فرزند آوری می شود می گوید حوصله سختی ندارم؛ تا فرهنگ لذت جویی و عافیت طلبی جا به جا نشود ما نمی توانیم درباره جمعیت قدمی پیش بگذاریم؛ باید بینش مردم نسبت به زمان کنونی، آینده و قیامت خود صحیح وحکیمانه شود البته این امر در زمان امام صادق(ع) نیز بوده است.
گفته شده است که مردی به دلیل سختی از آوردن فرزند امتناع می کرد، روزی در کنار خانه کعبه پسر جوانی را دید که پرده خانه خدا را گرفته و با حالت زاری از خدا آمرزش پدر خود را طلب می کند و این صحنه برای آن مرد خوشایند آمد تا بعد از مرگ خود کسی برای او طلب آمرزش کند چه خوبست!
فرزندآوری نه تنها در این دنیا که در جهان باقی نیز منفعت خواهد داشت
از سوی دیگر، انسان ها به دنبال منفعت هستند؛ باید نشان داده شود که فرزندآوری نه تنها در این دنیا که در جهان باقی نیز منفعت خواهد داشت؛ روشی که باید به کمک آن مردم را بازگردانیم باید به گونه ای باشد که منافع مردم در دنیا و آخرت برای آنها مورد بررسی قرار گیرد؛ وقتی فکر فرد به سمت لذت بردن است، فرزند مانع لذت بردن شناخته می شود.
باید مضرات تک فرزندی را برای مردم آشکار کرد
از جنبه دیگر انسان از اموری که برایش ضرر دارد گریزان است، مثلا باید زیان تک فرزندی را نیز برای او نشان داد ؛ خانمی به من مراجعه کرده بود و از وضعیت تک فرزند خود در مدرسه شاکی بود و این در حالی بود که تمام امکانات را برای او فراهم کرده بود؛ از این خانم پرسیدم وقتی پدر و مادر شما با شما قهر میکردند به چه کسی پناه می بردید؟ گفت با خواهر بزرگترم حرف می زدم؛ گفتم تو با فرزند خود قهر میکنی فرزندت در مدرسه حرف می زند؛ به این دلیل که همواره در خانه از مادر خود نمره منفی گرفته است، به خودش نمره بد می دهد و در مدرسه با بچه های بد همانند سازی میکند.
اگر خانواده بداند تک فرزند منفعت ندارد، از این امر دور خواهد شد
وقتی خانواده بداند تک فرزند منفعت ندارد، از این امر دور خواهد شد؛ درحال حاضر خانواده ها صرفا برای رفع اتهام نازایی، یک بچه می آورند؛ خانمی به من مراجعه کرده بود و می گفت فرزند من تنها است و من نیز کارمند هستم، آیا به فرزند خود اجازه استفاده از اینترنت را برای پر کردن اوقات تنهایی بدهم یانه؟ با این اوضاع که نمی توان اینترنت را از فرزند گرفت چرا که بسیاری از کارها اکنون باید با اینترنت انجام می شود، آیا این خانم فرزند خود را از دست خواهد داد یا خیر؟
مادربزرگها همیشه میگفتند بچه زیاد تنها قابلمه غذا را بزرگتر میکند و کار مادر را در امر تربیت آسانتر میکند
این مطالب باید در جامعه عنوان شود؛ باید مشکلات تک فرزندها بررسی شود و به مردم اعلام شود؛ مردم برای خود نتیجهگیری میکنند؛ مادربزرگهای ما همیشه میگفتند بچه زیاد تنها قابلمه غذا را بزرگتر میکند و کار مادر را در امر تربیت آسانتر میکند ازسرگرمی باهم و نشاط بازی با برادر و خواهر خودش و حتی تهیه لباس؛ چون بچه زود بزرگ میشود و لباس نومیماند و میشود برای فرزند بعدی استفاده کرد و همچنین بچه ها کمک درسی بهم میدهند کمک حل مشکلات سطح خودشون وهمدردیهایشان و از همه مهم تر وقتی باهم قهر میکنند رازهاشون رو به نفع پدر و مادر فاش میکنند و خیلی موارد دیگر.
امروزه یکی از مشکلات خانواده ها معلم خصوصی است چرا که پدر و مادرها تخصص علمی کافی را ندارند و معلم خصوصی را حتما برای فرزند خود می گیرند، موردی بوده است که معلم خصوصی فرزند را هروئینی کرده است؛ در حالی که این معلم مورد تائید پدر و مادر بوده است؛ فرزند از لحاظ روحی و مالی و... کمبودی نداشته است و در نهایت به این رسیدند که فرزند و معلم خصوصی در زمان درس در اتاق را بسته و هروئین مصرف میکردند.
پزشکان می گویند فرزندان شیر به شیر سلامتی مادر را به خطر میاندازد، ما از حضرت زهرا(ع) داناتر هستیم؟
وقتی فرزندان بیش از یکی باشند نیازی به معلم خصوصی احساس نمی شود، مخصوصا وقتی فرزندان شیر به شیر باشند؛ پزشکان می گویند سلامتی مادر به خطر می افتد، پس باید تغذیه را درست کرد؛ ما از حضرت زهرا(ع) داناتر هستیم؟
فرزندان ایشان شیر به شیر بودند؛ معصوم کار عبث انجام نمی دهند؛ کاری که برای بشر ضرر داشته باشد انجام نمی دهند؛ حضرت زهرا کامل ترین الگو را برای ما ارائه می دهند.پیامبر(ص)می فرمایند که حضرت زهرا(ع)، امام حسین(ع) را 6 ماهه به دنیا آورد تا پاکدامنی زنان دیگر اثبات شود
آیا تنها حضرت زهرا (ع)، زهرا است و هیچ زنی نمی تواند زهرا شود؟ اتفاقا پیامبر(ص)می فرمایند که حضرت زهرا (ع) امام حسین(ع) را 6 ماهه به دنیا آورد تا پاکدامنی زنان دیگر اثبات شود و مورد تهمت زنا قرار نگیرند؛ به عبارت دیگر در زایمان نیز الگوسازی میکنند.
بخشی از دانش پزشکی ما از تفکر فمنیستهای اروپائی و آمریکایی آمده است؛ پزشکی که اکنون به فرزندان ما آموزش داده میشود چه منشأیی دارد؟ زنانی که از زایمان، مرد و... بیزار هستند چه نکات ایمنی برای مادر توصیه می کنند؟ خانم دکتری که مؤمن است در تشخیص جراحی رحم بسیار دقت میکند که مبادا مشمول پرداخت دیه شود باید بگوید چه باید کرد.
ما در اسلام مهد کودک نداریم
طبق مطالعهای که انجام دادیم از 205 کشور در دنیا، در 80 کشور زنان دارای مهریه و نفقه هستند؛ بنابراین زن غربی که باید به سرکار برود و باید نفقه خود را تامین کند آیامی توانیم با قوانین پیشرفته اسلامی از او توقع مادری داشته باشیم؛ برای چنین زنانی باید مهد کودک وجود داشته باشد درصورتی که ما در اسلام مهد کودک نداریم ولی برای کمک به مادر دایه تعریف شده با شرایط خاص آنهم تعداد کم و...
در یکی از مهد کودکها که شرایط سخت برای پذیرش کودک دارند و مربیان حاذقی در آن مهد وجود دارند به من گفتند با مربیان صحبت کنم چرا که به کودکان استرس می دهند و کودکان مضطرب شدند؛ اکنون در مهد کودک ها روش تربیتی مونته سوری آمده است، مونته سوری پرستاری است که در 100 سال پیش در انگلستان یکسری مباحث تربیتی را برای بچه های زیر 7 سال داشته است و اکنون در ایران به سرعت در حال توسعه پیدا کردن است.
وقتی با مربیان جلسه گذاشتم و وقتی اصول تربیتی برای فرزندان زیر 7 سال در اسلام را بازگو کردم، شکایت آن ها بلند شد که وقتی 15 بچه به من می دهند مجبورم با شعر خواندن یا سکوت اجباری و خواب آن ها را آرام کنم.
در کشور ما زن نفقه و مهریه دارد، شوهر او شغل دارد ولیکن باز بچه نمی آورند؛ چرا که می خواهند تفریح کنند
اکنون در کشورهای غیر اسلامی، که زنان از حمایت خانواده برخوردار نیستند، بخشی از خدمات را دستگاه های ماشینی به آنها می دهند، غذاهایی که سریع آماده می شوند و .. به این ترتیب مادر باید اشتغال داشته باشد و بچه هم باید داشته باشد، در نتیجه یک فرزند برای او کافی است؛ خرج فرزند بالاست و تمام هزینه صرف مالیات می شود؛ این مسائل در کشور ما وجود دارد؟ در کشور ما زن نفقه و مهریه دارد، شوهر او شغل دارد، ولی باز بچه نمی آورند؛ چرا که می خواهند تفریح کنند.
«خبرگزاری دانشجو» اکنون در خانواده های با سطح مالی بالا بیشتر مشکل عدم فرزند آوری وجود دارد.
همیز: بله؛ این امر به دلیل تفریح است؛ سرمایه های خود را در ساخت ویلا در نقاط مختلف کشور صرف می کنند و تمام تلاش عمر آن ها به سنگ و آجر و ... تبدیل می شود؛ چرا که به دنبال تفریح هستند؛ در این شیوه هیچ رنگی و بوی از مسائل بومی وجود ندارد.
پیامبر (ص) همواره بعد از نمازها یاران خود را موعظه می کردند؛ امام علی(ع) می فرمایند اگر واعظ درونی نباشد واعظ بیرونی اثر ندارد؛ به عبارت دیگر اگر تقوای درونی نباشد واعظ بیرونی اثر گذار نخواهد بود؛ افرادی که در رفاه کامل بسر می برند، خانم و آقا که هر دو سر کار می روند آیا واعظ درونی دارند؟ چرا فتنه در ایران اثر می کند؟ آن عده اقرار کردند که دو سال و نیم در ایران بر روی قشر مرفه کار کردند و اثر کرد.
چرا به راحتی مردم را به سوی ماهواره می کشند؟ چرا که مردم به دنبال رفاه طلبی هستند؛ امام علی (ع) می فرمایند شما به دنبال چیزهایی می گردید که خداوند در آن دنیا قرار داده است؛ انسان گمان میکند گمشده اش در این دنیا است؛ خانمی به کلاس های تفسیر قرآن من می آمد که فرزندان خود را به هلند فرستاده بود و می گفت وقتی به این کلاس ها می آیم شب بدون خوردن قرص می خوابم.
اسلام می گوید باید فرزند به گونهای تربیت شود که به والدین خدمت کند
برای روز مادر برای این خانم کادویی تهیه کردیم. او از گرفتن این کادو گریه می کرد و می گفت من پنج سال است هیچ کادویی دریافت نکرده بودم؛ بر اساس تفکر خود فرزند کمی آورده است و بچه های خود را برای غرب تربیت کرده، اما بچه ها رفتند و او تنها شد؛ اسلام این گونه زندگی را قبول ندارد؛ اسلام می گوید باید فرزند به گونه ای تربیت شود که به والدین خدمت کند؛ الان والدین به سر کار می روند تا خواسته های متنوع و روز به روز بچه خود را تامین کنند.
وقتی از والدین سوال می شود که بعد از این همه خدمات که به فرزند خود دادید چه شد، می گویند هیچی، زمانه و روزگار این گونه کرد؛ قرآن نیز چنین می گوید که وقتی به سخن خداوند گوش فرا نمی دهند، در روز قیامت می گویند روزگار ما را به این جا کشاند؛ این در حالی است که باید اطلاعات صحیح درباره جایگاهش در قیامت به او داده شود که در قیامت خودت مسئول اعمال خودت هستی آن وقت سبک زندگی اش تغییر خواهد کرد.
«خبرگزاری دانشجو»- خانوادهها تحمل تنهایی برای سروسامان گرفتن فرزند خود را نوعی گذشت می دانند.
همیز: اشتباه همین است؛ در بحث تربیتی بحث بسیار عجیبی در آموزه های اسلام وجود دارد؛ برای جوان تربیت همراه با سختی سفارش شده است، مستحب است او را در سختی بار بیاورید تا نیروهایش شکوفا شود؛ الان در تهران به اندازه زیادی کلاس های کمک درسی هست، ولی اکثر دانشجویان دانشگاه های سراسری تهران را شهرستانی ها یا تهرانیهای غیرمرفه تشکیل می دهند.
من با دانشجویی صحبت کردم که قدرت او بسیار برای من تعجب برانگیز بود؛ پدر و مادر او در خراسان شمالی بودند، با شوهرش در زنجان زندگی می کردند و اکنون دکترای انرژی هسته ای را میخواند در حالی که فرزند 5 ساله ای هم دارد و متولد سال 64 است؛ او قدرت زیادی در دفع مشکلات داشت، ولی برای مشاوره به من مراجعه کرده بود و مسألهاش این بود که من یک روز برای درس به تبریز می روم، اما فکرم همراه شوهر و بچه ام است و چه کنم؟ از این همت بلندش شگفت زده شده بودم. او فاصله زیاد از مادرش دارد و با توانایی بالا، در زندگی خودش موفق است؛ در واقع قبول سختیها او را به این شکوفایی رسانده بود.
یکی از معضلات ازدواج های امروزه این است که داماد خانه را باید کنار مادر دختر تهیه کند؛ تمام معضلات جامعه به هم مربوط است؛ این که آمار طلاق بالاست به این دلیل است که همسر دختر مرفهی که پدر و مادر تمامی خدمات را به او داده اند، چگونه می تواند به او این همه خدمات دهد یا پسری که تمام امکانات از سوی پدر و مادر برای او فراهم بوده است چگونه می تواند حمایتگر باشد؟
نوع تربیت و فکر ما تا کجاها آسیب رسان است؛ طبق آمار در سال 91 از فروردین ماه تا آبان ماه، 22 هزار طلاق در تهران ثبت شده است، به عبارت دیگر 44 هزار خانواده آسیب دیدند و 44 هزار زوج شکست خوردند؛ در نهایت ازداوج ها به تاخیر می افتد چرا که می ترسند همسر انتخاب کنند.
به گفته مقام معظم رهبری محاسبات غلط، تصمیم گیری های غلط به وجود می آورد و شیطان با تهدید، محاسبات شما را به هم می ریزد؛ شیطان می گوید پول بزرگ کردن بچه را از کجا تأمین می کنید؟ مافیای پنهان در درون جامعه را هم می بینید چه می کند؟ شلوار کودک 2 ساله 50 هزار تومان است؛ چرا لباس فروشی های تهران قیمت ها را این گونه ارائه می دهند؟ کسی به این مورد رسیدگی کرده است؟
زمانی که چادر گران شد، پدری که دو دختر داشت باید چه می کرد؟ به مانتو بسنده می کرد؛ این مسائل مافیای پنهان درون جامعه ما است که برای جامعه ما برنامه ریزی می کنند منتها کسی نیست چرایی این امر را بپرسد؛ باید مسائل از تمامی ابعاد بررسی شود؛ وقتی تعداد فرزند بالا باشد ولی لباس مناسب برای حضور در جامعه نداشته باشند من چه می توانم بکنم؟ در آموز ه های اسلام به لباس اهمیت داد ه شده و گفته شده اگر لباسی که برای مهمانی است را در خانه استفاده کنید اسراف کرده اید. از سوی دیگر باید توجه داشت فرزند زیاد داشتن موجب بالا رفتن هزینه های لباس و پوشاک نمی شود، چرا که لباس فرزند اول را فرزند دوم می تواند استفاده کند و ...
ادامه دارد...
و چقدر گران است لباس بچه پوشک و ....
کاش مسئولین مربوطه یکم عمل میکردن به این صحبتهایی که میخونن از ایشون..
حقیقتا همینطوره خودم میشناسم که به خاطر خرج و مخارج بچه نمیارن میگن نداریم.. هرچند اشتباهه این یعنی به خدا ایمان ندارن
من خودم دوتا بچه دارم اولی 7ساله دومی 2 ساله و به فکر بچه بعدی هستیم خدا بهترین وکیله خودش بهترینها رو به ما داده با یه حقوق خیلی مختصر زندگی میکنیم اما الحمدلله برکت و پاکی پولمون و خدا رسونده ومیرسونه... توصیه میکنم خداوند در قران میفرمایند : به خاطر ترس از فقر بچه های خودتون رو نکشید اگاه باشید خدا روزی میرسونه ایمان داشته باشیم به خدا نه فقط حرف بزنیم... ممنون از شما...