به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو از مشهد، تریبون آزاد «مرزشناسی در ازدواج موقت» به همت ستاد ازدواج دانشجویی دانشگاه فردوسی با همکاری دفتر مطالعات زن و خانواده نهاد رهبری این دانشگاه شامگاه گذشته در دانشکده مهندسی برگزار شد.
عزت‌السادات میرخانی، عضو هیأت علمی گروه مطالعات زنان دانشگاه تربیت مدرس به سوالات دانشجویان در خصوص شرایط ازدواج موقت، نحوه محرمیت، تفاوت‌های ازدواج موقت و دائم و غیره پاسخ داد.
در ابتدای جلسه، یکی از دانشجویان با اشاره به اینکه اسلام دین کامل است و وقتی امکان ازدواج موقت را مهیا کرده، پس دلیلی برای مخالفت نیست، تشریح کرد: مخالفت در شرایطی است که کسی به‌منظور سوءاستفاده، با وجود اینکه می‌تواند نیاز خود را از راه طبیعی برطرف کند، برای لذت‌جویی چنین کاری کند.
تعدد زوجات مسئله‌ای بی در و پیکر نیست
عزت‌السادات میرخانی، عضو هیأت علمی گروه مطالعات زنان دانشگاه تربیت مدرس در توضیح تعدد زوجات بیان کرد: دین اسلام با جامعیت به تمام ابعاد از ریزترین تا بزرگترین نکات به‌طور دقیق در قالب‌های مختلف بیان کرده است.
میرخانی افزود: معتقدیم در جایی کاری واجب و در جایی ممکن است مستحب باشد، یا در جایی حرام و در جای دیگری مکروه باشد، ازدواج موقت نیز به همین صورت است.
عضو هیأت علمی گروه مطالعات زنان دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به اینکه مکلف در شرایط مختلف شرایط شناوری دارد، اضافه کرد: مکلف براساس این شرایط باید موقعیت خود را بسنجد و حکم قانون‌گذار را در آن شرایط اجرا کند، زیرا همه مشکل ما این است که حکم اضطراری را در میدان اختیاری و موضوع خاص را در کوچه و خیابان می‌آوریم.
وی درباره ارتباط دو جنس مخالف با یکدیگر تشریح کرد: فرق انسان با حیوان، مرزهای بین ارتباط براساس عفت و ارتباط براساس شهوت است چرا که محصول عفت با محصول شهوت متفاوت است.
میرخانی در بخش دیگری از سخنان خود درباره تعدد زوجات، تأکید کرد: در تعدد زوجات نیز اگر این نگرانی که ممکن است بر ازدواج دائم فرد تعدی شود، وجود داشته باشد حق ازدواج دوم نیست زیرا تعدد زوجات مسئله‌ای بی در و پیکر نیست.
عضو هیأت علمی گروه مطالعات زنان دانشگاه تربیت مدرس در ادامه توضیح داد: اعمال به پس زمینه و نیت ما بستگی دارد، ما پشت‌زمینه قوانینی که از نظرمان هویدا نیست را نمی‌بینیم، برای مثال در نظام عالم فرمول‌هایی مانند نقش دعای والدین در عاقبت به خیری فرزندان وجود دارد بنابراین نیت ما در رفتار ما تأثیرگذار است.
وی ادامه داد: پس‌زمینه‌ها و بینش ما است که منش، روش و دانش ما را می‌سازد بنابراین افرادی که موضوع را مطرح می‌کنند باید ببینید پس‌زمینه آن از جهت بینش و منش چیست.
در ادامه این جلسه، دانشجویان سوالات خود را مطرح کردند. یکی از دانشجویان درباره ازدواج موقت اظهار کرد: چگونه یک رابطه حرام با خواندن چند جمله عربی حلال شود؟ این دانشجو در ادامه سخن خود پرسید: آیا نظارتی بر اینکه چه کسانی می‌توانند ازدواج موقت انجام دهند، وجود دارد؟
یکی دیگر از دانشجویان در پاسخ به این سوال بیان کرد: تفاوت این دو مانند تفاوت ذبح اسلامی با ذبح غیراسلامی است بنابراین فرق این دو در این است که آداب اسلام در آن رعایت شده، زیرا درکی که از اسلام دارم این است که یکسری آداب دارد.
میرخانی در تأیید این مثال اظهار کرد: حتی درباره آداب ذبح گوسفند به‌صراحت در سوره انعام اشاره شده بنابراین نیت از ارکان است و بخشی از اعمال به آن برمی‌گردد، ممکن است عملی در عین قداست بالا یا رذالت بالا قرار گیرد.
عضو هیأت علمی گروه مطالعات زنان دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به اینکه لفظ مغرض یعنی ابزار است، یادآور شد: موضوع قصد است و چون هویت عبادی است باید قالب عبادی بودن آن حفظ شده و در این حالت انشاء صورت می‌گیرد نه اخبار که این دو با یکدیگر متفاوت‌اند.
وی اظهار داشت: قصد ایجاد عقد یعنی دو طرف با هم گره‌ای می‌زنند تا یک پیوندی را ایجاد کنند، بنابراین زبان اصل نیست.
دانشجویی دیگر تشریح کرد: سوالی که در حال حاضر وجود دارد این است که آیا جامعه دوستی را می‌پسندد یا ازدواج موقت را، که اعتقاد دارم مطمئنا دوستی را می‌پذیرد.
این دانشجو توضیح داد: مطابق دین اسلام شهوت مانند بسیاری از نیازها باید تأمین شود، همچنین در اسلام خودارضایی، زنا، چشم‌چرانی و خیانت ممنوع است و باید کنترل شود، بنابراین کسی که شرایط ازدواج دائم ندارد چه کاری می‌تواند بکند؟
وی گفت: با این وجود اگر مراکزی برای ازدواج موقت وجود نداشته باشد مشکلاتی در پی دارد زیرا در صورت وجود این مراکز فساد در شهر به وجود نمی‌آید. پس اسلام راه‌حل را ارائه کرده، چرا نباید از آن استفاده کرد؟
میرخانی در پاسخ به سوال این دانشجو با بیان اینکه ما یک حریم خصوصی غیر از کوچه و خیابان داریم، بیان کرد: این حریم ارزش‌ها را شکل می‌دهد و جای آن وسط خیابان نیست.
عضو هیأت علمی گروه مطالعات زنان دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به اینکه بین ارضای نیاز یک انسان با حیوان تفاوت وجود دارد، اظهار کرد: آیا در خوراک می‌توانیم بی‌رویه استتفاده کنیم یا در کار امکان دارد بدون مرز عمل کنیم؟
وی ادامه داد: چیزی که در عالم حاکم وجود دارد نظم مطلق است. بالاترین ویژگی قانونمنداری اسلامی، ارتباط بین شریعت و طبیعت است و چیزی که در طبیعت وجود دارد عین آن با جامعیت در شریعت پاسخ داده شده است.
میرخانی با اشاره به آیه 228 سوره نساء تشریح کرد: هیچ انسانی حق ندارد با سرنوشت یک انسان دیگر بازی کند، یعنی هیچ کسی حق ندارد به‌خاطر منافع خود دیگری را در حالت پادرهوا و مورد سوءاستفاده قرار دهد.
عضو هیأت علمی گروه مطالعات زنان دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه مرزشناسی یعنی اینکه برای منافع خود از آنچه که قانون‌گذار قرارداده، استفاده کنیم متذکر شد: مانند این است که حکم خاصی مثل تعدد زوجات را به کف خیابان بیاوریم، با این برداشت که یک حق است و هیچ حد و مرزی ندارد.
مشکل جامعه نداشتن آگاهی درباره تعدد زوجات و ازدواج موقت است
میرخانی با اشاره به اینکه مشکل جامعه ما این است که هم در تعدد زوجات و هم در ازدواج موقت مرزشناسی وجود ندارد، توضیح داد: ازدواج جزو واجبات نظامی است، یعنی برای داشتن نظام خوب باید به داد ازدواج جوانان رسید و اگر کسی بگوید امکان آن را ندارم برایش امکانات بلاعوض و زمینه‌ساز مهیا شود.
عضو هیأت علمی گروه مطالعات زنان دانشگاه تربیت مدرس یادآور شد: زوجیت یعنی با ابزار زندگی کردن و با آدم‌ها مأنوس شدن و ما این مأنوس شدن را یاد نگرفتیم و یاد ندادیم. این موضوع فقط مربوط به اقتصاد نیست و متأسفانه نتوانستیم مدیریت زندگی را به دختران و پسران آموزش دهیم بنابراین نتوانستیم مرد و زن زندگی تربیت کنیم.
وی با تأکید بر اینکه در کنار دانش در دانشگاه‌ها باید مهارت زندگی آموزش داده شود، گفت: اصل مفهوم زندگی این است که با ایجاد زوجیت، دو انسان به هم پیوند می‌خورند تا با هم بتوانند توسعه ایجاد کنند و این امر فقط در ناحیه شهوت نیست بلکه فایده‌اش ایجاد نسل سالم است.
میرخانی تأکید کرد: بنابراین باید مهارت‌آموزی و تسهیل در ازدواج از سوی سازمان‌های مردم نهاد، دولت، علما و غیره شکل بگیرد و از آنان بخواهیم مسئله ازدواج را جدی بگیرید.
عضو هیأت علمی گروه مطالعات زنان دانشگاه تربیت مدرس بیان کرد: این خیلی مهم است که ما قصدی که می‌کنیم با پاکی و سلامت باشد و اصل قانون‌گذاری اسلامی نیز براساس پاکی فکر، پاکی دامن، پاکی نفس و پاکی نسل است بر همین اساس حاصل شهوت و عفت زمین تا آسمان تفاوت دارد.
وی در بخش دیگری از سخنانش بیان کرد: در جایی که به بحث ازدواج دائم در قرآن آمده، اشاره شده «هر عزبی را به نکاح درآورید»، زیرا تنهایی فقط از آن خداست و همه موجودات زوجیت داشته و در کنار هم رشد می‌کنند.
میرخانی یادآور شد: اصل، اصل زوجیت است و در نظام عالم همه موجودات با زوجیت تولید می‌کنند و با کنار گذاشتن زوجیت، عالم به هم می‌ریزد.
عضو هیأت علمی گروه مطالعات زنان دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد: در باب نکاح دائم خداوند همه را از جمله خانواده، مردم و دولت مسوول کرده و می‌گوید «به نکاح درآورید» ولی در خصوص ازدواج موقت می‌گوید اگر کسی در این دایره نتوانست عمل کند، قبل از اینکه صلاحیت خود را از دست دهد می‌توانند ازدواج موقت کند.
وی توضیح داد: یعنی اگر تا به امروز ارتباط براساس شهوت بوده، باید پس از این بنا بر طهارت فکر، طهارت نسل و طهارت نفس گذاشته شود زیرا طهارت در عمل ما اثرگذار است.
باید در کنار همه دا‌‌نش‌ها در دانشگاه‌ها دوره مدیریت خانواده نیز برگزار شود
میرخانی با بیان اینکه باید در کنار همه دا‌‌نش‌ها در دانشگاه‌ها دوره مدیریت خانواده نیز برگزار شود، تشریح کرد: با این امر از آسیب‌ها و سوءاستفاده‌ها کاسته می‌شود.
عضو هیأت علمی گروه مطالعات زنان دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به اینکه در ازدواج موقت نفقه و مهریه وجود ندارد، گفت: نکاح دائم زمینه‌ساز پایداری و تداوم همراه با سکونت با یکدیگر و تعامل به معروف و مسوولیت‌سازی است.
وی اضافه کرد: بنابراین این امر مسوولیت ایجاد می‌کند اما در ازدواج موقت صحبت از نفقه و میراث نیست و حتی زن می‌تواند شرط عدم تمکین به معنای مواقعه کند.
میرخانی با بیان اینکه گاهی نگاهمان به قانون‌گذار نگاهی اشتباه است، اظهار کرد: در ازدواج دائم ما شرط مغایربا نفس عقد نمی‌تواتیم داشته باشیم یعنی مرد یا زن نمی‌تواند بگوید بعد ازدواج هر کسی در خانه پدری خود باشد چون مغایر با فضای عقد است.
عضو هیأت علمی گروه مطالعات زنان دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد: بنابراین شرایط ازدواج دائم متناسب با هویت ازدواج دائم است اما ازدواج موقت با پیشتوانه شرایط طرفین لحاظ می‌شود.
وی افزود: مطابق قرآن، مرد حق زن را نباید نادیده گیرد اما ممکن است با رضایت طرفین شرایطی تعیین شود برای مثال در ازدواج موقت سخنی از مسکن نیست، ولی زن به این شرط به ازدواج موقت در آید.
میرخانی با اشاره به اینکه بنای قانون‌گذار اسلامی این نیست که فرد را در فشار بگذارد، تأکید کرد: اصل ازدواج موقت نیز این نیست که قانون‌گذار نمی‌خواهد این فشار وجود داشته باشد اما باید بدانیم این قضیه بی در و پیکر نیست.
عضو هیأت علمی گروه مطالعات زنان دانشگاه تربیت مدرس تشریح کرد: این موضوع با آگاهی و حفظ شئونات طرفین است، بنابراین چیزی که قانون‌گذار تعیین کرده یک حقیقت اما با شناختن حد و مرزش و اینکه همراه با تعدی و ظلم نباشد، است.
وی با اشاره به اینکه «حدودالله» حریم و حقوق انسانی، معنوی و حتی مالی افراد را بیان می‌کند اظهار کرد: ما نفهمیدیم اسلام یعنی چه در صورتی که اگر هر چیزی را در جایگاه خود ببینیم خداوند حمایت کرده و راه را باز می‌کند.
میرخانی متذکر شد: این مرزشناسی اگر وجود نداشته باشد هیچ کسی مصونیت ندارد و «همباشی» حاصل همین موضوع است که اسم آن را ازدواج سفید می‌گذارند.