کرسی‌هایی که جدی گرفته نمی‌شوند

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجو از بیرجند، فضای رخوت و رکود و حاکمیت ذائقه ترجمه‌ای در دانشگاه‌های کشور یک مانع بزرگ و غیر قابل انکار در راه رشد و توسعه حقیقی یک جامعه است، مقابله با این مسئله به طور حتم مستلزم استفاده از ظرفیت‌هایی چون تحرک و پویایی، افزایش روحیه نقد و نقادی مبتنی بر استدلال و منطق و متقابلا نقد پذیری و پاسخگویی در سطوح و مراتب مختلف جامعه است و این گونه ظرفیت‌ها را نیز در قشر دانشجوی یک جامعه که اکثریت آن متشکل از جوانان می‌باشد به راحتی می‌توان پیدا کرد.

بنا به همین دلیل مقام معظم رهبری در آخرین روز تیرماه سال ۱۳۷۶در میان جمعی از دانشجویان بحث ایجاد کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها و تبادل و تضارب آرا را مطرح کردند و از دانشجویان و مسئولین ذیربط خواستند تا زمینه را برای تشکیل کرسی‌های آزاد اندیشی فراهم آورند، اهمیت این موضوع تا آن‎جاست که ایشان در ابلاغ سیاست‎های کلی برنامه پنجم توسعه در چهارچوب سند چشم‎انداز ۲۰ ساله، آن را در زمره سرفصل‎های فرهنگی برنامه قرار داده و با عنوان «تحول و ارتقای علوم انسانى، با تقویت جایگاه و منزلت این علوم، جذب افراد مستعد و با انگیزه، اصلاح و بازنگرى در متون و برنامه‎‎‌ها و روش‏هاى آموزشى، ارتقای کمى و کیفى مراکز و فعالیت‎هاى پژوهشى و ترویج نظریه‏ پردازى، نقد و آزاداندیشی مطرح ساختند.

اما با گذشت حدود ۱۸سال از این فراخوان مقام معظم رهبری، کرسی‌های آزاد اندیشی به آن شکل که مدنظر ایشان بوده تشکیل و محقق نشده است و به همین دلیل ایشان در مناسبت‌های مختلف در جمع دانشجویان و دانشگاهیان، به این مسئله اشاره کرده و از کم کاری و اجرایی نشدن این مسئله زبان به گله می‌گشایند و در یکی از این موارد، در دیداری با دانشجویان و دانشگاهیان استان سمنان، به نهضت آزادفکری اشاره کرده و اظهار داشتند: «هنوز عملا آن کاری را که من گفته بودم، انجام نشده است؛ نه در حوزه، نه در دانشگاه».

اما مراد از طرح مطالب فوق بررسی وضع کرسی‌های آزاد اندیشی در استان خراسان جنوبی است، استانی که با دارا بودن ۱۲دانشگاه و مراکز علمی و تحقیقاتی دولتی و غیردولتی قطب علمی شرق کشور نام گرفته است و هم اکنون بیش از ۵۰ هزار دانشجو در سطح دانشگاه‌های این استان تحصیل می‌کنند، آماری چشمگیر که با توجه به قدمت و سابقه دانشگاهی نسبتا طولانی استان، به تبع باعث ایجاد انتظاراتی از مسئولین فرهنگی و آموزشی دانشگاه‌های استان به خصوص دانشگاههای بیرجند که به نوعی مادر سایر دانشگاه‌ها هستند و همچنین دانشجویان در ایجاد و برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی در راستای تحقق رشد و توسعهٔ فضای فکری و فرهنگی جامعهٔ دانشگاهی استان وغیره شده است.

اما این مسئله آن طور که باید و شاید این روز‌ها در دانشگاه‌های خراسان جنوبی عملی نشده است که دلایل مختلفی در این مورد دخیل بوده است که یکی از این دلایل، مربوط به مدیریت ضعیف دانشگاه‌ها و به خصوص معاونین فرهنگی دانشگاه‌ها است.

مرتضی طاهری، عضو جامعه اسلامی دانشگاه بیرجند با بیان اینکه در مورد کمرنگی کرسی‌ها در استان نمی‌توان مسئولان را مستقیما مقصر دانست مگر در مواردی که با برگزاری یک کرسی مخالفت کرده باشند، گفت: اما به صورت غیرمستقیم مداخله مسئولان در برگزار نشدن این کرسی ها در استان مربوط به فضا و جو ایجاد شده در ان است، منظور این که دانشجو در کنار علم اندوزی در دانشگاه باید دغدغه اسلام و انقلاب و ارمان های امام راحل (ره) را داشته باشد.

وی با بیان اینکه برای برگزاری کرسی الزامی نیست که موضوع کرسی یک موضوع سیاسی روز باشد؛ بلکه هر موضوعی که دانشجویان احساس کنند مهم است و دغدغه ان را دارند، می‌تواند موضوع کرسی باشد، گفت: انتظار دانشجویان حمایت مسئولان در برگزاری کرسی‌ها است.

مهدی رضایی، جانشین بسیج دانشجویی دانشگاه آزاد بیرجند هم با بیان اینکه در مورد کرسی های آزاد اندیشی هنوز زمینه سازی و فرهنگ سازی خوبی انجام نداده ایم، گفت: باید روش درست برگزاری کرسی های آزاداندیشی را در دانشگاه ها برای دانشجوها آموزش دهند تا شاهد برگزاری کرسی های قوی و خوب باشیم.

وی با بیان اینکه تاکنون دانشگاه های استان در زمینه برگزاری کرسی ها خوب عمل نکردند، بیان داشت: دفتر نهاد و معاونت فرهنگی دانشگاه ها تلاش خود را در زمینه برگزاری کرسی ها انجام می‌دهند اما شاید یکی از دلائلش پوشش ندادن رسانه‌ها، نبود داور بی طرف و نبود آزادی بیان و ترس از عواقب آن که البته اینطور نیست آنها این چنین فکر می‌کنند، باشد.

این دانشجوی دانشگاه آزاد بیرجند افزود: در دانشگاه آزاد بیرجند در اواسط ترم گذشته کرسی آزاداندیشی برگزار شد که همه دانشجویان در هر طیف فکری و در هر رده سنی و تحصیلی از آن راضی بوده اند و تقاضای افزایش این کرسی‌ها را از مسئولین مربوط داشتند.

رضایی بیان داشت: آوردن داوری بی طرف که البته این داور مورد تایید هر دو یا هر گروه شرکت کننده باشد از دیگر نکاتی است که به برگزاری کرسی های برتر کمک می کند.

متاسفانه مدیریت برخی دانشگاه‌های مهم استان هنوز تثبیت نشده و به‌صورت سرپرستی اداره می‌شوند، طبیعتا معاونان و ادارات فرهنگی این دانشگاه ‌ها از چنین نشست‌هایی که احتمالا بازتاب‌هایی در رسانه‌ها و مطبوعات خواهد داشت استقبال نمی‌کنند و رویه‌ای محافظه کارانه را در پیش می‌گیرند، به همین دلیل، شاهد هستیم که برگزاری کرسی‌های آزاد‌اندیشی فراخور تعاریف و چارچوب‌های مطرح شده آن انجام نمی‌شود و یا اینکه در میان دانشجویان اقبالی به آن‌ها وجود ندارد.

مسئله مهم و اساسی دیگری که در مورد ضعف در برگزاری کرسی‌های آزاد‌اندیشی در دانشگاه های خراسان جنوبی قابل طرح می‌باشد، فضای کلی استان است. با توجه به نوع برخورد‌ها و واکنش هایی که نسبت به برخی از سخنرانی‌های شخصیت‌های سیاسی صورت می‌گیرد، نوعی فضای نگرانی و تردید در دانشگاه‌ها ایجاد شده است. علاوه بر این از افراد مهم و مؤثری که باید در کرسی نظرات خود را مطرح کنند دعوت نمی‌شود و حتی درصورتی که کرسی‌های آزاد‌اندیشی به‌طور محدود برگزار شوند، مورد استقبال دانشجویان واقع نمی‌شوند.

برخی کار‌شناسان و اساتید صاحب نظر در دانشگاه‌ها معتقدند که یکی از موانع پیش روی دیگر در برگزاری کرسی‌های آزاد‌اندیشی در دانشگاههای خراسان جنوبی و به طور کلی کشور این است که باید دانشجویان نقش اصلی و کلیدی در برپایی و ایجاد این کرسی‌ها ایفا کنند؛ اما از آنجا که مرزبندی جدی بین نقد و انتقاد و مباحث ساختارشکنانه و توهین آمیز وجود ندارد دانشجویان دچار سیاست‌زدگی شده و بلافاصله پشت جریان‌های سیاسی درون جامعه قرار می‌گیرند. در نتیجه دنبال این هستند تا بحث‌های داغ سیاسی در این کرسی‌ها مطابق آنچه در برخی مطبوعات و رسانه‌ها صورت می‌گیرد، انجام شود و همین مسئله چالش‌ها و اعتراض‌هایی را در سطح مردم و مسئولان استان در پی داشته است، بنابراین هدف اصلی برگزاری کرسی آزاد‌اندیشی که بحث، نقد و گفت‌وگو بین دانشجویان است به حاشیه می‌رود.

یکی دیگر از دانشجویان هم با بیان اینکه مسئولان باید آنقدر شجاعت داشته باشند، که از برگزاری کرسی های آزاداندیشی ترسی نداشته و خودشان دنبال برگزاری کرسی‌ها باشند، گفت: تشکلهای دانشجویی هم در این زمینه کم کاری کردند و به نظر میرسد در خواب به سر می برند.

وی افزود: تشکل های دانشجویی به دلایل مختلف ممکن است در زمینه برگزاری کرسی های آزاد اندیشی دچار غفلت شوند که این وظیفه مسئولان فرهنگی و نهاد رهبری دانشگاه ها است که باید به آنها تلنگر وارد کنند.

اما با وجود همه موارد اشاره شده، برگزاری کرسی‌های آزاد‌اندیشی نیاز و ضرورت دانشگاه‌هاست که مقام معظم رهبری‌‌ همان طور که اشاره شد، بار‌ها به آن اشاره و تاکید کرده‌اند که قشر دانشجو که قشر جوان و تحول خواه جامعه می‌باشند به نوعی درگیر مباحث و موضوعات روز جامعه و اندیشه‌ای شوند تا در مسیر رشد و توسعه کشور قرار گیرند؛ بنابراین این مسئولیت مهم بر عهده مدیریت دانشگاه‌ها به‌ویژه حوزه‌های فرهنگی در دانشگاه‌های استان است که بستر و زمینه لازم را در پرتو ایجاد انگیزه برای دانشجویان برای مداخله فعال در جهت برگزاری این کرسی‌ها فراهم کنند.

خبرگزاری دانشجو در خراسان جنوبی نیز در تلاش است تا در همین راستا، در سلسله گزارش‌هایی از دانشگاه‌های استان در روزهای آینده با گفت‌وگو با دانشجویان، اساتید و کار‌شناسان فرهنگی این دانشگاه‌ها به بررسی و آسیب‌شناسی دقیق روند برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی و موانع آن در دانشگاه‌های استان بپردازد.