غمگین‌ترین دختران و زنان دنیا؛ آمارهایی که فریب‌مان می‌دهند

به گزارش گروه اجتماعی «خبرگزاری دانشجو»، چند وقت پیش مؤسسه گالوپ، بر مبنای یک نظرسنجی، ایران را میان کشورهایی طبقه‌بندی کرد که از جمله ناشاد‌ترین یا‌‌ همان غمگین‌ترین مردم جهان قرار دارند.

گالوپ با بررسی احساسات هزار تن از مردم ۱۳۸ کشور و در واقع با بررسی ۱۳۸ هزار تن، از خشم و استرس گرفته تا اندوه و رنج، این نتایج را منتشر کرده است. براساس این آمار، عراق با ۵۷ امتیاز و پس از آن ایران و مصر به ترتیب با ۵۳ و ۵۰ امتیاز جزو غمگین‌ترین کشورهای دنیا هستند و یونان، سوریه، سیرالئون، ‌قبرس شمالی، کامبوج و لبنان در رده‌های بعدی قرار گرفته‌اند. در این میان آمارهای دیگر حاکی از آن است که زنان در مقایسه با مردان دو برابر بیشتر احتمال دارد اختلال‌ افسردگی حاد را در طول عمر خود تجربه کنند.

زنان آسیب‌پذیرترند

به گفته روان‌شناسان به طور قطع زنان در مقابل افسردگی آسیب‌پذیر‌تر هستند و به دلیل عوامل زیست‌شناختی از بیماری‌ها بیشتر آسیب می‌بینند. اگرچه زنان به طور کلی با تغییرات احساسی خود بهتر آشنا هستند و اغلب بهتر می‌توانند علائم افسردگی‌شان را به دیگران توضیح دهند و بیشتر به دنبال درمان نیز باشند؛ اما با این وجود هنوز نمی‌توان به طور کامل شرح داد که چرا زنان در مقایسه با مردان بیشتر مستعد ابتلا به افسردگی هستند و از این اختلال بیشتر آسیب می‌بینند.

با این حال می‌توان به چند دلیل که نشان از علت افسردگی بیشتر زنان نسبت به مردان است اشاره کرد؛ از جمله آسیب‌های ژنتیکی، رشد جنینی، دوران بلوغ و نوجوانی، بارداری، رسیدن به سن یائسگی و عوامل محیطی.

تبلیغ مصرف گرایی عاملی برای افسردگی

همچنین به عقیده جامعه‌شناسان در ایران وجود شکاف طبقاتی موجب طبقاتی شدن شادی در جامعه ما شده است. جامعه‌شناسان معتقدند در حال حاضر در ایران ارزش‌های مادی گرایانه افزایش یافته و برخی افراد به علت بهره‌مندی از امکانات مالی و اقتصادی حق شاد بودن دارند؛ چرا که دستیابی به این حس نیازمند پول داشتن است و به عنوان نمونه برای حضور در گردهمایی‌هایی مانند همایش خندیدن و مثبت اندیشی نیز باید پول خرج کرد.

علاوه برآن در حال حاضر دو دهک بالای جامعه ایران از امکانات اقتصادی زیاد و دو دهک پایین از هیچ امکاناتی بهره‌مند نیستند و ۶۰ درصد جمعیت ایران امکانات متوسط در حد پایین دارند. با این وجود رسانه‌ها به تبلیغ ارزش‌های مصرف‌گرایانه و مادی‌گرایانه می‌پردازند و این ارزش‌ها به مرور در مخاطبان نهادینه می‌شود و افراد کمتر بهره‌مند خود را با طبقات مرفه جامعه مقایسه می‌کنند.

می‌توان به جرأت گفت شادی زنان بسیار در خانواده تأثیرگذار است به طوری که زن شاد باشد این حالت روحی او به سایر اعضای خانواده نیز منتقل می‌شود. در واقع خانواده شاد منجر به تشکیل جامعه‌ای شاد می‌شود. بنابراین یک رابطه تعاملی میان خانواده و جامعه وجود دارد. در حال حاضر شرایطی به وجود آمده که منجر به بی‌حوصلگی و ناهنجاری و افزایش طلاق، خشونت خانوادگی در خانواده‌ها و شکاف نسل‌ها شده است. یکی از عواملی که موجب می‌شود که زنان احساس شادی نکنند، بهره‌مند نبودن از لذایذ زندگی است.

رتبه ۱۱۵ ایران برای شاد بودن

به گفته سید حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران رتبه شادی و نشاط ایران ۱۱۵ در میان ۱۵۷ کشور است. نرخ امید به زندگی در آسیا ۶۲ تا ۸۰ سال اعلام شده که ایران در این شاخص با ۷۳ سال، هفت سال با کشور اول آسیا (ژاپن) فاصله دارد. همچنین براساس آمارهای جهانی هنگ کنگ با ۸۳ سال دارای بیشترین نرخ امید به زندگی و سیرالئون و افغانستان با ۴۷ و ۴۳ دارای کمترین نرخ امید به زندگی در جهان هستند.

شاخص‌های افسردگی چیست؟

در همین خصوص دکتر بانکی، روانشناس در گفت‌و‌گو با ما، به جنبه‌های تازه‌تری از این امر اشاره می‌کند. او اشاره می‌کند که قبل از هرچیز باید شاخص‌های افسردگی را مشخص کرد: «اگر شاخص افسردگی را در ظاهر و پوشش بدانیم کسانی که لباس تیره می‌پوشند افسرده و کسانی که لباس‌های رنگ روشن می‌پوشند، شاد هستند. اگر قاعده را اینطور در نظر بگیریم می‌توان گفت زنان و دختران جامعه ما افسرده هستند؛ چون معمولا با لباس تیره در جامعه ظاهر می‌شوند که البته چنین شاخصی به هیچ عنوان معتبر نخواهد بود.»

او ادامه می‌دهد: «باید درمورد آمارهایی که ارائه می‌شود شاخص‌ها نیز مشخص شوند و ببینیم که این شاخص‌ها برای ما قابل قبول هست یا خیر. مثلا شاید در تعریف آن‌ها اشک و ناله شبانه یک مرد جزو افسردگی به حساب نیاید.» به گفته این روانشناس، در گام نخست لازم است افسردگی تعریف شود و بعد دید آیا این تعریف در میان فرهنگ جوامع سازگار است یا خیر: «یکی از علت‌هایی که دختران ایران با صدای بلند نمی‌خندند برای حریم و حیایی است که در وجود دختران ما وجود دارد اما شاید در کشورهای دیگر این موضوع دلیل بر افسردگی باشد.»

انسان هم به شادی و هم به اندوه نیاز دارد

دکتر بانکی در توضیح شاخص‌های افسردگی می‌گوید: «بعد از اینکه شاخص‌ها مشخص شد و به این نتیجه رسیدیم که این شاخص‌ها با فرهنگ کشورمان همخوانی دارد یا خیر، در این زمان است که دخترانمان را در این شاخص‌ها مورد بررسی قرار می‌دهیم.» او ادامه می‌دهد: «در یک تحقیق مشخص شد که هندی‌ها شاد‌ترین اقوام هستند؛ چون در هر شرایطی لبخند و نشاط خود را حفظ می‌کنند. بحث دیگری که مطرح می‌شود این است که ایران در مقایسه با کدام کشور‌ها غمگین‌تر نشان داده شده است.

همچنین غیر از شیوه ارزیابی خود شادی و نشاط چقدر این میزان شادی در زندگی قابل دفاع است؟ این را باید پذیرفت که در هر کاری افراط و تفریط درست نیست. مثلا آیا این موضوع که هندی‌ها در هر شرایطی می‌خندند مطلوب است؟ آیا انسان باید در هر شرایطی شاد باشد؟ آیا این نشان تعادل شخصیت است؟ همانطور که انسان به شادی و نشاط نیاز دارد به اندوه نیز احتیاج دارد.» بانکی با بیان اینکه شادی و نشاط به چه میزان امر رفتاری و چه میزان امر قلبی و درونی است می‌گوید: «یک فرد ممکن است در رفتارش بسیار ابراز شادی و نشاط بکند اما در درون خودش احساس رضایتمندی نداشته باشد. از طرف دیگر نیز ممکن است یک فرد از نظر رفتاری آرام باشد و کمتر لبخندی بر لب داشته باشد اما در درون خود احساس نشاط و آرامش کند.»

تعارضی به نام تعارض هویتی

دکتر بانکی همچنین با اشاره به این نکته که بر فرض بخشی از دختران ما از بیماری افسردگی رنج می‌برند آیا این محدودیت‌ها به خاطر نوع پوشش است یا به علت‌های دیگر برمی گردد، می‌گوید: «می‌توان به جای اینکه به ظاهر قضیه نگاه کنیم به این نکته توجه کنیم که برخی از دختران ما دچار یکسری تعارض‌های هویتی هستند. تعارض بین منش دینی، شرقی و ایرانی بودن‌شان و فرهنگ غربی. از یک طرف به خاطر این تعارض‌ها وارد سبک‌های پرمخاطره می‌شود که حیات و عفت آن‌ها را دچار خدشه می‌کند و از طرف دیگر فرهنگ بومی آن‌ها به گونه‌ای است که پذیرش چنین رفتاری را در درون خود نمی‌پذیرد. به عبارت دیگر مخلوط شدن فرهنگ‌ها می‌تواند زمینه افسردگی را در آن‌ها به وجود آورد.» بانکی می‌گوید: «دخترانی در این میان بیشتر دچار تعارض می‌شوند که بین این دو فرهنگ مانده‌اند اما کسانی که یکی از این دو هویت را انتخاب کرده‌اند کمتر به وادی افسردگی ورود پیدا می‌کنند.»

افسردگی؛ اولین بیماری در بین زنان

امروزه به دلایل مختلف آمار افسردگی در میان جوانان روبه افزایش است و در ایران نیز سیر صعودی داشته. مطالعاتی که تاکنون در ایران درباره افسردگی انجام شده، اغلب پراکنده است اما احمد محیط، کار‌شناس بهداشت جهانی منطقه مدیترانه شرقی می‌گوید: «بیش از ۲۰ درصد از جامعه بزرگسال دچار نوعی اختلال روانی از جمله افسردگی هستند.» او می‌گوید: «بر اساس آمارهای موجود افسردگی بیشترین بار بیماری‌ها را در بین زنان و دومین بار بیماری را در بین مردان پس از حوادث به خصوص حوادث ترافیکی به خود اختصاص می‌دهد.

همچنین شیوع مادام العمر افسردگی ۱۵درصد است که در خانم‌ها میزان شیوع به ۲۵درصد می‌رسد. بررسی‌های وزارت بهداشت در مطالعه ملی، بار بیماری‌ها و آسیب‌ها در ایران که در سال ۸۷ منتشر شد، نشان می‌دهد که بیماری‌های روانی و اختلالات رفتاری که مهم‌ترین آن‌ها افسردگی است با حدود ۵۷۰ هزارسال عمر از دست رفته و سال‌های سپری شده همراه با ناتوانی در گروه سنی ۳۰ تا ۴۴ ساله هم در زنان و هم در مردان، دومین بار بیماری‌ها در کشور پس از حوادث عمدی و غیر عمدی است که نزدیک به ۸۰۰ هزار سال عمر از دست رفته و سال‌های همراه با ناتوانی را در سال در پی دارد.

میزان افسردگی در آمریکا

افسردگی یک بیماری رایج در جوامع غربی است که سالانه به تعداد مبتلایان به آن افزوده می‌شود. با وجودی که امکان درمان این بیماری وجود دارد اما درصد بالایی از افرادی که به این بیماری مبتلا هستند از بیماری خود خبر ندارند و تنها زمانی برای درمان به پزشک مراجعه می‌کنند که بیماری به مراحل پیشرفته خود رسیده باشد.

کاهش بهره‌وری ناشی از افسردگی مردم ایالات متحده باعث از بین رفتن بیش از ۳۱ میلیارد دلار در سال می‌شود. به گفته مارتین سلیگمن، استاد روان‌شناسی دانشگاه پنسیلوانیا و رئیس انجمن روان‌شناسی آمریکا، افسردگی همانند یک بیماری واگیردار در میان مردم ایالات متحده به سرعت در حال گسترش است.

میرنا ویسمن از دانشگاه کلمبیا و یک گروه تحقیقاتی بین‌المللی در تحقیقات خود به این نتیجه رسیدند که میزان افسردگی در میان آمریکایی‌هایی که پس از سال ۱۹۴۵ به دنیا آمده‌اند ۳ برابر بیشتر از افرادی است که پیش از این تاریخ به دنیا آمده‌اند. پیش بینی شده است تا سال ۲۰۲۰ افسردگی پس از بیماری‌های قلبی به دومین عامل مرگ‌ و میر افراد آمریکایی تبدیل خواهد شد. همچنین با توجه به مصرف بالای مشروبات الکلی در جوامع غربی و به ویژه ایالات متحده دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که مصرف این نوع مشروبات تاثیر بسزایی در افزایش میزان افسردگی در افراد دارد. بر اساس اعلام بخش سلامت روانی ارتش آمریکا بیش از ۱۲ درصد از سربازانی که در عراق خدمت می‌کنند و ۱۵ در صد از سربازانی که در افغانستان به سر می‌برند به داروهای ضد افسردگی، خواب آور و انواع دیگر داروهای آرام بخش وابستگی شدید دارند. در آمریکا و برخی از جوامع پیشرفته، تعداد معتادان به اینترنت از اعتیاد به مواد مخدر، الکل و سایر چیز‌ها بیشتر است. بنا به یک گزارش، برخی از آمریکایی‌ها تا جایی اعتیاد پیدا کرده‌اند که روزانه بیش از ۱۸ ساعت از وقت خود را صرف اینترنت می‌کنند و طبعا این امر منجر به عدم توجه به خانواده می‌شود.

آمارهای ایران چه می‌گویند؟

در پژوهشی که برای نخستین بار جهت تعیین بار بیماری‌ها در ایران در دبیرخانه تحقیقات کاربردی معاونت سلامت با کمک سایر بخش‌های این معاونت از جمله اداره سلامت روان و گروه پژوهشگران بدون مرز از سال ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۳ انجام شد، بار بیماری‌ها در سه استان بوشهر، چهارمحال و بختیاری و آذربایجان شرقی مورد بررسی قرار گرفت و براساس نتایج این پژوهش بار بیماری‌های روانی پس از حوادث غیرعمومی به‌طور مشترک با بیماری‌های قلبی عروقی، رتبه دوم را به خود اختصاص داد.

به این ترتیب که ۲۸ درصد بار بیماری‌ها متعلق به حوادث غیرعمومی، ۱۴ درصد متعلق به بیماری‌های قلبی عروقی و ۱۴ درصد متعلق به بیماری‌های روانی بود. اما براساس پژوهشی که در سال ۱۳۷۸ جهت بررسی وضعیـت سلامت روان افراد ۱۵ سال و بالا‌تر در کشور با حجم نمونه بالا (۳۵۰۱۴ نفر) انجام گرفت، شیوع اختلال‌های روانی در جمعیت بالای ۱۵ سال کشور 21.3 درصد در مناطق روستایی و 20.9 در مناطق شهری برآورد شد که در این میان اختلال‌های افسردگی و اضطرابی بیشترین شیوع را داشته و میزان شیوع اختلال‌های روان‌پریشی (سایکوز) که فرم بسیار شدید‌تر اختلال‌های روانی است، شش دهم درصد بوده است. حتی پس از کنترل عوامل مخدوش کننده، در افراد متأهل، جداشده یا طلاق گرفته بیماری شایع‌تر از افراد مجرد بوده است. همچنین در افراد بیکار یا بازنشسته شیوع اختلال‌های روان‌پزشکی بیشتر بوده است.

مشکلات شغلی، دلیلی بر افسردگی

در بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا ۳۵ تا ۴۵ درصد غیبت از محل کار به دلیل مشکلات بهداشت روانی است. به‌طور متوسط تعداد روزهای از دست رفته کاری که به بیماری‌های روانی نسبت داده می‌شود، ۶ روز در ماه در هر ۱۰۰ کارگر و تعداد روزهای کم کاری ۳۱ روز در ماه در ۱۰۰ کارگر است.

در ایالات متحده ۳/۶ تا ۱/۸ درصد از کارگران از افسردگی اساسی رنج می‌برند و شاغلان با افسردگی در مقایسه با افراد بدون افسردگی دو برابر بیشتر احتمال ناتوانی در کار دارند. در ایران نیز بر اساس گزارش سازمان تأمین اجتماعی در مورد از کارافتادگی‌ها، بیشترین میزان از کار افتادگی مربوط به کمیسیون اعصاب و روان است که به تنهایی ۳۲ درصد کل افراد از کار افتاده را به خود اختصاص داده است. بررسی مراجعه کنندگان به کمیسیون اعصاب و روان سازمان تامین اجتماعی شهر تهران نشان داده که اختلال‌های روان‌پزشکی به‌طور معناداری بیش از اختلال‌های عصب‌شناختی منجر به از کارافتادگی و استراحت پزشکی می‌شوند به‌طوری‌که اختلال‌های روانی مسئول ۵۶/۹ درصد موارد از کارافتادگی و ۸۳/۵ درصد کل مراجعان استراحت پزشکی است.
منبع: ماهنامه خانه خوبان استان قم