یک بام و دو هوای موافقان افزایش حداقل سن ازدواج/ ماجرای این همه تناقض چیست؟

گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو - در چند سال گذشته شاهد پیگیری طرح افزایش حداقل سن ازدواج از سوی فراکسیون زنان مجلس هستیم. در این بین موافقان طرح پس از پیگیری مسئله با هدف ایجاد محدودیت سنی برای ازدواج افراد، طرح مذکور را برای رسیدگی به مجلس شورای اسلامی ارسال کردند.
با وجود این، اعضای فراکسیون زنان مجلس، مدتی است که طرح افزایش حداقل سن ازدواج را پیگیری می‌کنند. این طرح پس از تصویب فوریت در جلسه علنی ۴ مهر‌ماه ۱۳۹۷ برای بررسی تخصصی به کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس ارجاع شد. پس از برگزاری جلسات کارشناسی و شنیدن نظرات صاحب‌نظران حوزه مسائل اجتماعی در این کمیسیون، طرح مذکور رد شد.

افزایش سن ازدواج با آمار‌های غلط
موافقان افزایش حداقل سن ازدواج ادعا می‌کنند در ازدواج‌های سنین پایین طلاق زیاد است در حالی که گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نادرستی این گزاره را نشان می‌دهد. طبق گزارشی که از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر شده است: «به نظر می‌رسد که بر اساس آمارها، ازدواج‌های در سنین پایین دارای پایداری بیشتری نسبت به ازدواج در گروه‌های سنی بالاتر هستند. نکته‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که افزایش میانگین سن در نخستین ازدواج‌ها در ایران به‌ویژه در پنج دهه اخیر، همراه با افزایش میزان طلاق بوده است».
همچنین برخی موافقان افزایش حداقل سن ازدواج به آمار بالای مرگ و میر مادران زیر ۱۸ سال اشاره می‌کنند در حالی که براساس گزارش نظام کشوری مراقبت از مرگ مادری در سال ۱۳۹۳ در مقابل یک مادر فوت شده در گروه سنی زیر ۱۸ سال، ۲۶ مادر فوت شده در گروه سنی بالای ۳۵ سال ثبت شده است.

تناقض‌گویی موافقان افزایش حداقل سن ازدواج
برخی از موافقان افزایش حداقل سن ازدواج در پاسخ به انتقاد از مشکلات فقهی و شرعی طرح مذکور به استفتاء مراجع تقلید اشاره می‌کنند. مثلاً در گزارشی که اخیراً از سوی تابناک منتشر شده، طیبه سیاوشی، عضو فراکسیون زنان مجلس در پاسخ به مشکلات فقهی طرح افزایش حداقل سن ازدواج اظهار می‌دارد که: «مخالفان در حالی با تمسک به مسائل فقهی من و دیگر همکارانم که این طرح را دنبال می‌کنیم به اقدام غیر فقهی متهم می‌کنند که در میان فق‌ها نیز اجماع کاملی روی این موضوع وجود ندارد. برای مثال چند ماه قبل به اتفاق تعدادی از نمایندگان از آیت الله مکارم شیرازی به عنوان یکی از مراجع تقلید همین مسأله را استعلام کردیم و ایشان فرمودند که معیار ازدواج افراد نباید بلوغ جسمی و جنسی بلکه بلوغ عقلی باشد».
این‌که بلوغ عقلی ملاک و معیاری مهم برای ازدواج محسوب شود، امری بدیهی و پسندیده است. اما لازم است ذکر شود که بلوغ عقلی به مسئله سن افراد ارتباطی ندارد و در این زمینه نقش خانواده و تربیت افراد موثر است. زیرا ممکن است فردی در یک خانواده در ۱۳ سالگی به بلوغ عقلی رسد، ولی فردی در خانواده دیگر در سن ۱۸ سالگی به بلوغ فکری نرسیده باشد.
در همین راستا، برخی از موافقان افزایش حداقل سن ازدواج اعتقاد دارند که مسئله ازدواج، اصلاً موضوعی شرعی نیست برای مثال یکی از موافقان این طرح در یادداشتی تلگرامی با عنوان «کودک همسری؛ دیرپا و جانکاه»، می‌نویسد: «ازدواج اصولاً یک مقوله اجتماعی و عرفی است و یک امر مستقیم دینی از نوع عبادات و تکالیف شرعی نیست که موکول به رعایت پروتکل‌های مذهبی شود. به عنوان مثال مسأله بلوغ جسمی و جنسی را باید پزشکان تعیین کنند نه اینکه بر مبنای چند روایت و حکایت تاریخی از اعماق اعصار گذشته سرنوشت هزاران انسان دستخوش بحران و موجب تنش‌های فردی و خانوادگی شود».
در‌صورتی که ازدواج را مسئله‌ای عرفی بدانیم، آیا عرف در همه مناطق کشور سن واحدی برای ازدواج افراد در نظر می‌گیرد؟ آیا تعیین سن یکسان برای ازدواج افراد موضوعی خلاف عرف جامعه نیست؟ چرا که اگر ازدواج موضوعی اجتماعی و عرفی محسوب شود، تعیین سن ازدواج برای افراد بر اساس عرف مناطق مختلف کشور شدنی نیست و این موضوع می‌تواند ازدواج‌های غیر‌ثبتی را افزایش داده و آسیب‎‌های بیشتری متوجه جامعه کند.

جمع‌بندی
اگر به مسلئه ازدواج با عنوان موضوعی فطری و نیاز ضروری افراد پس از رسیدن به سن بلوغ نگریسته شود. تعیین سن ازدواج افراد به صلاح جامعه نیست. زیرا افراد در سنین متفاوتی بلوغ جسمی و عقلی را تجربه می‌کنند و محدودیت قانونی برای ازدواج افراد، فساد پرور و مروج ازدواج‌های غیر‌ثبتی خواهد بود.
بر اساس مطالب مطرح شده، به نظر می‌رسد که موافقان طرح افزایش حداقل سن ازدواج با هدف همراه کردن افکار عمومی، آمار‌های غلط می‌دهند. برخی از این افراد با تناقض‌گویی، اظهارنظر می‌کنند. مثلا زمانی که مخالفان طرح افزایش حداقل سن ازدواج به موضوع شرعی نبودن آن انتقاد می‌کنند، موافقان طرح با تمسک به استفتاء آیت الله مکارم شیرازی بر شرعی بودن طرح مذکور تاکید دارند. اما برخی دیگر از موافقان طرح با ذکر این مسئله که ازدواج مقوله‌ای اجتماعی و عرفی است، شبهه شرعی نبودن موضوع ازدواج را مطرح می‌کنند؛ بنابراین ضروری است که موافقان افزایش حداقل سن ازدواج ضمن احترام به نظرات اعضای کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس، رد کارشناسی طرح را پذیرفته و بیش از این خاطر افکار‌عمومی را با ارائه آمار‌های غلط و اظهارنظر‌های متناقض جریحه‌دار نکنند.