رونمایی از یک اختلاف/ ولایتی یا ظریف؛ چه‌کسی راست می‌گوید؟

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، «مدعی هستم که هیچ یک از نُه بند مندرج در نامه مقام معظم رهبری که اجرای برجام را منوط به آن کرده بودند، نقض نشده است.» عراقچی در پاسخ به خبرگزاری دانشجو گفت. روز گذشته خبرنگار ما از رییس ستاد پیگیری برجام در وزارت خارجه درباره‌ی اظهارات چند روز گذشته‌ی عضو ارشد ستاد نظارت بر برجام، پرسید. ولایتی گفته بود: «شروط ۹گانه رهبری در اجرای برجام عملی نشد.» روز گذشته اما، وی همزمان با نشست عراقچی به اجلاس دبیران استانی حزب مؤتلفه رفت. ولایتی آنجا هم دوباره گفت: «آمریکایی‌ها به تعهداتشان در برجام عمل نکردند. تحریم‌ها به طور کامل برداشته نشده و متاسفانه برخی شروط مقام معظم رهبری در برجام رعایت نشده است.»

ماجرا چیست؟ بالأخره شروط اجرای برجام نقض شده یا نه؟ چه کسی راست می‌گوید؛ ظریف یا ولاتی؟ هیأت نظارت بر برجام دقیقاً کجا است؟!

ماجرا چیست؟

«از آنجا که پذیرش مذاکرات از سوی ایران اساساً با هدف لغو تحریمهای ظالمانه‌ی اقتصادی و مالی صورت گرفته است و اجرائی شدن آن در برجام به بعد از اقدامهای ایران موکول گردیده، لازم است تضمین‌های قوی و کافی برای جلوگیری از تخلّف طرفهای مقابل، تدارک شود، که از جمله‌ی آن اعلام کتبی رئیس‌جمهور آمریکا و اتّحادیه‌ی اروپا مبنی بر لغو تحریمها است. در اعلام اتّحادیه‌ی اروپا و رئیس‌جمهور آمریکا، باید تصریح شود که این تحریم‌ها بکلّی برداشته شده است.» این نخستین بند از شروط نُه‌گانه‌ی رهبر معظم انقلاب در ماجرای پذیرش مشروط برجام بود.

شروطی که حالا علی اکبر ولایتی که تازه معلوم شده عضو هیأت نظارت بر برجام هم هست، مدعی نقض آن‌ها است. وی دیروز گفته: «اوباما باید بنویسد که تحریم ها برداشته شود اما برخلاف تعهد آنها، هنوز اوباما اینکار را انجام نداده است.» برخلاف دار و دسته‌ی ظریف که معتقدند تمام شروط و الزامات قانونی را چه برای شروع، و چه در روند اجرای برجام ملاحظه کرده اند. عراقچی دیروز در پاسخ به خبرنگار ما و در توضیح همین ماجرا گفته: «بعضی از این 9 بند مربوط به قبل از اجرایی شدن برجام می‌شوند. در حقیقت باید این‌ها محقق می‌شد تا برجام اجرایی شود. فکر می‌کنم همه‌ی این‌ها محقق شده؛ اگر نشده بود برجام اجرایی نمی‌شد و به ما اجازه‌ی اجرایی شدن آن را نمی‌دادند.» چه کسی اجازه نمی‌داد؟ لابد همین هیأت نظارت بر برجام.

«برخی شروط نُه‌گانه مربوط به بعد از اجرایی شدن برجام می‌شد، پیرامون مراقبت‌ها و دقت‌هایی که باید بعد از اجرای برجام صورت می‌گرفت. معتقدم که تاکنون ما مقید بودیم تمامی این موارد را رعایت کنیم. اگر جایی نکته ای وجود داشته باشد، هیئت نظارت بر برجام آن را بررسی می‌کند.» عراقچی در ادامه‌ی توضیحاتش افزود. ولایتی یکی از اعضای آن شورا این روزها سخت معتقد است برخی شروط رهبری در اجرای برجام نادیده گرفته شده است. معلوم نیست اگر آن شروط نُه‌گانه ملاحظه نشده، چه‌کسی مجوز اجرای برجام را به دولت روحانی داده است؟ و مهم‌تر از همه اینکه ولایتی تا حالا کجا بوده؟

رونمایی از یک اختلاف/ ولایتی یا ظریف؛ چه کسی راست می‌گوید؟

تنها تناقضات سخنان عراقچی و ولایتی همین‌ها نبود. ولایتی روز گذشته تأکید کرد اصلاً دلیل شروع مذاکرات و انگیزه‌ی اصلی مردم برای پذیرش آن نرمش قهرمانانه، رفع تحریم‌ها است. با این همه عراقچی تفسیر دیگری ارائه می‌دهد؛ وی معتقد است: «‌خواسته‌ی اصلی ما از این مذاکرات چه بود؟ مردم ما ده، دوازده سال در مقابل تحریم‌ها مقاومت کردند. در پس مقاومت آنها یک خواسته اصلی نهفته بود که اگر بخواهیم آن را در یک جمله و شعار خلاصه کنیم این بود که انرژی هسته ای حق مسلم ماست! آیا در طول مذاکرات هسته ای این حق تثبیت و محقق شد یا خیر؟ ایران صنعت هسته ای خواهد داشت که شامل تمامی ابعاد و زوایای مختلف می‌شود. از این رو قاطعانه می‌گوییم شعار «انرژی هسته ای حق مسلم ماست» محقق شده است.»

ولایتی دلواپس می‌شود!

مدافع توافق اتمی بود؛ حتی از تیم مذاکره‌کنندگان سابق هسته ای برای انفعالشان علناً انتقاد می‌کرد. او حتی جلیلی را در مناظرات سال 92 متهم کرده بود که در مذاکرات با سران شش کشور، «بیانیه» می‌خوانده است. با این همه این روزها بدجوری با ظریف و تیم مذاکره‌کنندگان دولت روحانی بد شده؛ آنقدر که دوره افتاده و از نقض برجام و نادیده گرفته شروط رهبری آن هم بعد از یک‌سال سخن بگوید. اما چرا؟

چرا ولایتی به جمع منتقدین برجام پیوست؟

«تقریباً هیچ»! همه می‌گویند. هرکسی این روزها برای برشمردن دستاوردهای برنامه جامع اقدام مشترک، به یک بیان همان عبارت معروف سیف را تکرار می‌کنند. ولایتی هم گفت؛ وقتی روز گذشته از بدعهدی امریکایی‌ها و پایدار ماندن تحریم‌های ظالمانه گفت. معلوم نیست فتح الفتوح دولت روحانی چه دستاوردی برای بهبود اوضاع معیشت خلق الله داشته است؟ مردم اما خسته اند؛ خسته از شعار و قرار. مطلبی که خود را در میان سخنان روز گذشته‌ی آقای رییس جمهور در جمع مردم کرمانشاه نشان داد. وقتی مردم خسته از فقر و فلاکت و بیکاری، شعار دادند. آنها انتظار داشتند روحانی به سخنانشان گوش فرا دهد. نشد؛ روحانی حتی عصبانی شد.

مصلحت سیاسی این روزها نقد برجام است. ولایتی کهنه‌کارتر از آن است که نداند. احتمالاً به همین خاطر هم به فکر انتقاد از روند اجرای آن افتاده است، آن هم حالا و بعد از یک‌سال. اگرچه همین حد از جسارت هم ستودنی است. این روزها تنها مدافعین برجام، نویسندگان آنند. کسانی که با تهیه و تدارک یک متن ضعیف تا سال‌ها مردم و مملکت را گرفتار کرده‌اند.