سرنوشت نامعلوم سهام‌های عدالت!

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو-میلاد همتی‌زاد؛ * مدتی است که بحث آزادسازی سهام عدالت بر سر زبان‌ها افتاده و کمتر کسی است که طی دو ماه اخیر حرفی در این خصوص نزده یا لااقل نشنیده باشد. طرحی که هر چند با نقدها، نقطه قوت‌ها و ضعف‌هایی در جنبه‌های گوناگون از تدوین و نحوه عملکرد تا اجرا همراه بوده و شاید حتی زمان این آزادسازی هر چند با تاخیر محل بحث باشد، اما آنچه در این نوشتار مقصود است، ارائه پرسش‌هایی از ذهن مردم برای مسئولان است تا با پاسخی شفاف و قانع کننده گرهی از کلاف سردرگم مردمی که اصطلاحا مشمول سهام عدالت نامیده می‌شوند، بگشایند.

با مباحثی که در دولت در مدت اخیر مطرح بود و سرانجام فرمان مقام معظم رهبری، طرحی که در چند سال اخیر توقع اجرای آن می‌رفت رنگ و بوی عملیاتی شدن به خود گرفت، طرحی که با توجه به شرایط خاص اقتصادی مملکت از یک سوی (از منظر سیاسی و اقتصادی) و بویژه از نظر شرایط بهداشتی و همه‌گیری ویروس کرونا باعث میشد تا اندکی از فشار بر سفره مردم، بویژه قشر آسیب پذیر بکاهد.

حسب خواست مقام معظم رهبری و انتظار به حق مردم و با تلاش مسئولین سعی شد تا زیرساخت‌ها و امکانات لازم جهت بهره مندی مردم از سرمایه‌شان فراهم شود، اما پس از نزدیک به دو ماه از آغاز فاز عملیاتی آزادسازی سهام عدالت مشمولین این طرح با ابهام‌ها و سوال‌هایی رو به رو هستند که انتظار می‌رود به سرعت پاسخ مناسب و کامل به مردم داده شود تا از سردرگمی‌ها کاسته شود. بدین منظور سوالاتی مطرح است که نیازمند پاسخگویی مسئولین بویژه سازمان خصوصی سازی و سازمان بورس واوراق بهادار هستند.

تعدادی از مشمولان علی رغم گذشت چهل روز از ثبت سفارش فروش ۳۰ درصدی از طریق برخی کارگزاری‌های به ظاهر مطرح کشور هنوز موفق به دریافت وجه خود یا پاسخ مناسبی از طریق کارگزاری مربوطه نشده اند و این دسته بین کارگزاری و شرکت سپرده‌گذاری مرکزی سرگردان هستند. تکلیف این دسته از افراد چیست؟

چه اقدامات عملی و اجرایی برای افرادی که سهامدار مستقیم اند و ثبت سفارش فروش کرده اند و به هر دلیل (خطای سامانه، تایید نشدن اطلاعات هویتی و بانکی و.) مواجه شده اند انجام شده و چه زمان مشکلات این دسته حل خواهد شد؟

افرادی که روش آزادسازی به شیوه مستقیم را انتخاب کرده اند در تخصیص سهام شرکت‌های بورسی مشکلی ندارند، اما حق آن‌ها در مورد شرکت‌های غیر بورسی چیست؟

سهام افرادی که روش مستقیم را انتخاب کرده اند از شرکت‌های غیر بورسی آیا همزمان با افرادی که روش غیر مستقیم را انتخاب کرده اند تعیین خواهد شد؟ و به تناسب از شرکت سرمایه‌گذاری استانی خود سهامدار خواهند شد؟

آیا امکان تغییر کارگزار ناظر برای مشمولان سهام عدالت مهیا خواهد شد؟ (بسیاری از افراد از کارگزار ناظر فعلی خود بنا به دلایل مختلف بویژه ضعف پشتیبانی ناراضی هستند و بنظر امکان تغییر کارگزار ناظر همچون دیگر فعالان بازار سرمایه حق مشمولین سهام عدالت است).

چرا امکان اضافه شدن سهام عدالت به پرتفوی فعالین بازار سرمایه مهیا نشده است؟ و آیا این امکان طی یک برنامه زمان بندی شده و مشخص فراهم خواهد شد تا سبد سهام عدالت با سبد بورسی افراد تجمیع شود؟

چه زمان امکان معامله آنلاین سهام عدالت برای مشمولین فراهم خواهد شد تا فرایند ثبت سفارش آنلاین و تجمیع و فروش و پرداخت به شکل کنونی حذف و یا لااقل تسریع یابد؟ در حال حاضر مبنای محاسبه ۳۰ درصد چیست؟ سی درصد کل سبد یا سی درصد از هر نماد؟

 

با توجه به فصل مجامع شرکت ها، سود سال مالی برای سهامدارن چگونه محاسبه و پرداخت خواهد شد؟ آیا نظارتی بر شبکه بانکی و کارگزاران در طی فرآیند فروش سهام عدالت وجود دارد تا در کمترین زمان ممکن و با حفظ منافع سهامداران فروش و واریز وجه انجام شود تا رضایت خاطر مشمولین فراهم شود؟ و فرایند فعلی از نظر زمانی کوتاه‌تر شود... اقدامات و برنامه‌های پیش‌بینی شده برای مشمولانی که روش غیر مستقیم را انتخاب کرده اند چیست؟

پیشنهاد می‌شود تا قبل از شروع فروش ۳۰ درصد مرحله دوم یا به عبارت بهتر آزادسازی ۳۰ درصد دیگر مشمولی نباشد که درخواست فروش داشته باشد و نتوانسته باشد بفروشد و همگی تعیین تکلیف شده باشند. مردم از نظر اقتصادی تحت فشار هستند و این حقیقت بر کسی پوشیده نیست هر قشر و طبقه‌ای در جایگاه خود فشار اقتصادی و ناهنجاری درآمد و هزینه را لمس می‌کند و در این شرایط بویژه قشر ضعیف اقدام به فروش می‌کنند (که می‌توان با تسریع در اقدام اعطای تسهیلات با ضمانت سهام و اقدامات مشابه اصل سرمایه افراد نیازمند نقدینگی را هم حفظ کرد) وقتی فرآیند نقد شدن سرمایه‌شان خیلی طولانی هم بشود. آزار دهنده می‌شود.

با توجه به روند قیمت اجناس تاخیر در فرایند فروش حتی برای تامین حداقل‌های زندگی هم مردم نیازمند را بیش از پیش با مشکل مواجه خواهد کرد و بنظر این روال بایستی تسریع شود.

لزوم اطلاع رسانی و هماهنگی بیشتر و نظارت دقیق‌تر بر فرایند فروش سهام عدالت از طریق کارگزاری‌ها و شبکه بانکی تا حقوق سهامداران ضایع نشود و تاخیر‌ها و فرایند زمانی سفارش تا فروش به حداقل برسد، ضروری است و به تبع تعیین یک مرجع برای پاسخگویی نهایی به مشمولین می‌تواند در این مسیر راهگشا باشد، مرجعی که اگر بانک، کارگزاری یا شرکت سپرده گذاری مرکزی است به اطلاعات و داده لازم دسترسی دلشته باشد تا بتواند پاسخگویی صحیح و دقیق داشته باشد.

ضمن تشکر مجدد از مسئولین امر که تلاش خود را در جهت حفظ سرمایه و دسترسی مشمولان به حقوق خود را دارند بیان می‌دارد پرسش‌های بالا نیازمند پاسخ‌های دقیق، شفاف و دارای زمانبندی مشخص هستند، زیرا این پرسش‌ها حاصل اطلاع رسانی‌هایی است که یا در برخی موارد اطلاعات اعلامی نیازمند توضیح بیشتر بوده یا مبهم و احیانا مغفول مانده اند.

ضمن آنکه با توجه به تاریخچه‌ی بورس و فرهنگ اقتصادی ملل مختلف و میزان مشارکت مردم کشور‌های مختلف در جهان در بازار سرمایه «آزاد سازی سهام عدالت» فرصتی بی نظیر برای اقتصاد ایران اسلامی در شرایط تحریمی و فشار اقتصادی خارجی است و این امر بر کسی پوشیده نیست (همانطور که در گفتمان بیشتر مسئولان بویژه در مدت اخیر بورس مرتبا تکرار می‌شود) اگر این فرصت مدیریت نشود و در مسیر صحیح در جریان نباشد سرمایه‌ای که در بازار سرمایه با تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی مملکت می‌تواند به رونق و جهش تولید بینجامد ضربه آخر برای فروپاشی اقتصادی خواهد بود؛ و کلام آخر که دغدغه مسئولین و بویژه فعالان بازار سرمایه است بحث «هسته معاملات» است که ریسک عجیب و غریبی بر محاسبات فعالان بازار سرمایه و بویژه تازه واردان در این بازار اضافه کرده است، ریسکی که به هیچ وجه معقول و پذیرفتنی نیست و حتما بایستی زیرساخت لازم مهیا شود تا زمینه نارضایتی بوجود نیاید و تبعات فرا اقتصادی نداشته باشد.

*میلاد همتی‌زاد-فعال دانشجویی استان ایلام