مخالفت یا موافقت با fatf؟

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو- مهدی زاهدی؛* گروه ویژه اقدام مالی یا Financial Action Task Force که به اختصار fatf گفته می‌شود یک اتحادیه‌ای است که در سال ۱۹۸۹ توسط کشور‌های گروه ۷ در قالب سازمان بین دولتی با اهداف مبارزه با پولشویی، امور مالی تروریسم و جلوگیری از اشاعه صلاح‌های کشتار دسته جمعی تشکیل شد.

در حال حاضر تنها فقط ۳۸ کشور جهان به همراه بعضی از نهاد‌های بین المللی عضو این نهاد بوده و مابقی اعضا از طریق پیمان‌های منطقه‌ای وجانبی بدون هیچ تعهد و الزامی به صورت غیر مستقیم به آن پیوسته اند که جالب است بدانید ایران هم عضو اوراسیایی این سازمان است.

نیروی ویژه‌ اقدام مالی کشور‌ها را بر اساس میزان همکاری به چهار دسته‌ ۱. کشور‌های همکار ۲. درحال همکاری ۳. غیرهمکار سفید و۴. غیرهمکارخطرناک (یا به قول ایرانی‌ها لیست سیاه) تقسیم می‌کند.

خوشبختانه کشورمان بعد از امضای Action Plan یا همان برنامه اقدام (برنامه اجرائی برای خروج از لیست سیاه و حق عضویت گرفتن) در دوره آقای طیب نیا و اجرای ۳۸ مورد از ۴۲ مورد آن، حالت بازگشت به لیست سیاه اش به تعویق افتاده و خطر بازگشت دوباره به این لیست با توجه به اجماعی بودن رای گیری (Planery) و حضور شرکای تجاری، اقتصادی و سیاسی ایران حتی با یک رای انگیزشی موافق یا خروج کامل از آن با توجه به حضور آمریکا، اسرائیل وعربستان حتی با یک رای انگیزشی مخالف محال است.

اما حالت تعلیق هیچ فرقی با خروج نداشته و در این صورت تمامی کشور‌ها و نهاد‌ها حاضر به مراوده و همکاری با ایران می‌باشند چرا که هیچ CounterMeasure یا اقدام متقابلی (اقدامات سخت گیرانه ومنع کننده) نمی‌تواند از سوی fatf انجام گیرد.

بحث ما بر سر fatf بحث پیوستن و عضویت یا عدم تعامل نیست بلکه بحث بر سر مخالفت یا موافقت با اجرای کامل برنامه اقدام است و چه بسا بعدِ اجرای کامل این برنامه هم نمی‌توانیم عضو این سازمان باشیم و این فقط مختص ایران هم نیست؟!

البته ناگفته نماند که این سازمان یک نهاد بین المللی نیست که نیاز حتمی برای پیوست و همکاری با آن باشد بلکه یک نهاد بین الدولیست! و چون یک نهاد بین المللی نیست در نتیجه برنامه اقدام آن نیز یک استاندارد عام و تعریف شده برای کل کشور‌ها نیست بلکه شامل برخی موارد عام و برخی تفاسیر مخصوص هر کشور است.

در برنامه اقدام ۴۲ موردی ایران، به طور مثال در مواردی که سعی شده برای پولشوئی استانداردهایی تعیین بشود یا با فرار مالیاتی مبارزه شود اتفاقا استقبال نیز گردیده و در نتیجه ۳۸ مورد نیز انجام گرفته شده است.

آیا fatf است که مبارزه با پولشویی و ایجاد شفافیت می‌کند یا واحد اطلاعات مالی هرکشور Financial Information Unit که اختصارا fiu نامیده می‌شود این مسئولیت را بر عهده دارد؟

واحد اطلاعاتی مالی یا fiu هر کشور است که نقش مبارزه با پولشویی و شفافیت سازی رو برعهده دارد یا اطلاعات را تجمیع کرده، داده‌های خطرناک را بیرون کشیده و مقررات پولشویی را از طریق بانک مرکزی اعمال می‌کند.

واحد اطلاعات مالی ما نیز ذیل وزارت اقتصاد زیر نظر شورای عالی مبارزه با پولشویی درسال‌های ۸۷ و ۸۸ در ایام سرپرستی آقای صمصامی قبل از ایجاد شدن fatf ایجاد شده و شروع به کارکرد که یک شعبه ان نیز در بانک مرکزی مستقر بوده و انجام به فعالیت می‌کند.

از طرفی هم گزارش دهی مستقل fiu باعث می‌شود اطلاعات ارزی ما در اختیار fiu دیگر کشور‌ها قرار گرفته و حتی از این طریق ساختار شرکت‌های مارا به دست اورده و می‌توانند تحریم‌های بهتر وموثرتری انجام بدهند!

با توجه به اینکه عصر امروز، عصر ارتباط و تعامل با جهان امروزیست لذا توصیه می‌شود که در عرصه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، تجاری ودیگر بخش‌ها رویکردی فعال و تعاملی سازنده با دیگر کشور‌ها و سازمان‌ها داشته باشیم، اما نه به گونه‌ای که استقلال کشور در بخش‌های ذکر شده تمامیت اختیارات خود را از دست بدهد.

و با توجه به اینکه جمهوری اسلامی عزیزمان ایران، ۳۸ مورد از برنامه اقدام را اجرا کرده، این نشان از تعامل سازنده وهمکاری سازگار است که لذا باید تلاش کند تا حقانیت خود را در مجمع عمومی fatf به اطلاع تک تک کشور‌ها برساند تا بتواند از حالت لیست سیاه به طور کامل خارج شود.

مهدی زاهدی- مسئول علمی پژوهشی بسیج دانشجویی دانشگاه آزاد کنگاور