وقتی اردوغان ‌قصد می‌کند سلطان شود! / نفت مهم‌تر است یا جان انسا‌ن‌ها؟

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، امید فعال؛ رجب طیب اردوغان در حالی ۶۶ سال از عمر خود را می‌گذراند که هنوز نتوانسته به رؤیای دیرینش دست پیدا کند. اردوغان رئیس‌جمهور کنونی ترکیه است و رهبری حزب عدالت و توسعه را بر عهده دارد. از روزی که به جنبش نجم الدین اربکان پیوست تا ژوئن سال ۲۰۱۸ که برای بار دوم به ریاست جمهوری ترکیه انتخاب شد، یک رؤیا بیشتر نداشت و آن‌هم احیای امپراتوری عثمانی است. جمهوری ترکیه برای احیای حکومت ۶۲۵ ساله عثمانی، از لیبی تا سوریه درگیر مداخلات مستقیم نظامی شده و خود را ژاندارم آسیا غربی می‌داند. محور‌های سیاست خارجی ترکیه بر اساس سه اصل ترک گرایی، احیای قدرت عثمانی و غرب‌گرایی پایبند است.

حمایت ترکیه از قطر در میان اختلاف کشور‌های حوزه خلیج‌فارس، حضور نظامی در سوریه، حمایت از گروه‌های تروریستی مخالف دولت قانونی این کشور، کمک نظامی و مالی به "فایز سراج" در لیبی ازجمله اقدامات جمهوری ترکیه در چند وقت اخیر است.

تعامل دوحه و آنکارا علیه ریاض
عربستان و متحدان منطقه‌ای خود، مدتی است که کشور قطر را مورد تحریم‌های سیاسی و اقتصادی قرار داده‌اند تا بتوانند حکومت آل ثانی را متقاعد کنند که حمایت‌های خود را از جریان اخوان المسلمین محدود و روابط دیپلماتیکش را با ایران قطع کند، به فعالیت شبکه تلویزیونی الجزیره پایان دهد، همکاری نظامی‌اش با ترکیه را متوقف نماید و به فعالیت پایگاه نظامی ترکیه در قطر پایان دهد. عربستان، امارات، بحرین و مصر به علت همسو نبودن دوحه با سیاست ریاض، روابط دیپلماتیک خود را با قطر قطع و علاوه بر تحریم، مرز‌های زمینی-دریایی و هوایی‌شان را به روی این کشور بستند.

طی جنگ سوریه گروه‌های تروریستی احرار الشام و جبهه النصره که از پشتیبانی قطر برخوردار بوده‌اند با داعش که حاصل دلار‌های سعودی بوده، بار‌ها در میدان نبرد سوریه درگیر شده‌اند. جبهه النصره و احرار الشام تحت تأثیر جریان القاعده هستند، البته لازم به ذکر است که هر دو جریان به دنبال غارت منابع ملی سوریه و نابودی حکومت قانونی و مستقر فعلی بودند.

 

برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد که «صندوق تسکین انسانی» وابسته به سازمان امنیت ترکیه (میت) و «جامعه خیریه قطر»، دو سازمان اصلی هستند که در چند سال گذشته بخش عمده تأمین مالی احرار الشام را به عهده داشته‌اند.

به نقل از منابع خبری مصر (۲۵ بهمن ۱۳۹۳)، اخوان المسلمین با پیوستن به القاعده در سینا می‌کوشید با ساماندهی نیرو‌های مسلح شکست‌های پیشین خود در مصر را جبران کند و میان اخوان و القاعده پیوندی ایجادشده است.

منابع آگاه اطلاع دادند که در سال ۱۳۹۶ تعدادی از رهبران اخوان المسلمین مقیم ترکیه نشست فوق‌العاده‌ای را در آنکارا برای رایزنی پیرامون انتقال تعدادی از اعضای این گروه از قطر به ترکیه برگزار کردند و نتیجه این نشست را مشارکت ۵۰۰ شخصیت در کنفرانس اخوان‌المسلمین در استانبول که در شهریور ۱۳۹۸برگزار شد، می‌توان مشاهده کرد.

ترکیه و بحران لیبی
درگیری لیبی با یک جنگ بین‌المللی تبدیل‌شده و ترکیه، قطر و ایتالیا از سراج حمایت می‌کنند که توسط سازمان ملل به‌عنوان رئیس دولت مشروع شناخته می‌شود. روسیه، مصر، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و فرانسه نیز به حمایت از حفتر می‌پردازند.

اردوغان طی سخنرانی در جلسه ارزیابی عملکرد دولت ترکیه در سال ۲۰۱۹، گفت: «ترکیه در حال اعزام نظامیان خود به لیبی است تا ثبات دولت قانونی لیبی را تأمین کند». به نوشته خبرگزاری «آناتولی»، وی توضیح داد: «قصد داریم در سال ۲۰۲۰ برای محوطه دریایی (مدیترانه) که تحت پوشش توافق با لیبی قرار دارد، مجوز صادر کرده و حفاری اکتشاف نفت و گاز را در آنجا آغاز کنیم».

 

 

رئیس‌جمهور ترکیه درباره توافق دوجانبه با لیبی در حوزه شرق مدیترانه اظهار داشت: «دیگر هیچ کشوری نمی‌تواند بدون تائید ترکیه و لیبی در محوطه خاصی که در توافق دریایی [دو کشور]آمده، دست به فعالیت‌های اکتشافی و حفاری بزند».

به نقل از روزنامه اشپیگل آلمان، منصور یکی از نیرو‌های باسابقه یگان حمزه، زیرشاخه ارتش آزاد سوریه (FSA) است که علیه حکومت سوریه جنگیده و اکنون به‌عنوان پناهنده در جنوب شرقی ترکیه زندگی می‌کند. او همچنان به جذب جنگجویان بیشتر برای این گروه شبه‌نظامی به‌منظور مبارزه در جنگ داخلی لیبی می‌پردازد. یکی از فرماندهان یگان حمزه در حمص نیز گزارش می‌دهد که پس از ورود او به طرابلس، مشاوران ارتش ترکیه به وی و حدود ۷۰ مرد دیگر آموزش داده و آن‌ها را مسلح کرده‌اند تا به مبارزه بپردازند.

 

لیبی که با داشتن ۴۸ میلیارد بشکه ذخایر نفت خام در رتبه نخست قاره آفریقا و رتبه نهم کشور‌های دارای ذخایر عظیم نفتی در دنیا قرار دارد. بر اساس آمارها، مقصد حدود ۸۵ درصد صادرات نفت لیبی، کشور‌های اروپایی است که فاصله کمی با این کشور دارند. هر یک از بازیگران با حمایت از بخشی از نیرو‌های حاکم بر این کشور منافع اقتصادی خودشان را، در بحران قدرت داخلی لیبی پیگیری می‌کنند.

جنگ قدرت در سوریه

تنش با گروه‌های کرد، نفوذ سیاست‌های ایران و روسیه در خاک سوریه و افزایش قدرت رژیم صهیونیستی در منطقه باعث شده است که ترکیه، سیاست‌های متجاوزانه‌ای را در منطقه و علی‌الخصوص سوریه پیش بگیرد. ارتش سوریه که از حمایت روسیه برخوردار است، به شکل گسترده به استان ادلب که آخرین سنگر جناح مخالف نظام سوریه به شمار می‌آید، حمله کرده و مخالفان دولت مردمی اسد را که ترکیه از آنان حمایت می‌کند، در تنگنا قرار داد.

به علت خرید موشک‌های زمین به هوا از کشور روسیه، کنگره آمریکا تحریم‌هایی علیه دولت ترکیه وضع کرد ولی ترامپ اجرای این تحریم‌‌‌‌ها را به حالت تعلیق درآورده است. ترکیه با حمایت‌های سیاسی آمریکا می‌خواهد حاکمیتی برای خود، در خاک سوریه ایجاد کند و در این راستا، از اعزام ۷۳۰۰ سرباز و ۲۵۳۵ وسیله نقلیه نظامی سنگین به ادلب خبر داده بود.

«یولیا کودریاشو» کارشناس ارشد مرکز امنیت اورآتلانتیکی در دانشگاه روابط بین‌الملل مسکو در رابطه با جنگ قدرت در سوریه توضیح داده است: «روسیه و ترکیه دیگر نمی‌توانند با یکدیگر به توافق برسند. منافع دو کشور در ادلب بیش‌ازحد در هم گره‌ خورده است؛ بنابراین، پا پیش گذاشتن یک داور بین‌المللی لازم بود؛ و مهم‌تر از همه، کشور‌های اروپایی با دارا بودن وزنه سیاسی کافی، گزینه مناسبی برای ایفای نقش میانجی بین آنکارا و مسکو هستند».

در حالی که چشم کارشناسان به سازوکار دیپلماتیک و مذاکرات آستانه دوخته شده بود، روسیه با حمله هوایی به کاروان نیرو‌های نظامی ترکیه در منطقه "جبل الزوایه" واقع در حومه ادلب، تلفات سنگینی به نیروهای نظامی و تروریست‌های همسو ترکیه وارد کرد. بر اساس این گزارش، دستکم ۳۴ نظامی ترک کشته و ده‌ها تن دیگر زخمی شدند و ارتش ترکیه نیز در اقدامی تلافی‌جویانه، مواضع ارتش سوریه در ادلب را مورد هدف قرار داد. در این حمله تعدادی از رزمندگان حزب‌الله لبنان نیز به شهادت رسیدند.

طی این حملات، مرکز مستشاری ایران مستقر در سوریه بیانیه‌ای را منتشر کرد، در این بیانیه آمده است که مرکز مستشاری نظامی ایران در سوریه نظامیان ترکیه را دعوت به برخورد عقلانی بر اساس مصلحت ملت‌های سوریه و ترکیه می‌کند. بازهم تأکید می‌کنیم فرزندان ملت ترکیه در ارتش آن کشور در منطقه ادلب در تیررس نیرو‌های نظامی ما هستند و به‌راحتی می‌توانستیم انتقام بمباران مراکزمان را از آن‌ها بگیریم، اما در پاسخ به دستورات صادرشده از فرمانده‌هانمان خویشتن‌داری کرده‌ایم. از آن‌ها دعوت می‌کنیم به فرماندهان و رهبران ترکیه برای حفظ آرامش و جلوگیری از ریخته شدن خون نظامیان ترکیه در خاک سوریه فشار وارد کنند.

توئیت ابراهیم کاراگول، سردبیر ینی شفق ترکیه «بازو‌های رسانه‌ای نزدیک به اردوغان» خطاب به اسپوتنیک روسیه: «استان اسکندرون سوریه و استان حلب متعلق به ترکیه است» خبر می‌دهد و نگاه کشورگشایی ترکیه را تائید می‌کند.

رژیم صهیونیستی نیز اینگونه بابت کشته شدن سربازان ترکیه‌ای در ادلب، با این کشور ابراز همدردی کرد: ما عمیقاً بابت «شهادت» سربازان ترکیه‌ای ناراحت شده‌ایم و ابراز تأسف می‌کنیم. همسویی سیاست‌های ترکیه با رژیم صهیونیستی در تضعیف دولت ملی اسد در سوریه می‌تواند باتلاقی برای اردوغان شود. البته ناگفته نماند که نفت سوریه نیز همواره مورد توجه آمریکا و ترکیه بوده است.

بار‌ها مقامات دولت سوریه اعلام کرده‌اند که آمریکا با اعمال تحریم علیه این کشور، واردات نفت به سوریه را ممنوع کرده است، اما با تسلط بر چاه‌های نفت سوریه، آن را از طریق ترکیه می‌فروشد. اردوغان نیز خود اذعان کرده به دنبال منافع ملی سوریه است؛ اردوغان اظهار داشت: ترامپ گفت که پوتین چه در سوریه دارد و چه می‌خواهد، گفتم او به دنبال نفت در قامشلی است و ترامپ پرسید آیا نفت در آنجا هست؟ گفتم هست، اما نه به‌اندازه دیرالزور!

در این چند سال گذشته مردم سوریه، قربانی تفکرات تکفیری و دلارهای سعودی شده‌اند. گروه تروریستی داعش، زیرساخت‌های اقتصادی، مراکز درمانی و فرهنگی سوریه را با خاک یکسان کرد و آمریکا نیز به دنبال نفت این کشور است. حضور نظامی ترکیه در خاک کشور سوریه، یک تهاجم آشکار به حریم مرزی یک کشور به حساب می‌آید و اردوغان و حامیان غربی‌اش، نتیجه این تجاوز را خواهند دید. سرنوشت سوریه را، فقط  سوری‌ها می‌توانند رقم بزنند.