عادت‌های غلط غذایی چه بلایی بر سر مغز می‌آورد

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، داشتن اضافه‌وزن می‌تواند باعث بالا رفتن فشار خون، کلسترول و خطر ابتلا به دیابت شود. اما علاوه بر اینها می‌تواند به مغز شما هم آسیب بزند.

تری دیویدسون، روانشناس و مدیر مرکز نوروساینس رفتاری در دانشگاه واشنگتن دی سی، می‌گوید رژیم غذایی پر از چربی و شکر، که به اصطلاح رژیم غذایی غربی نامیده می‌شود، در واقع به بخشهایی از مغز آسیب می‌زند که برای حافظه اهمیت دارند و اشتهای افراد برای غذاهای ناسالم را افزایش می‌دهد.

او تحقیقاتش را با مطالعه غذاهایی که افراد مصرف می‌کنند شروع نکرد، در عوض او به یادگیری بیشتر درباره هیپوکامپ علاقه‌مند بود. هیپوکامپ بخشی از مغز است که به شدت با حافظه مرتبط است.

او تلاش داشت بفهمد هرکدام از بخشهای هیپوکامپ چه کاری انجام می‌دهند. او این کار را با تحقیق بر موشهایی آغاز کرد که انواع بسیار خاصی از آسیبهای هیپوکامپی را داشتند و بررسی کرد که چه اتفاقی برای آنها می‌افتد.

دیویدسون در این فرآیند متوجه چیز عجیبی شد. موشهایی که آسیب هیپوکامی داشتند به تعداد دفعات بیشتری نسبت به موشهای دیگر به سراغ غذا می‌رفتند اما کمی می‌خوردند و بقیه غذا را کنار می‌گذاشتند.

دیویدسون فهمید این موشها نمی‌دانستند و متوجه نبودند که سیر هستند. او می‌گوید اتفاق مشابهی ممکن است زمانی که افراد غذاهای پرچربی و شیرین می‌خورند در مغز انسان بیفتد. دیویدسون می‌گوید یک چرخه معیوب رژیم غذایی بد و تغییرات مغزی وجود دارد. او به یک تحقیق که در سال ۲۰۱۵ در نشریه پزشکی اطفال منتشر شد اشاره می‌کند که در آن روشن شده بود که کودکان چاق عملکرد ضعیفتری در آزمایشهای حافظه داشتند که هیپوکامپ آنها را با کودکان غیرچاق مقایسه می‌کرد.

او می‌گوید اگر سیستم مغز ما با نوعی رژیم غذایی مختل شود، «کنار گذاشتن آن رژیم غذایی برای ما سختتر خواهد شد. … من فکر می‌کنم که شواهد نسبتا قابل توجهی داریم که این رژیمهای غذایی و چاقی بر عملکرد مغز و عملکرد شناختی اثرگذارند.»

این شواهد در حال افزایش هستند. تحقیق مرکز سالمندی و نوروساینس کمبریج، که در ماه جولای منتشر شد نشان داد که افراد چاق ماده سفید کمتری نسبت به همسالان لاغر، در مغزشان دارند به گونه‌ای که انگار مغز آنها ۱۰ سال پیرتر است. یک تحقیق تازه‌تر از محققان دانشگاه آریزونا، یکی از نظریات شاخص را تایید می‌کند. اینکه توده بدنی بالا با التهاب مرتبط است که آن هم مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

اما اگر ما بفهمیم که چاقی چطور بر مغز و حافظه اثر می‌گذارد آنگاه ممکن است بتوانیم از این ارتباط برای پیشگیری از چاق شدن از همان ابتدا بهره ببریم.

لوسی چک، روانشناس دانشگاه کمبریج می‌گوید تحقیقاتش که در ماه نوامبر در فصلنامه روانشناسی تجربی منتشر شدند، در مورد این فرآیند ایده‌هایی به او می‌دهند.

در تحقیقات او از افراد چاق و لاغر درخواست شد که آزمایشهای حافظه‌ای را انجام دهند که یک نوع شکار گنج مجازی است. شرکت‌کنندگان باید اشیایی را در جاهای مختلف از مراحل بازی کامپیوتری پنهان می‌کردند. بعد، از آنها پرسیده می‌شد که چه چیز را کجا و در کدام مرحله پنهان کردند.

افراد چاق، نسبت به لاغرها، در همه جنبه‌های آزمایش، ۱۵ تا ۲۰ درصد ضعیفتر بودند. این یافته همه آنچه را که محققان، پیشتر در جوندگان دیده بودند در مورد انسان تایید کرد. «این مساله واقعا به حافظه فضایی، حافظه آیتمی و حافظه زمانی و همچنین مهمتر از همه به قابلیت مغز برای یکپارچه سازی این حافظه‌ها ضربه می‌زند» که به گفته لوسی چک، این قابلیت، «یکی از بنیادیترین جنبه‌های حافظه است.»

او می‌گوید اگر شما چاق باشید ممکن است «۱۰ تا ۱۵ تا ۲۰ درصد بیشتر احتمال داشته باشد که ندانید دقیقا کلیدتان را کجا گذاشته بودید.»

رژیم غذایی لزوما سرنوشت شما را مقدر نمی‌کند. شما می‌توانید اثر آن را جبران کنید. به گفته دیویدسون امریکایی «بیایید فرض کنیم که من یک بچه داشته باشم و با یک رژیم غذایی پرچربی به او غذا بدهم و عملکرد هیپوکامپ او مختل شود. با این حال این بچه می‌تواند در مدرسه بدتر از بقیه نباشد.»

اما دیویدسون می‌افزاید که فرآیندهایی که به کودک کمک می‌کنند که در مدرسه خوب عمل کند ممکن است آسیب ببینند. وقتی این اتفاق بیفتد کودک باید سختتر بکوشد و باانگیزه‌تر باشد و «کارهایش را با سختی بیشتری جلو ببرد.»

چک می‌گوید تبدیل شدن ارتباط چاقی و مغز به یک شاخه تحقیقاتی، می‌توانیم راههای بیشتری برای مواجهه با چاقی پیدا کنیم.

به عنوان مثال، اگر موضوع آن باشد که رژیم غذایی افراد چاق باعث زوال حافظه آنها می‌شود و آنها را به بیشتر خوردن سوق می‌دهد، آنگاه شاید به یاد ماندنی‌تر کردن وعده‌های غذایی آنها باعث شود که از چیزهای بد کمتر بخورند. چک می‌گوید تحقیقاتی در گذشته صورت گرفته‌اند که نشان می‌دهند اگر در حال نهار خوردن تلوزیون تماشا کنید، بیشتر می‌خورید و بیشتر احتمال دارد که بعد از ظهر و بعدتر گرسنه شوید و شام بیشتری بخورید.

او می‌گوید تماشا نکردن تلوزیون هنگام خوردن یکی از «تغییرات آسان کوچکی است که افراد می‌توانند بدون نیاز به خودکنترلی زیاد و بدون نیاز به فداکردن چیزهای دیگر، در زندگی خود ایجاد کنند. و این تغییرات با وجود کوچکی،‌ می‌توانند تفاوت چشمگیری در میزان تغذیه شما ایجاد کنند.»

جان گانستاد، پروفسور و مدیر مرکز روانشناسی کاربردی دانشگاه ایالتی کنت اوهایو می‌گوید اگرچه ما دریافته‌ایم که چاقی بر مغز اثر می‌گذارد اما دقیقا نمی‌دانیم که این اتفاق چگونه می‌افتد.

او اشاره می‌کند که چاقی تغییرات زیادی در بدن ایجاد می‌کند: سطح قند خون، سیستم قلبی عروقی، سطوح التهابی در سراسر بدن. هریک از این موارد می‌تواند بر مغز اثر داشته باشد.

گانستاد می‌گوید: «به احتمال زیاد، اثر چاقی بر مغز فقط به یک علت وابسته نیست و ترکیبی از عوامل است.»

دیویدسون همچنین مشغول تحقیق بر چگونگی شکستن چرخه معیوب رژیم غذایی غربی ، چاقی و تغییرات مغزی است. اما او می‌گوید این ایده اصلی که چاقی بر مغز اثر می‌گذارد واضح است.

او می‌گوید: «برای من تعجب‌آور است که مردم در این که چاقی بر مغز اثر منفی دارد شک دارند، زیرا چاقی بر بسیاری از دیگر دستگاههای بدن اثر منفی دارد.» او می‌افزاید: «آیا مغز از این اثرات مصون خواهد ماند؟»