سیستم ضعیف خدمت رسانی به سالمندان؛ بزرگترین چالش پیر شدن جمعیت

به گزارش «خبرگزاری دانشجو» به نقل از سازمان بین المللی کار، گزارش های ارائه شده نشان می دهد که سن جمعیت جهان روز به روز در حال افزایش بوده و جهان با سرعت بالایی به سمت پیری در حرکت است؛ اما نکته قابل تأمل در این است، جهانی که در آن زندگی می کنیم آمادگی لازم برای رویارویی با این پدیده را نداشته و قدرت لازم برای حمایت از قشر آسیب پذیر سالمند را ندارد. تا سال 2050 برای نخستین بار، سن جمعیت تا حدی بالا می رود که افراد بالای 60 سال دارای فرزندانی کم تر از 15 سال خواهند شد.

در واقع، شمار جوانان به کم ترین حد خود می رسد. روند پیر شدن جمعیت جهان حکایت از آن دارد که کشورهای در حال توسعه ای مانند اردن، لائوس، مغولستان، نیکاراگوئه و ویتنام بیشترین آمار سالمندان دنیا را تا سال 2050 به خود اختصاص می دهند. از سوی دیگر، سالمندان با رسیدن به این سن همانند دوران جوانی قادر به کار و فعالیت نبوده و انتظار دارند تا پس از سال ها بتوانند از مزایای بیمه تأمین اجتماعی بهره مند شوند. اما  همچنان بسیاری از مناطق به ویژه کشورهای در حال توسعه دچار ضعف سیستم تأمین اجتماعی هستند. به عنوان مثال، افغانستان برای افرادی که در کارهای دولتی فعالیت نمی کنند، هیچ مستمری در نظر نمی گیرد. امید به زندگی در این کشور در مردان 68 و در میان زنان 72 سال است.

تأثیر تغییرات آمارگیری و جمعیت شناختی یکی از مهم ترین چالش هایی است که مؤسسات تأمین اجتماعی در آینده با آن مواجه می شوند. با توجه به افزایش سن افراد در جوامع مختلف و بالا رفتن روز افزون آمار سالمندان، مسئولیت این قبیل مؤسسات در قبال حمایت از آنها و اعطای کمک هزینه بیشتر می شود.

در بسیاری از کشورهای صنعتی، افزایش هزینه هایی که صرف پرداخت مستمری و مزایای بیمه سلامت به سالمندان می شود، تهدید جدی برای اقتصاد و بودجه های دولتی به شمار می رود. در آینده ای نزدیک، بسیاری از کشورهای در حال توسعه با افزایش قابل توجهی در شمار سالمندان جامعه روبرو خواهند شد اما سیستم پرداخت مستمری سالمندی همچنان ضعیف باقی مانده و تطابق چندانی با روند افزایش جمعیت سالمندان در دنیا ندارد که همین مسئله باعث بروز برخی مشکلات در جامعه می شود.

طبق آمارهای جهانی جدید ارائه شده، افزایش سن به یکی از چالش های اصلی تأمین اجتماعی  تبدیل شده و لازم به تأکید است که مقوله پیر شدن جمعیت ها نه تنها به افزایش افراد سالمند بلکه به نسبت تغییر کلی در تعادل تمام گروه های سنی ارتباط دارد.

بر این اساس، کاهش تعداد جوانان به دلیل پایین آمدن میزان زاد و ولد، جمعیت نیروی کار را تا سال های آتی در بسیاری از کشورها تا حد قابل توجهی تقلیل می دهد.

 این روند باعث افزایش شمار سالمندان و افراد مسن جامعه می شود که طبیعتا به حمایت های اجتماعی و بهداشتی بیشتری نیاز دارند. یکی از موضوعات مهم و قابل بحث ، تأثیر ابتلا به ویروس HIV در بافت جمعیتی بسیاری از کشورهاست که از نظر شیوع، گروه زیادی از افراد 20 تا 49 سال را در برگرفته و تأثیر منفی بر کمک های تأمین اجتماعی می گذارد. تأثیر پیر شدن جوامع بر وضعیت تأمین اجتماعی و خدمات آن بسیار زیاد بوده به طوری که نمی توان آن را نادیده گرفت.

 پیرشدن جوامع اثرات مختلفی بر شاخه های خاصی از تأمین اجتماعی داشته که از میان آنها می توان به پایداری طرح های بیمه سالمندی، درخواست سیاست های نوآورانه اشتغال با توجه به بالا رفتن سن جمعیت، افزایش نیاز به برنامه های مراقبتی طولانی مدت اشاره کرد.

 افزایش شمار سالمندان در سطح اجتماعی منجر به ایجاد تغییراتی در تمام ابعاد زندگی می شود که در نهایت پیدایش جامعه ای با عمر طولانی را به دنبال دارد که در آن قرارداد نسلی جدیدی مورد توافق قرار خواهد گرفت.

تمامی کشورها و شاخه های تأمین اجتماعی با تغییرات آماری و پیر شدن جمعیت ها مواجه اند ولی مسئله مهمی که در این میان مطرح می شود، چگونگی مقابله و سازگاری تأمین اجتماعی با این چالش ها و محافظت از افراد در مقابل مشکلات پیش روست. شواهد حاکی از آن است که بسیاری از مؤسسات تأمین اجتماعی اقداماتی را برای رسیدگی به چالش های موجود اتخاذ نکرده اند.