حامیان دیروز برجام امروز چه می‌گویند؟/ نشد که نشد!

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، حالا حتی ظریف هم از اجرای «کم‌رمق» تعهدات و ابهامات فراوانی که در روند اجرای برجام است، می‌گوید. یکسال از برجام گذشت؛ توافقنامه ای که بی‌اغراق تنها دستاورد قابل ذکر دوران ریاست جمهوری روحانی است، خیلی زود به آخر خط رسید. امروز حتی دست‌اندرکاران توافق هم نمی‌توانند پشت آن بایستند. از صالحی گرفته تا ولایتی؛ و تا رییس کل بانک مرکزی که رسماً تمام عائدات ایران از معاهده را «هیچ» می‌داند. برجام جوان‌مرگ شد؛ از بس که چفت‌وبست نداشت. متن مبهم و تفسیرپذیر آن، دست اطراف غربی را برای زیاده‌خواهی و انواع سوءاستفاده گشود و ترکیب نامتوازن آن، امکان اقدام متقابل را از دولت روحانی ربود.

چرا «کوه» برجام «کاه» زایید؟

«ما وقتی می‌گوییم باید تحریم‌های ظالمانه رفع شود، بعضی‌ها چشمان‌شان زیاد نچرخد! تحریم‌های ظالمانه باید از بین برود تا سرمایه بیاید و مشکل محیط زیست، اشتغال، صنعت و آب خوردن مردم حل شود، منابع آبی زیاد شده و بانک‌ها احیا شوند.» روحانی گفت؛ بیشتر از یک سال پیش. تبلیغات متواتر دولتی‌ها و اظهارات آقای رییس جمهور، توقعات مردم را بالا برد. روحانی تا پیش از توافق صراحتاً حتی آب خوردن خلق الله را هم مرتبط با مذاکرات اتمی می‌دانست. احتمالاً به‌همین خاطر برجام در میان افکار عمومی تا این اندازه سقوط کرد. مردم منتظر بودند؛ منتظر گشایشات معیشتی و رونق اقتصادی که دمادم وعده می‌شد. نشد؛ «کوه» برجام «کاه» هم نزایید!

نفرت از اوضاع بغرنج اقتصادی، در انتخابات اخیر روشن شد. جایی که مردم دست رد به سینه‌ی مدافعان سینه‌چاک توافق دولت‌ساز زدند. آنان ناخشنود از برجام، پای صندوق‌های رأی آمدند. هفت اسفند روز حساب بود. روز حساب‌کشی مردم از جماعتی که اسناد بی‌چفت‌وبست برجام را بعضاً نخوانده، تصویب کردند. وکیل الدوله‌هایی که نتوانستند موکلانشان را برای رأی مثبت به توافق راضی کنند. حذف شدند. مردم ترجیح دادند به‌کسانی اعتماد کنند که نماینده‌ی آنان باشند؛ نه وکلای روحانی.

برجامیون دیروز، ‌امروز چه می‌گویند؟

نوذر شفیعی، منصور حقیقت پور، عباسعلی منصوری آرانی، ابوذر ندیمی، محمد باقر شریعتی و ... از جمله «برجامیون» شش سیلندری بودند که با رأی مردم از ترکیب پارلمان کنار گذاشته شدند. علاءالدین بروجردی، رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس گذشته نیز که از مدافعان سرسخت توافق بود، ناپلئونی توانست اعتماد مردم بروجرد را در دور دوم انتخابات جلب کند. بهروز نعمتی و کاظم جلالی هم برای رأی آوردن ناگزیر از پناه بردن به لیست اصلاح‌طلبان بودند. کسانی که حتی امروز هم به عنوان «نفوذی»های لیست امید شناخته می‌شوند. علی اردشیر لاریجانی هم که توانسته بود برجام را "بیست دقیقه‌ای" برای روحانی «دربیاورد»، با افت شدید آرا در شهر قم دوم شد. به‌سراغ بعضی‌هاشان رفتیم تا نظراتشان را یک‌سال بعد از اجرای توافق هسته‌ای جویا شویم.

منصور حقیقت‌پور، نماینده‌ی سابق مردم اردبیل و نایب رییس دوم کمیسیون امنیت ملی مجلس نهم. او یکی از اعضای کمیسیون ویژه‌ی بررسی برجام هم بود. بعد از انتشار گزارش ویژه‌ی کمیسیون اما، زیر میز زد. وی با امضای یک نامه‌ی سرگشاده به همراه 4 نماینده‌ی دیگر به آن گزارش اعتراض کرد. آرانی، پزشکیان، تاج‌گردون و بروجردی به اتفاق حقیقت‌پور از امضاکنندگان نامه بودند. نامه‌ای که احتمالاً برای رو کم‌کُنی از منتقدین، 165 دستاورد (!) برای برجام برشمرده بود. حالا خبرنگار ما، در سالگرد یک‌سالگی توافق، از آن یک‌صدوشصت‌وپنج دستاورد پرسید، حقیقت‌پور پاسخ داد: «برجام در یک‌سال گذشته دستاورد جدی و محسوسی نداشته است و دولت باید پاسخگو باشد.»

حقیقت‌پور در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری دانشجو، «برجام» را انتخاب بین بد و بدتر دانست و از وعده‌های آنچنانی روحانی درباره‌ی توافق هسته‌ای انتقاد کرد. وی گفت: «دولت، برجام را فتح الفتوح اعلام کرد که متأسفانه اشتباه بود. جایگاه رئیس‌جمهور در یک سال گذشته سست‌تر از همیشه شده است. روحانی آب، هوا و گرد و غبار مملکت را به برجام وصل کرد. این امر حتماً در انتخابات آینده نمود پیدا خواهد کرد.»

ابوذر ندیمی؛ نماینده‌ی سابق مردم لاهیجان و سیاهکل و نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس نهم. وی روزگاری برجام را «آرزوی مردم» می‌دانست، و مثل روحانی مدعی بود برجام سایه‌ی جنگ را از سر مردم دور کرده است. ندیمی درباره‌ی تصویب سریع‌السیر برجام هم گفته بود: «ما تصمیم گرفتیم در 20 دقیقه مردم را نجات بدهیم!» خبرنگار ما از وی درباره‌ی دیدگاه افکار عمومی درباره‌ی برجام پرسید؛ وی پاسخ داد: «در میان مردم دو نگاه خوشبینانه و بدبینانه نسبت به برجام وجود دارد. نگاه بدبینانه قائل به عدم عمل به تعهدات، فشار و مسائل مالی و ارزی از جانب غرب و آمریکا است. نگاه خوشبینانه علی‌رغم اینکه معتقد است هنوز به دستاوردهای مورد نظر نرسیده‌ایم، اما بر این باور است روابطی شکل گرفته و مردم امیدوار شده‌اند.»

ندیمی اما معتقد است توده‌های مردم از دستاوردهای اقتصادی برجام قانع نشدند. وی البته رأی نیاوردن خود را در انتخابات اسفند، بی ارتباط با این موضوع می‌داند. وی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجو، تلویحاً رأی نیاوردن خود و حامیان برجام در مجلس دهم را ناشی از دخالت برخی نهادها دانست و مدعی شد: «در انتخاب نمایندگان، توده‌ی مردم خیلی دخیل نبودند؛ زیرا برجام در میان توده‌ها منفی نبود. بلکه آنها تحت تأثیر فضاسازی‌های ایجاد شده قرار گرفتند.»

محمد باقر شریعتی، نماینده‌ی سابق مردم بهبهان و عضو کمیسیون کشاورزی مجلس نهم. اصلاً با همان دست‌نوشته معروف شد. وقتی که روز رأی‌گیری در مقابل تریبون مجلس شورای اسلامی ایستاد و در دفاع از برجام کلی سر و صدا کرد. روی پلاکاردش نوشته بود: «در دفاع از عقل سلیم به برجام رأی می‌دهیم.» به‌سراغ او هم رفتیم تا دلایل رأی نیاوردنش را جویا شویم. شریعتی با اشاره به مشکلات معیشتی مردم، تلویحاً همین «حمایت از دولت» را دلیل عدم اعتماد دوباره‌ی مردم دانست. وی در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: «مردم در حوزه انتخابی می‌دیدند که من طرفدار دولت و برجام هستم و حس می‌کردند با رأی دادن به شخص دیگری مشکلاتشان حل می‌شود. از طرفی مردم فقط به مشکلات و مسائل حل نشده خود نگاه می‌کردند؛ این نوع مواجهه نگاه کامل و سازنده‌ای نیست.»

شریعتی همچنین درباره‌ی آن دست‌نوشته‌ی جنجالی هم گفت: «در آن شرایط احساس کردم بعضی از نمایندگان محترم در مجلس نظر مخالف دارند. البته نظرشان هم محترم بود. ولی خواستم با این شعار تشویقشان کنم تا به برجام رای بدهند. در افزایش تعداد موافقین هم موفق بودم و اگر دوباره برگردم این کار را خواهم کرد.»