زنگ خطر در استان خراسان شمالی؛ مرگ روستاها نزدیک است/ نبود آب آشامیدنی در روستای باران آباد
گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو-حسین اکبری؛* این روزها که تیمهای جهادی بسیج دانشجویی خراسان شمالی برای شناسایی منطقه خدمت دهی خود در حال سرکشی از روستاهای استان در بخشهای مختلف هستند، یکی از اساسیترین مشکلات مردم روستا در این بازه را کمبود آب شرب میدانند.
کاهش بارندگیها و عدم استفاده صحیح از منابع آبی باعث شده است مردم بسیاری از روستاها با مشکلات فراوان برای تامین آب رو به رو می شوند. همین مسئله باعث شده است آب شرب روستاها از طریق تانکر تامین شود.
در این خصوص بهروز برنامهر، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی خراسان شمالی می گوید: اکنون آب آشامیدنی ساکنان ۱۳۶ روستای این استان از طریق آبرسانی سیار تامین میشود. در این روستاها ۲۱ هزار و ۷۵۰ خانوار با ۸۱ هزار و ۸۸۰ نفر جمعیت زندگی میکنند.
برنامهر می افزاید: اکنون ۳۷ روستای بخش مرزی ‘راز و جرگلان’، ۲۳ روستای فاروج، ۱۹ روستای بجنورد، ۱۷ روستا در هر یک از شهرستانهای شیروان و مانه و سملقان، ۱۶ روستای اسفراین، شش روستای گرمه و یک روستا در جاجرم به صورت سیار آبرسانی میشوند.
وی ادامه می دهد: روستاهای یاد شده به علت نداشتن آب آشامیدنی در مناطق خود و یا مواجهه با کمبود شدید آب آشامیدنی، زیر پوشش آبرسانی سیار شرکت قرار گرفته اند؛ این درحالی است که دانشجویان از نرسیدن به موقع همین آب رسانی سیار در بعضی روستاها خبر داده اند.
امین ریحانی، مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه آزاد بجنورد که برای شناسایی به روستای باران آباد رفته بود در خصوص مشکلات این روستا به خبرنگار خبرگزاری دانشجو، می گوید: این روستا از محرومیت بسیار شدیدی رنج میبرد. تیم جهادی ما عید نیز به این روستا آمده بود. این روستا خانه هایش همه کاه گلی است. بزرگترین مشکل این روستا مشکل آب است. ما دیروز برای شناسایی به آن جا رفتیم. کودکی را دیدیم و به او آب دادیم. باورتان نمیشود؛ اما آن کودک نصف بطری آب را نوشید. شاید این کودک چند روزی بود که اصلا آب تمیز نخورده بود. وضعیت بسیار وخیم است. این روستا حتی تابلو ورودی ندارد. باید بگویم فقط جهادگران که این منطقه را شناسایی کردهاند، میدانند در آن جا چه خبر است. ما نمیگوییم برای این روستا لوله کشی آب انجام شود؛ اما حداقل به صورت روزانه تانکر آب به مردم این روستا برسد.

باغچقی ادامه می دهد: در استان ما نیز تقریبا چنین مشکلی وجود دارد و این مشکل جدی نیز است و زنگ خطر به صدا درآمده است. ما در مسئله آب هم مصرف خانگی داریم و هم در بخش کشاورزی و صنایع. درصد زیادی از آب مصرفی برای زراعت است، سپس صنایع و در نهایت مصارف خانگی. در وهله اول نیاز به مدیریتهایی دارد که خود دولت اقدام کند. نیاز است کشتها مدیریت شود که تا حالا اتفاق نیفتاده است؛ البته ممکن است یک سری اقدامات محدود بوده باشد که دولت کشاورزان را به عدم کشت یا کشت بعضی محصولات ترغیب کند؛ اما برنامه مدون وجود نداشته است؛ چرا که اگر برنامه مدون وجود داشت، نباید به این وضعیت دچار میشدیم.
این کارشناس مسائل محیط زیست خاطرنشان می کند: از طرف دیگر از صنایع نیز غفلت کرده ایم؛ البته این در استان ما کمرنگ است؛ اما در سطح کلان و ملی باید مدیریت میشد که صنایعی که نیاز به آب زیادی دارند در کنار دریاها و یا مناطقی باشند که به دلیل فراوانی آب، از آب استفاده دیگری نمیشود. این در استان ما انگشت شمار است.
عضو شورای شهر بجنورد می گوید: در بخش خانگی نیز گرچه میزان مصرف آب به نسبت دو بخش دیگر کمتر است؛ اما چون نیاز به آب شیرین و پاکی وجود دارد، پراهمیت است که مردم باید توجه کنند. این نیز باید مدیریت میشد که تا حالا صرفا با تغییر قیمت آب سعی داشته ایم، مدیریت کنیم که بی فایده است. باید یکسری برنامههای آموزشی را ترتیب ببینیم. در کنار آن شیرآلات کم مصرف را با قیمت مناسب در اختیار مردم بگذاریم.
وی در خصوص مشکلات آب روستاها می افزاید: بخشی از اخباری که مبنی بر خشکی قناتها و چشمهها میشنویم مربوط به خشکسالی پیاپی است که اتفاق میافتد و در واقع شاهد تغییر اقلیم هستیم. دلیل دیگر نیز برداشت آبهای زیرزمینی است. باید گفت که خشکیده گی این چشمهها مرگ روستاها را در پی دارد و این یک بحران ملی است و اگر مدیریت فوری نشود، باید شاهد مهاجرتهای عجیبی باشیم.
باغچقی در پایان معتقد است: مسئله بسیار جدی است و امیدواریم مسئولان و مردم سریعتر آن را درک کنند. مسئولان دولتی در استان نیز یکسری اقدامات را کلید زده اند؛ اما اینکه چه نتیجهای در پی خواهد داشت و چه عزمی برای برای اجرای تصمیمات گرفته شده وجود دارد، نیز مهم است. اگر این عزم همگانی اتفاق بیفتد، امیدواریم این بحران را پشت سر بگذاریم؛ اما اگر این اتفاق نیفتد بحث مدیریت جدی است. هم اکنون شاهد حاشیه نشینی در بجنورد هستیم که به مراتب مشکلاتش بیشتر است و بسیاری معضلات اجتماعی به وجود آمده است. اگر این مهاجرتها گستردهتر شود نمیشود به راحتی با آن مواجه شد.

یزدانی ادامه می دهد: یکی از خواستههای ما از تیمهای جهادی خود که برای شناسایی به روستاها میروند، شناسایی همین دغدغه است و این که بتوانند طراحی مناسبی را برای مدیریت منابع آب آن منطقه ارائه دهند. باید نحوه مدیریت آب به خصوص در بخش کشاورزی به روستائیان منتقل شود. ما بعضی روستاها را داریم که در ایام خارج از فصل زراعی، به صورت زیاد هدر میرود و در تابستان با مشکلاتی مواجه میشوند.
مسئول بسیج دانشجویی خراسان شمالی خاطرنشان می کند: خراسان شمالی از گذشته از شرایط آب و هوایی مناسبی برخوردار بود؛ اما بعضی مدیریتهای غلط چه از سمت مردم و چه از سمت مسئولان باعث شده که این مشکل جدی شود و مردم با این مشکل دست و پنجه نرم کنند. گاهی نیز اخباری مبنی بر وجود بعضی درگیریها می شنویم؛ لذا یک مدیریت جامعی در خصوص کنترل و مصرف میخواهد. مسئولان باید یک امداد و همت ویژهای در حوزهی ترویج فرهنگ و عملی کردن برنامهها داشته باشند تا آبها به صورت هدفمند به دست بهره برداران برسد.
این کارشناس حوزه محیط زیست می افزاید: مسئولان بخش کشاورزی باید یک پیمایش جدی در مسیر آبهای روستا ایجاد کنند و از هدرروی جلوگیری شود. ما علاوه بر کمبود آب دغدغهی مسائل بهداشتی را نیز برای آبهای روستایی داریم. باید هم خود روستائیان دقت نظر داشته باشند و هم مسئولان باید به موقع آب جیره بندی شده را به روستاها برسانند. مردم روستا در شرایط سختی قرار دارند. بعضی روستاها فقط زمان معدودی آب شرب در اختیار دارند. این صحیح نیست. این افراد، ولی نعمتان انقلاب هستند.
وی در پایان می گوید: باید مسئولان طرحهایی در بخشهای مختلف برنامه ریزی کنند؛ البته برنامههایی بوده است که خب اثر بخش نبوده. نگرش ما این است که گروههای جهادی مردمی نیز برای حفظ منابع آبی کمک کنند. خداراشکر آستان قدس رضوی و بسیج سازندگی برای احیای قنوات وارد عمل شده است و امیدواریم با تغییرات فردی و مدیریتی که در ما به وجود میآید، این مشکل حل شود.