تلاش پژوهشگران خراسان جنوبی برای تملک بازار زرشک / توسعه صادرات با ایجاد زیرساخت‌های بازتولید!

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، اعظم ذوالفقاری منظری؛ شناسایی ظرفیت‌های طبیعی و خدادادی در هر منطقه و استانی، فرصت‌های بی بدیل اقتصادی برای مردم آن دیار ایجاد می‌کند. حال اگر پای علم هم به میان آید، می‌توان از این فرصت‌های اولیه، ارزش افزوده‌های بسیاری برای آبادی و به گردش درآوردن چرخ اقتصاد در آن منطقه، به دست آورد.

خراسان جنوبی را به زعفران قائناتش می‌شناسند و زرشک و عنابی که در گوشه گوشه این استان به وفور می‌روید.

 

کارشناسان اقتصادی توسعه صادرات، این استان را با ثبت برند ملی و جهانی زرشک می‌شناسند و مسئولان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی معتقدند که برای رفع مشکلات زرشک کاران در این استان، لازم است صندوق حمایت از تولید و صادرات زرشک و عناب تشکیل شود.

 

در این میان، پِژوهشگران و فعالان صنعت در خراسان جنوبی در حال تولید محصولات ثانویه از زرشک و عناب هستند. سبحان مصطفایی، عامل توسعه خوشه صنعتی خشکبار خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو به تشریح فعالیت‌های دانش بنیان در این استان برای فراوری زرشک و عناب می‌پردازد.

او می‌گوید: پودر زرشک، یکی از محصولات دانش بنیان و در حال تولید در استان است که جنبه صادراتی بسیار گسترده‌ای می‌تواند داشته باشد. این محصول هم اکنون با نام تجاری مانوشا در بازار توزیع شده، اما مشکلی که برای صادرات آن داریم، مساله معرفی نشدن مناسب آن است.

 

مصطفایی توضیح می‌دهد: توان تولید بالای این محصول در استان وجود دارد، اما چون به طور کامل معرفی نشده، امکان توزیع آن را به صورت گسترده نداریم و برای تحقق این امر نیازمند برنامه‌ای ویژه هستیم.

عامل توسعه خوشه صنعتی خشکبار در خراسان جنوبی می‌گوید: زرشک محصولی استراتژیک در سطح جهانی است و بیش از ۹۷ درصد زرشک دنیا در خراسان جنوبی تولید می‌شود و تنها زرشک بی دانه‌ای که در دنیا تولید می‌شود، در این منطقه است.

او بیان می‌کند: تلاش بسیاری صورت گرفته تا این محصول ویژه در دیگر استان‌های کشور نیز کشت شود، اما تاکنون فقط در اصفهان کشت آن صورت گرفته است. هرچند در حال حاضر سطح زیرکشت زرشک بی دانه در اصفهان، قابل مقایسه با خراسان جنوبی نیست.

 

به اعتقاد مصطفایی همین تک بودن خراسان جنوبی در محصول زرشک بی دانه، ضرورت برنامه ریزی برای فراوری و تولید آن را نشان می‌دهد. او می‌گوید: این نعمت خدادادی در استان بخش زیادی از اقتصاد کشاورزی را به خود اختصاص داده است بنابراین ضرورت حمایت از زرشک کاران قابل توجه می‌شود.

او به تشکیل کانون زرشک و عناب در خراسان جنوبی اشاره می‌کند و می‌گوید: تشکیل این کانون‌ها حاصل برنامه ریزی‌های گسترده در این زمینه بوده که در امسال صورت گرفته و تا حدودی به توسعه بازار کمک کرده است.

عامل توسعه خوشه صنعتی خشکبار خراسان جنوبی توسعه این محصول را در صادرات آن می‌داند و می‌گوید: در حال حاضر کشور‌های هدف عمده صادرات زرشک امارات است. ترکیه و عراق در سطح بعدی قرار می‌گیرند. زرشک ما از امارات به آلمان صادر می‌شود.

 

او بیان می‌کند: اکنون برنامه ریزی ما بر این است که بتوانیم صادرات صنعتی این محصول را گسترش دهیم، از پودر زرشک در بازار‌های جهانی برای صنایع آرایشی مورد استفاده قرار می‌گیرد و کشور امارات به عنوان مرکز صادرات مجدد آن است.

مصطفایی بیان می‌کند: در حال حاضر صادرات این محصول به صورت فله‌ای حدود سه تا چهار دلار در هر ۲۰۰ گرم برای ما سودآوری دارد، اما همین محصول به صورت خام وقتی از امارات به کشور‌های دیگر صادر می‌شود، به حدود ۱۰ دلار می‌رسد.

 

او توضیح می‌دهد که اولین مشکل سر راه توسعه صادرات زرشک، زیرساخت‌های اولیه آن است. زرشک کاران خراسان جنوبی برای معرفی و تبلیغ محصول خود در بازار‌های جهانی مشکلات جدی دارند. به گفته مصطفایی کنسرسیوم زرشک ایجاد شده و برنامه ریزی‌هایی برای بازاریابی نیز صورت گرفته، با این حال هنوز معلوم نیست که این برنامه ریزی‌ها پاسخگوی نیاز زرشک کاران خواهد بود یا نه.

عامل توسعه خوشه صنعتی خشکبار در خراسان جنوبی ، تقویت بازار‌های موجود و کشف بازار‌های جدید را راه حل اصلی برای توسعه صادرات زرشک می‌داند و می‌گوید: در تلاشیم که خام فروشی را حذف کنیم. با بسته بندی کم هزینه زرشک، ارزش افزوده بالایی ایجاد می‌شود که می‌تواند بازار جهانی را به ایران اختصاص دهد.

 

او از تجربه تلخی که درباره عناب، دیگر محصول استراتژیک این استان رخ داده، می‌گوید: نیازمند صنایع تبدیلی هستیم. اتفاقی که برای عناب در چین رخ داد این بود که تا چند هزار برابر ما به تولید عناب دست یافتند و ۹۰ درصد بازار را به خود اختصاص دادند. ما باید این فعالیت‌ها را برای زرشک مدنظر قرار دهیم تا بازار آن را از دست ندهیم.

مصطفایی می‌گوید: این برنامه ریزی‌ها به عنوان یکی از اولین فعالیت‌های دانش بنیان ما شناخته می‌شود که از طریق شبکه‌هایی که در پروژه توسعه خوشه ایجاد شده، این محصولات را به مراکز تولیدی مستعد در استان معرفی می‌کنیم تا حجم تولید تکمیل شود.

او به مباحث فنی و آزمایشی نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: در این صورت است که می‌توانیم حجم تولید را به شکل قابل توجه افزایش دهیم.

 

به گفته مصطفایی، اقدام موثری که برای حمایت از زرشک و عناب در خراسان جنوبی در حال انجام است، پیگیری موضوع دانش بنیان کردن شرکت‌های مرتبط با این دو محصول استراتژیک در خوشه صنعتی خشکبار در استان است. در این صورت صاحبان برند‌ها معرفی می‌شوند و به کانال‌های صادرات و توسعه محصول، مرتبط خواهند شد.

لازم به توضیح است که بی توجهی به محصولاتی مانند زعفران و عناب باعث شده که این روزها، با وجود اینکه ایران سرزمین این گیاهان شناخته شده، اما سود حاصل از فراوری و بازتولید آن‌ها را کشور‌های دیگری مانند امارات، اسپانیا، فرانسه و آلمان به دست آوردند. قطعا نگاه مسئولان به دانش بنیان کردن این محصولات کشاورزی و همچنین حمایت از آن ها، می‌تواند یکی از اولویت‌های رونق تولید در کشورمان باشد.