گزارش/
گروه بین الملل خبرگزاری دانشجو، «رجب طیب اردوغان»، فوتبالیست قدیمی و سیاستمداری که روزگاری می‌خواست امپراطوری عثمانی را برای «ترک»ها احیا کند، این روزها تازه دارد متوجه می‌شود که توپ را در چه جای خطرناکی لو داده است. 5 سال پیش بود که حوادث کشورهای عربی و روی کار آمدن هم مسلکان اخوانی او در مصر و تونس اردوغان را هوایی کرد تا یک تنه همه بازیگران منطقه‌ای را دریبل کند و آقای گل خاورمیانه شود. اما ظاهرا بازیکن گرجی الاصل ترک‌ها قواعد بازی را به خوبی بلد نبود.
آتش بازی اردوغان
اردوغان که پس از مواضع ضد صهیونیستش در بین ملت‌های مسلمان به خصوص محور مقاومت محبوبیت پیدا کرده بود با شروع ناآرامی‌ها در سوریه با دو راهی بزرگی مواجه شد. او از یک سو می‌دانست درگیر شدن با همسایه‌ای که تا همین چند ماه پیش با رئیس دولتش تعطیلات می‌گذراند و قراردادهای اقتصادی می‌بست، او را وارد جنگ خطرناکی با ایران و محور مقاومت خواهد کرد اما از سوی دیگر جاه‌طلبی‌ها و تحریکات متحدان غربی و عربی‌اش او را به آتش بازی دعوت می‌کرد. اردوغان نهایتا تصمیمش را گرفت. او با پشتیبانی از تروریست‌ها به خیال خودش آتش جنگ در سوریه را شعله‌ور کرد تا روزی پس از پیروزی، همسایه جنوبی را به حیاط خلوت خود تبدیل کند.
حوادث سوریه اما طور دیگری رقم خورد. این روزها پس از 5 سال از شروع بحران اردوغان آنقدر دغدغه دارد که وقتی برای فکر کردن به سرنوشت اسد نخواهد داشت. آتشی که 5 سال پیش در حلب روشن کرده بود حالا به استانبول، دیاربکر و آنکارا رسیده است و امنیت ملی ترکیه را هدف قرار داده است. مشکل اردوغان فقط شبه نظامیان تندروی داعش نیست. کردهای ترکیه که اردوغان سال 2000 میلادی به خاطر محترم خواندشان جریمه شده بود، مسئله اصلی او هستند.
اردوغان از ابتدای به دست گرفتن قدرت در ترکیه تلاش کرد روابطش با اقلیم کردستان عراق را به بهترین حالت ممکن برساند. البته او در برابر حمایت‌هایش از این اقلیم تلاش داشت بر رابطه کردهای عراق به رهبری «مسعود بارزانی» که در واقع جناح راست کرد به حساب می‌آید و «پ ک ک »که جناح چپ کردها است، تاثیر بگذارد. سیاستی که تا روزی که دولت مرکزی سوریه قدرتمند بود موفق عمل کرد.
سرنوشت کردهای سوریه
کردهای سوریه که 18 درصد جمعیت این کشور را شامل می‌شوند از همان سال‌های اولیه ایجاد این کشور توسط فرانسه با دولت مرکزی دچار چالش بوده‌اند. سالیان سال حضور قدرت‌های پان عربیسم در دمشق موجب شده است تا کردهای سوریه با وجود اینکه بیشتر منابع طبیعی این کشور به خصوص منابع نفت و گاز و زمین‌های حاصلخیز را در اختیار دارند، نتوانند از حقوق مادی و معنوی خود در سوریه بهره‌مند شوند.
با شروع ناآرامی‌ها در سوریه کردها هم فرصت مناسبی یافتند تا پیگیر خواسته‌های خود باشند. مهم‌ترین خواسته کردها که مجموع درآمد سالیانه زمین‌هایشان نیمی از بودجه یک سال دولت سوریه را شامل می‌شود، رسیدن به خودمختاری است. پس از گسترش درگیری‌های نظامی و خروج بخش اعظمی از نیروهای ارتش سوریه از مناطق کردنشین، واحدهای نظامی کرد تحت حمایت حزب اتحاد دموکراتیک(PYD) بر بیشتر این مناطق و حتی شهر و روستاهای غیر کردنشین اطراف مسلط شدند.
حزب اتحاد دموکراتیک به رهبری «صالح مسلم» که یک گروه چپ گرای کرد به حساب می‌آید از همان روزهای اول با وجود اعلام مخالفت با دمشق با گروه‌های مخالف دیگر از داعش و النصره گرفته تا ارتش آزاد همراه نشد. ترکیه هم که پشتیبان اصلی گروه‌های تروریستی فعال در شمال سوریه بود امیدوار بود با استفاده از همین گروه‌ها به سرعت بر مناطق کردنشین مسلط شود اما پیروزی‌های چشمگیر حزب اتحاد دموکراتیک که در وحدت با «پ ک ک» بدست آمد همه معادلات ترک‌ها را به هم ریخت.
حزب اتحاد دموکراتیک توانست علاوه بر حفظ مناطق تحت تصرفش در برابر حملات داعش، بخشی از مناطق غیر کردنشین تحت سلطه داعش را نیز به تصرف خودش دربیاورد. از سوی دیگر با وجود رابطه بد این گروه با اقلیم کردستان عراق، آمریکایی‌ها که به دنبال جای پایی برای حضور در سوریه بودند چاره‌ای نداشتند تا روابط نزدیکی با این حزب برقرار کند. به همین دلیل ائتلاف تحت حمایت آمریکاها نقص نبود نیروی هوایی را هم برای آنها پر کرد و به آنها مشروعیت بین‌المللی بخشید.
علاوه بر این یک حادثه دیگر در سال 2015 موجب شد تا صالح مسلم و گروه‌های همراهش بتوانند قدرت بیشتری در شمال سوریه به دست آورند. با سرنگون شدن جنگنده روسی توسط نیروی هوایی ترکیه، روابط ترکیه و روسیه به بدترین شرایط ممکن رسید. روس‌ها هم که تمام قد وارد معرکه سوریه شده بودند، برگ برنده حزب اتحاد دموکراتیک که متحد «پ ک ک» در سوریه به شمار می‌رود را گزینه خوبی برای انتقام از ترکیه یافتند.
روابط روسیه با این حزب با وجود نزدیکی آنها به آمریکا گسترش پیدا کرد تا جایی که اقلیم خودخوانده کردستان سوریه که رسمیت یافتن آن هدف نهایی این حزب به شمار می‌رود در مسکو افتتاح شد. نزدیکی این حزب به مسکو و ضعیف شدن روزافزون گروه‌های معارض دمشق از داعش گرفته تا احرار شام موجب شد تا روابط این حزب با ارتش سوریه هم بهتر شود و کردها نقش خوبی را در آزادسازی دو شهرک شیعه نشین نبل و الزهراء ایفا کنند. موضوعی که خشم روزافزون دولت اردوغان را در پی داشت.
بازنده بزرگ
کارشناسان اردوغان را بزرگترین بازنده بحران سوریه می‌دانند. او که به خواسته اولیه‌اش یعنی برکناری بشار اسد نرسیده است حالا با یک مشکل جدید مواجه است. منطقه‌ای وسیعی از مرزهای جنوبی این کشور به دست کردها افتاده است. کردهای متحد «پ ک ک» که دل خونی از دست او و سیاست‌های منطقه‌ای و داخلی‌اش دارند. فارق از اینکه روند خودمختاری اقلیم کردستان سوریه(روژاوا) که چندی پیش اعلام شد، قابل قبول و قانونی هست یا نه واقعیت این است که کردها بر مناطق وسیعی از شما سوریه تسلط دارند و خبرهایی هم از برنامه‌ریزی آنها برای حمله به رقه، پایتخت داعش به گوش می‌رسد.
این روند در سوریه برای اردوغان یک معنی بیشتر ندارد! کردهای مخالف دولت ترکیه قوی‌تر می‌شوند. تجربه یکی دو ماه گذشته هم به اردوغان ثابت کرد، واکنش‌های تند او در بمباران و گلوله باران مناطق مرزی، نه تنها مانع قدرت گرفتن آنها نمی‌شود بلکه امنیت خود ترکیه را به خطر می‌اندازد. او به خوبی متوجه شده است که بی ثباتی در سوریه به خود ترکیه هم کشیده شده است.
البته دست اردوغان در مبارزه با کردها هم بسته است. از یک سو کردهای سوریه روابط خوبی با آمریکا و اروپا دارند و غربی به آنها به چشم فرصتی برای نفوذ در سوریه پسابحران نگاه می‌کنند، از سوی دیگر روس‌ها هم برای انتقام گرفتن، از هیچ کمکی به کردهای سوریه دریغ نخواهند کرد.
در این شرایط اردوغان سیاست جدیدی را در پیش گرفته است. سیاستی که مانند تصمیمات قبلی او می‌تواند برای ترکیه بسیار خطرناک باشد. برخی کارشناسان معتقدند رئیس جمهور ترکیه می‌خواهد با رو کردن برگه تروریست‌ها و ترساندن غربی‌ها، آنها را مجاب به دست برداشتن از حمایت کردها، کند. او مدتی پیش از بمب‌گذاری‌های بروکسل به اروپایی‌ها که او را در مبارزه با کردها همراهی نمی‌کنند هشدار داده بود. موضوعی که پس از حوادث بلژیک انتقادات بیشتری را علیه او به همراه داشت. اردوغان در سفر به امریکا هم منزوی‌تر شد.
به نظر می‌رسد حوادث این روزهای ترکیه شمارش معکوس برای پایان اردوغان را به صدا درآورده است. شرق ترکیه که مدتی است صحنه درگیری‌های نظامی است، بمب‌گذاری‌ها، غرب این کشور را هم ناامن کرده است. ناامنی در ترکیه‌ای که سالانه قریب به 20 میلیارد دلار درآمد از گردشگری دارد، به معنی یک فاجعه اقتصادی است. فاجعه‌ای که می‌تواند مانع پیروزی‌های ناپلئونی اردوغان در انتخابات‌های آتی کشورش باشد.
آیا فوتبالیست استانبولی راهی برای برون رفت از این بحران پیدا خواهد کرد؟ برخی از کارشناسان نزدیکی بیشتر به ایران با مطرح کردن خطر مشترک یعنی شوق استقلال در کردها را مطرح می‌کنند. موضوعی که به نظر نمی‌رسد با توجه به ثبات و آرامش مناطق کردنشین ایران دغدغه مهمی برای دولت ایران به شمار برود.
ارسال نظرات