به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، بازار سرمایه ایران در حالی وارد هفتمین ماه از سال 99 شد که در ماه‌های گذشته هم از لحاظ رشد قیمتی در سه ماه اول سال و هم از لحاظ ریزش و اصلاح قیمتی در دوماه اخیر رکورد زده است. در این هفت ماه مسئولان مختلف به‌دفعات سعی در ایجاد یک جو روانی برای حمایت از بازار سرمایه داشته‌اند؛ برداشت از صندوق توسعه ملی، تجهیز منابع مالی شرکت‌هایی حقوقی و... ازجمله سیاست‌های است که از سوی مسئولان مختلف معرفی شده است. اما یکی از سیاست‌های حمایتی که هم می‌تواند بخشی از اضافه تقاضای بازار سرمایه را پاسخ دهد و هم مانع از خروج نقدینگی از بازار شود عمق‌بخشی به بازار سرمایه از طریق ورود شرکت‌های بورسی و افزایش عرض اولیه‌ها در بازار سرمایه است که این امر هم نیازمند ساده‌سازی قوانین پذیرش شرکت‌های بورسی است. در سال 1396 و 1397 که بازار سرمایه در دوران ساکنی به سر می‌برد به ترتیب شاهد 14 و 21 عرض اولیه بودیم اما در سال 1398 که رشد چندصددرصدی بازار سرمایه از این سال رقم خورد تنها 21 شرکت مجوز ورود به بازار سرمایه را پیدا کردند و این امر حاکی از نادیده گرفته شدن سیاست تسهیل ورود شرکت‌های بورسی در جهت حمایت از بازار از سوی مسئولان است. در این گزارش سعی در معرفی الزامات اساسی در بازار بورس ایران و مقایسه این الزامات با دیگر بورس‌های منتخب جهان داریم.
23 سال فعالیت و 658 نماد
بورس‌های اوراق بهادار با توجه به شرایط، اهداف و نیاز‌های شرکت‌ها، بازارهای مختلفی را برای پذیرش آنها ایجاد می‌کنند. هریک از این بازار‌ها الزامات و معیارهای ویژه خود را دارند. در برخی از بورس‌های اوراق بهادار، بازاری تحت‌عنوان بازار برتر ایجاد شده است که شرکت‌های پذیرفته‌شده در این بازار، جزء مهم‌ترین و بزرگ‌ترین شرکت‌های آن بورس به‌شمار می‌روند. معیارهای پذیرش در این بازار نسبت به سایر بازارهای ایجادشده در بورس اوراق بهادار سختگیرانه بوده و در برخی موارد این بازار دارای معیارهای اضافی برای پذیرش شرکت‌هاست. فکر اصلی ایجاد بورس اوراق بهادار تهران به سال 1315 برمی‌گردد ولی اولین معاملات بورس تهران در سال 1346 صورت گرفت و از سال 1376 با تغییراتی اساسی که درحوزه سخت‌افزاری و نرم‌افزاری انجام گرفتند به فعالیت خود ادامه داد. قوانین سخت و الزامات زیاد برای پذیرش شرکت‌ها در بورس اوراق بهادار موجب شد که بسیاری از شرکت‌ها نتوانند مجوز‌های لازم برای ورود به بازار بورس را دریافت کنند و برای شرکت‌ها با وجود رعایت الزامات، گرفتن مجوز برای ورود به بازار بورس مساله‌ای زمانبر بود و شرکت‌ها مدت زمان زیادی را برای بهره‌مندی از مزایای بازار بورس باید صبر می‌کردند. این قوانین سختگیرانه درنهایت منجر به ایده تشکیل بازاری دیگر با قوانین آسان‌تر در سال 1384 شد و سرانجام بازار فرابورس ایران در 6 مهرماه 1388 به‌طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد. اگر بنای اساسی فعالیت‌های بورسی ایران را از سال 1376 فرض کنیم؛ امروزه پس از 23 سال در حدود 658 نماد در بازارهای بورس و فرابورس ایران فعال هستند. این قوانین سختگیرانه و الزامات متعدد نه‌تنها موجب شفافیت اطلاعاتی در بازار بورس ایران نشده، بلکه بنابر شواهد، ظن دستکاری در اسناد شرکت برای رعایت الزامات نیز در ذهن‌ها را ایجاد کرده است. اما نکته‌ای عجیب که در این زمینه وجود دارد؛ این است که حدود 175 نماد در بازار پایه در یکی از تابلو‌های زرد، نارنجی و قرمز فعال هستند که نتوانسته‌اند الزامات بازار بورس و فرابورس را تامین کنند و در‌حال‌حاضر بدون رعایت الزام خاصی و تنها با تشخیص شورای بورس قابلیت نقل‌وانتقال در بازار را پیدا کرده‌اند. نمونه این امر را تنها در بازار بورس استانبول می‌توان مشاهده کرد، با این تفاوت که در بورس آنجا این‌گونه شرکت‌ها تحت نظارت شدید هیات نظارت بازار سرمایه ترکیه هستند. از طرفی، دیگر بازارهای بورسی مطرح دنیا نظیر بورس لندن، وین و ژاپن اساس فعالیت‌های شرکت‌های فعال در بازار بورس خود را بر شفافیت اطلاعاتی، ارائه گزارش‌های مستدل و منظم برای فعالان بازار و حذف قوانینی که به فضای شفافیت اطلاعاتی کمکی نمی‌کند، بنا کرده‌اند. اما مجموعه قوانین برای پذیرش شرکت‌ها در بازار بورس و فرابورس در ایران تنها منوط به الزامات حسابداری و سودسازی است و الزامات گزارش‌دهی و حقوق سهامداران خرد کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند.
قیف وارونه ورود به بورس ایران
بازار بورس ایران از مجموعه دو بازار بورس و فرابورس با 658 نماد معاملاتی تشکیل شده است. قوانین سختگیرانه بازار بورس موجب تشکیل بازار فرابورس در سال 1388 شد و این قوانین اصلی‌ترین تفاوت این دو بازار است. قوانین سختگیرانه بورس سبب شد که نماد‌های پذیرفته‌شده در آن ریسک کمتری را نسبت به فرابورس متحمل شوند. این کاهش ریسک درمورد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازار بورس موجب نقدشوندگی بهتر و تاثیر در انتظارات آتی سهام نسبت به شرکت‌های پذیرفته‌شده بورسی می‌شود. از طرفی دوره ثبت شرکت‌ها در فرابورس به علت ساده‌تر بودن شرایط پذیرش نسبت به بورس کمتر است و آخرین تفاوت این دو بازار مربوط به کارمزد خرید و فروش معاملات است که در بازار فرابورس کارمزد بیشتری گرفته می‌شود. بازار بورس ازمجموع سه بازار و بازار فرابورس از مجموع هفت بازار ایجاد می‌شوند. یکی از بازارهای فرابورس بازار پایه است که در جهت برنامه‌های توسعه کشور ایجاد شده و براساس یکی از الزامات ماده قانون برنامه پنجم توسعه و ماده 36 احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور که می‌گوید هر شرکت سهامی عام باید سازوکار معاملاتی داشته باشد و باید پذیرش شود. این‌گونه شرکت‌ها تنها با تایید شورای عالی بورس وارد بازار سرمایه می‌شوند و ملزم به رعایت هیچ‌گونه از الزاماتی که برای دیگر بازار‌ها اعمال می‌شوند، نیستند.
ازمجموع 658 نمادی که در بازار سرمایه ایران وجود دارند، 175 نماد در بازار پایه فعالند که در گذشته به سه‌بازار پایه الف، ب و ج تقسیم می‌شدند و براساس تقسیم‌بندی جدید به سه دسته تابلوی پایه‌های زرد، نارنجی و قرمز تقسیم می‌شوند و بیشتر تحت کنترل قرار می‌گیرند. مورد بعدی که می‌توان به‌عنوان یک نقد بسیار مهم در پذیرش شرکت‌ها عنوان کرد، بی‌توجهی به ارائه گزارش‌های شرکت و نبود یک استاندارد معیار بین‌المللی برای ارائه این گزارش‌هاست. در این هنگام شرکت به‌صورت سلیقه‌ای درنحوه نوشتن گزارش‌ها عمل کرده و همین‌ها را نیز منظم منتشر نمی‌کند که درنتیجه صحت آنها در هاله‌ای از ابهام قرار می‌گیرد. بنابراین این گزارش‌های پراکنده نه‌تنها کمکی به ارتقای شفافیت اطلاعات در سطح بازار سرمایه نمی‌کند، بلکه عاملی برای سردرگمی افراد و ناکارایی بازار می‌شود. این گزارش‌ها از عوامل اصلی جهت‌دهی به روند بازار تلقی می‌شوند و در همین یک ماه اخیر که بازار سرمایه دچار نزول قیمتی شدیدی شده، بسیاری از شرکت‌ها با ارائه گزارشی تحت عنوان افشای اطلاعات با اهمیت سعی در بسته شدن نماد در بازار سرمایه داشته‌اند. بنابراین انتظار می‌رود سازمان بورس با ارائه راهکاری مناسب الزامات گزارش‌دهی را بیشتر مورد توجه قرار دهد و با ایجاد اتحادیه‌های حمایت از سهامداران، شرکت‌ها را به پاسخگویی به تمامی سهامداران در ارتباط با صحت و سقم گزارش‌هایی که منتشر می‌کنند، وا دارد.
الزامات پذیرش شرکت‌ها در بورس استانبول
بورس استانبول از چهار بازار اصلی شامل بازار سهام، بازار اوراق بدهی، بازار مشتقه و بازار الماس و فلزات گرانبها تشکیل شده که هرکدام از این بازار‌ها دارای چندین بازار به‌عنوان بازار زیرمجموعه هستند. بازار سهام استانبول از مجموع هفت بازار تشکیل شده که بازار ستارگان آن به‌عنوان بازار برتر بورس استانبول شناخته می‌شود و شرکت‌هایی که سهام شناور آزاد آنها برابر یا بیش از 100 میلیون لیر ترکیه باشد، در این بازار جای می‌گیرند. البته سهام شناور آزاد شرکت‌های حاضر در بازار ستارگان به‌صورت هر 6ماه یک‌بار مورد بازبینی قرار می‌گیرد و اگر این نسبت کمتر باشد، شرکت به بازار اصلی نقل مکان می‌کند. نکته‌ای که سبب تمایز بورس استانبول با دیگر بورس‌ها می‌شود، ایجاد بازار متنوع برای عمق‌بخشی و مشارکت بیشر افراد و شرکت‌های بورسی در بازار بورس استانبول است، اما کارآیی بازار را فدای این تنوع‌بخشی نمی‌کنند و با نظارت پی‌درپی و مداوم سبب شفافیت اطلاعاتی و کارآیی بازار می‌شوند. به‌عنوان مثال یک بازار تحت‌عنوان بازار سهام برای سرمایه‌گذاران حرفه‌ای ایجاد کرده‌اند که شامل شرکت‌هایی است که سهام آنها به‌طور مستقیم به سرمایه‌گذاران خاص و واجد شرایط عرضه می‌شود. همچنین سهام برخی از شرکت‌های عمومی که درنتیجه ارزیابی وضعیت مالی و ساختار مالکیت آنها توسط هیات بازار سرمایه ترکیه به‌عنوان نهاد ناظر، قابلیت معامله در بورس استانبول را ندارد، در صورت ثبت سهام این شرکت‌ها نزد هیات بازار سرمایه ترکیه می‌توانند در پلتفرم معاملاتی آزاد معامله شوند؛ که برای سرمایه‌گذاری دارای ریسک‌های بسیاری است. شاید بتوان گفت از لحاظ مجموعه قوانین و ایجاد بازارهای پی‌درپی، بازار بورس ایران بسیار شبیه بورس استانبول است و این بورس همانند بازار بورس ایران بیشترین توجه خود را منوط به مسائل حسابداری و سودسازی شرکت‌ها کرده است.
الزامات پذیرش شرکت‌ها در بورس وین
بورس اوراق بهادار وین از چهار بازار عمده تحت عناوین برتر، استاندارد، مستقیم ممتاز و مستقیم تشکیل شده است. برای اولین‌بار در میان بورس‌های جهان، بورس وین سه‌نوع الزام یعنی الزامات کلی، الزامات پایه‌ای و الزامات گزارش‌دهی را برای پذیرش شرکت‌ها در بازار بورس انجام داد. علاوه‌بر این، چون بازار بورس وین تحت قوانین اتحادیه اروپاست، شرکت‌های عضو این بازار باید الزامات وضع‌شده توسط اتحادیه اروپا را نیز رعایت کنند. تحت این مجموعه قوانین بازار بورس وین با بیشترین الزامات شفافیت اطلاعاتی فعالیت می‌کند و تمامی شرکت‌های حاضر در این بازار ملزم به ارائه گزارش‌ها براساس استاندارد‌های حسابداری بین‌المللی به‌رسمیت شناخته‌شده و انتشار این گزارش‌ها به سه زبان انگلیسی، فرانسوی و آلمانی هستند. علاوه‌بر این الزامات قانونی گفته‌شده نیز برای اولین‌بار در این بورس تمامی شرکت‌ها به یک سامانه الکترونیکی برای انتشار سریع اطلاعات متصل شدند که به مرور زمان این عامل به تمامی بورس‌های جهان راه یافت. همچنین در بورس وین، اگر شرکت اقدام به خرید یا فروش سهم خود کند یا مدیران شرکت معاملاتی انجام دهند، شرکت موظف است طی دو روز بعد نسبت‌به این مسائل شفاف‌سازی کند، وگرنه معاملات نماد شرکت با وقفه روبه‌رو خواهد شد. علاوه‌بر این در راستای جلوگیری از معاملات نهانی، شرکت باید طبق قوانین سوءاستفاده از بازار، فهرست افرادی را که در داخل شرکت از اطلاعات نهانی خبر دارند، تهیه و به اطلاع فعالان بورس وین برساند. مورد دیگری را که در بورس وین به‌عنوان یک ویژگی کاربردی و مهم می‌توان ذکر کرد، الزام شرکت‌ها به داشتن یک بازارگردان مورد تایید است؛ به‌نحوی که قبل از ورود شرکت به بازار بورس باید بازارگردان آن مشخص شود. این امر موجب قابلیت نقدشوندگی بهتر بورس وین در مقایسه با دیگر بازارهای بورس می‌شود.
الزامات پذیرش شرکت‌ها در بورس لندن
بورس اوراق بهادار لندن باتوجه به اندازه شرکت، رشد، اهداف و نیاز‌های تامین مالی شرکت‌ها در سه بازار برتر، بازار استاندارد و بازار استاندارد برای معاملات رسید سپرده جهانی تقسیم می‌شود. در بازار بورس لندن برای پذیرش شرکت‌های بورسی به‌جای الزامات قانونی به تعهدات مداومی که شرکت ملزم به انجام آنها است، توجه زیادی شده است. این امر موجب شفافیت اطلاعاتی بیشتر شرکت‌ها در بورس لندن می‌شود. این گزارش‌ها علاوه‌بر انتشار بیانیه موقت و بیانه‌های جوابگویی باید به‌صورت 6ماهه و سالانه طبق استاندارد‌های گزارش‌دهی مالی بین‌المللی تهیه و انتشار یابند. نکته جالبی که در بورس لندن می‌توان ذکر کرد این است که برای شرکت‌های بورسی این حق را قائل شده‌اند که در مجمع عمومی با تایید حداقل 75 درصد از سهامداران می‌توانند پذیرش اوراق بهادار خود را لغو کنند که این عامل در دیگر بورس‌های جهان به‌ندرت دیده می‌شود. نکته دیگری که در بورس لندن برای اولین‌بار شاهد آن بودیم این است که شرکت‌هایی که قصد پذیرش در بازار برتر بورس لندن را دارند، باید یک شرکت تامین سرمایه را به‌عنوان حامی خود به بورس معرفی کنند. درواقع این شرکت حامی، مناسب بودن شرکت برای عرضه اولیه عمومی را بررسی و ارزیابی می‌کند و درباره قوانین پذیرش و تاییدیه اساسنامه شرکت به شرکت متقاضی مشورت می‌دهد. آن چیزی که از مجموعه قوانین بورس لندن متوجه می‌شویم این است که شرکت‌ها به‌راحتی وارد بورس لندن می‌شوند، ولی برای فعال ماندن در این بورس باید قوانین سختی را رعایت و شفافیت اطلاعاتی را به میزان زیادی موردتوجه خود قرار دهند.
الزامات پذیرش شرکت‌ها در بورس توکیو
بورس سهام توکیو یکی از معتبرترین بورس‌های دنیاست، به‌طوری‌که ازلحاظ ارزش بازاری رتبه سوم دنیا و رتبه اول آسیا را به خود اختصاص داده است. بازار بورس توکیو در مجموع از 6 بازار مختلف تشکیل شده که بازار بخش اول و بازار بخش دوم تابلو‌های اصلی بورس سهام توکیو هستند و به‌ترتیب شرکت‌های ژاپنی و خارجی با اندازه بزرگ و متوسط در این بازار‌ها پذیرفته می‌شوند. بازار بخش اول بورس سهام توکیو ازلحاظ اندازه و نقدشوندگی به‌عنوان یکی از بازار‌ها با رتبه بالا در دنیا شناخته می‌شود، به‌طوری‌که که سرمایه‌گذاران خارجی بخش عمده‌ای از معاملات سهام خود را در این بازار انجام می‌دهند. در بورس توکیو شاهد قوانین سختگیرانه ارزش بازار سهام برای پذیرش شرکت‌های بورسی هستیم. این عامل درکنار شرط داشتن حداقلی تعداد سهامداران موجب تشکیل اتحادیه و هیات‌های سهامداران خرد در بورس توکیو شده که با نظارت‌های خود موجب شفافیت اطلاعاتی و مانع از انجام هرگونه تخلفی از سوی شرکت می‌شوند. اساس کار بورس توکیو براساس روابط بین سهامداران خرد و شرکت بنا شده و به حقوق سهامداران خرد توجه بسیاری شده است، به‌نحوی‌که سازمان بورس اوراق بهادار ژاپن خود را ملزم به حفاظت از سرمایه سهامداران خود می‌داند و برای اولین‌بار در میان بورس‌های جهان، حقوق صاحبان سهام را به‌عنوان یکی از الزاماتی که شرکت‌های بورسی برای پذیرش باید اجرا کنند، در میان قوانین خود جای داد. این عامل موجب شده بورس توکیو نه‌تنها ازلحاظ ارزش بازار و شفافیت اطلاعاتی جزء بورس‌های معتبر دنیا باشد، بلکه ازلحاظ مشارکت مردمی و تعداد سهامداران خرد نیز در میان رتبه‌های برتر بازارهای بورسی در سطح جهان است.
23 سال فعالیت و 658 نماد
بورس‌های اوراق بهادار با توجه به شرایط، اهداف و نیاز‌های شرکت‌ها، بازارهای مختلفی را برای پذیرش آنها ایجاد می‌کنند. هریک از این بازار‌ها الزامات و معیارهای ویژه خود را دارند. در برخی از بورس‌های اوراق بهادار، بازاری تحت‌عنوان بازار برتر ایجاد شده است که شرکت‌های پذیرفته‌شده در این بازار، جزء مهم‌ترین و بزرگ‌ترین شرکت‌های آن بورس به‌شمار می‌روند. معیارهای پذیرش در این بازار نسبت به سایر بازارهای ایجادشده در بورس اوراق بهادار سختگیرانه بوده و در برخی موارد این بازار دارای معیارهای اضافی برای پذیرش شرکت‌هاست. فکر اصلی ایجاد بورس اوراق بهادار تهران به سال 1315 برمی‌گردد ولی اولین معاملات بورس تهران در سال 1346 صورت گرفت و از سال 1376 با تغییراتی اساسی که درحوزه سخت‌افزاری و نرم‌افزاری انجام گرفتند به فعالیت خود ادامه داد. قوانین سخت و الزامات زیاد برای پذیرش شرکت‌ها در بورس اوراق بهادار موجب شد که بسیاری از شرکت‌ها نتوانند مجوز‌های لازم برای ورود به بازار بورس را دریافت کنند و برای شرکت‌ها با وجود رعایت الزامات، گرفتن مجوز برای ورود به بازار بورس مساله‌ای زمانبر بود و شرکت‌ها مدت زمان زیادی را برای بهره‌مندی از مزایای بازار بورس باید صبر می‌کردند. این قوانین سختگیرانه درنهایت منجر به ایده تشکیل بازاری دیگر با قوانین آسان‌تر در سال 1384 شد و سرانجام بازار فرابورس ایران در 6 مهرماه 1388 به‌طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد. اگر بنای اساسی فعالیت‌های بورسی ایران را از سال 1376 فرض کنیم؛ امروزه پس از 23 سال در حدود 658 نماد در بازارهای بورس و فرابورس ایران فعال هستند. این قوانین سختگیرانه و الزامات متعدد نه‌تنها موجب شفافیت اطلاعاتی در بازار بورس ایران نشده، بلکه بنابر شواهد، ظن دستکاری در اسناد شرکت برای رعایت الزامات نیز در ذهن‌ها را ایجاد کرده است. اما نکته‌ای عجیب که در این زمینه وجود دارد؛ این است که حدود 175 نماد در بازار پایه در یکی از تابلو‌های زرد، نارنجی و قرمز فعال هستند که نتوانسته‌اند الزامات بازار بورس و فرابورس را تامین کنند و در‌حال‌حاضر بدون رعایت الزام خاصی و تنها با تشخیص شورای بورس قابلیت نقل‌وانتقال در بازار را پیدا کرده‌اند. نمونه این امر را تنها در بازار بورس استانبول می‌توان مشاهده کرد، با این تفاوت که در بورس آنجا این‌گونه شرکت‌ها تحت نظارت شدید هیات نظارت بازار سرمایه ترکیه هستند. از طرفی، دیگر بازارهای بورسی مطرح دنیا نظیر بورس لندن، وین و ژاپن اساس فعالیت‌های شرکت‌های فعال در بازار بورس خود را بر شفافیت اطلاعاتی، ارائه گزارش‌های مستدل و منظم برای فعالان بازار و حذف قوانینی که به فضای شفافیت اطلاعاتی کمکی نمی‌کند، بنا کرده‌اند. اما مجموعه قوانین برای پذیرش شرکت‌ها در بازار بورس و فرابورس در ایران تنها منوط به الزامات حسابداری و سودسازی است و الزامات گزارش‌دهی و حقوق سهامداران خرد کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند.
قیف وارونه ورود به بورس ایران
بازار بورس ایران از مجموعه دو بازار بورس و فرابورس با 658 نماد معاملاتی تشکیل شده است. قوانین سختگیرانه بازار بورس موجب تشکیل بازار فرابورس در سال 1388 شد و این قوانین اصلی‌ترین تفاوت این دو بازار است. قوانین سختگیرانه بورس سبب شد که نماد‌های پذیرفته‌شده در آن ریسک کمتری را نسبت به فرابورس متحمل شوند. این کاهش ریسک درمورد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازار بورس موجب نقدشوندگی بهتر و تاثیر در انتظارات آتی سهام نسبت به شرکت‌های پذیرفته‌شده بورسی می‌شود. از طرفی دوره ثبت شرکت‌ها در فرابورس به علت ساده‌تر بودن شرایط پذیرش نسبت به بورس کمتر است و آخرین تفاوت این دو بازار مربوط به کارمزد خرید و فروش معاملات است که در بازار فرابورس کارمزد بیشتری گرفته می‌شود. بازار بورس ازمجموع سه بازار و بازار فرابورس از مجموع هفت بازار ایجاد می‌شوند. یکی از بازارهای فرابورس بازار پایه است که در جهت برنامه‌های توسعه کشور ایجاد شده و براساس یکی از الزامات ماده قانون برنامه پنجم توسعه و ماده 36 احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور که می‌گوید هر شرکت سهامی عام باید سازوکار معاملاتی داشته باشد و باید پذیرش شود. این‌گونه شرکت‌ها تنها با تایید شورای عالی بورس وارد بازار سرمایه می‌شوند و ملزم به رعایت هیچ‌گونه از الزاماتی که برای دیگر بازار‌ها اعمال می‌شوند، نیستند.
ازمجموع 658 نمادی که در بازار سرمایه ایران وجود دارند، 175 نماد در بازار پایه فعالند که در گذشته به سه‌بازار پایه الف، ب و ج تقسیم می‌شدند و براساس تقسیم‌بندی جدید به سه دسته تابلوی پایه‌های زرد، نارنجی و قرمز تقسیم می‌شوند و بیشتر تحت کنترل قرار می‌گیرند. مورد بعدی که می‌توان به‌عنوان یک نقد بسیار مهم در پذیرش شرکت‌ها عنوان کرد، بی‌توجهی به ارائه گزارش‌های شرکت و نبود یک استاندارد معیار بین‌المللی برای ارائه این گزارش‌هاست. در این هنگام شرکت به‌صورت سلیقه‌ای درنحوه نوشتن گزارش‌ها عمل کرده و همین‌ها را نیز منظم منتشر نمی‌کند که درنتیجه صحت آنها در هاله‌ای از ابهام قرار می‌گیرد. بنابراین این گزارش‌های پراکنده نه‌تنها کمکی به ارتقای شفافیت اطلاعات در سطح بازار سرمایه نمی‌کند، بلکه عاملی برای سردرگمی افراد و ناکارایی بازار می‌شود. این گزارش‌ها از عوامل اصلی جهت‌دهی به روند بازار تلقی می‌شوند و در همین یک ماه اخیر که بازار سرمایه دچار نزول قیمتی شدیدی شده، بسیاری از شرکت‌ها با ارائه گزارشی تحت عنوان افشای اطلاعات با اهمیت سعی در بسته شدن نماد در بازار سرمایه داشته‌اند. بنابراین انتظار می‌رود سازمان بورس با ارائه راهکاری مناسب الزامات گزارش‌دهی را بیشتر مورد توجه قرار دهد و با ایجاد اتحادیه‌های حمایت از سهامداران، شرکت‌ها را به پاسخگویی به تمامی سهامداران در ارتباط با صحت و سقم گزارش‌هایی که منتشر می‌کنند، وا دارد.
الزامات پذیرش شرکت‌ها در بورس استانبول
بورس استانبول از چهار بازار اصلی شامل بازار سهام، بازار اوراق بدهی، بازار مشتقه و بازار الماس و فلزات گرانبها تشکیل شده که هرکدام از این بازار‌ها دارای چندین بازار به‌عنوان بازار زیرمجموعه هستند. بازار سهام استانبول از مجموع هفت بازار تشکیل شده که بازار ستارگان آن به‌عنوان بازار برتر بورس استانبول شناخته می‌شود و شرکت‌هایی که سهام شناور آزاد آنها برابر یا بیش از 100 میلیون لیر ترکیه باشد، در این بازار جای می‌گیرند. البته سهام شناور آزاد شرکت‌های حاضر در بازار ستارگان به‌صورت هر 6ماه یک‌بار مورد بازبینی قرار می‌گیرد و اگر این نسبت کمتر باشد، شرکت به بازار اصلی نقل مکان می‌کند. نکته‌ای که سبب تمایز بورس استانبول با دیگر بورس‌ها می‌شود، ایجاد بازار متنوع برای عمق‌بخشی و مشارکت بیشر افراد و شرکت‌های بورسی در بازار بورس استانبول است، اما کارآیی بازار را فدای این تنوع‌بخشی نمی‌کنند و با نظارت پی‌درپی و مداوم سبب شفافیت اطلاعاتی و کارآیی بازار می‌شوند. به‌عنوان مثال یک بازار تحت‌عنوان بازار سهام برای سرمایه‌گذاران حرفه‌ای ایجاد کرده‌اند که شامل شرکت‌هایی است که سهام آنها به‌طور مستقیم به سرمایه‌گذاران خاص و واجد شرایط عرضه می‌شود. همچنین سهام برخی از شرکت‌های عمومی که درنتیجه ارزیابی وضعیت مالی و ساختار مالکیت آنها توسط هیات بازار سرمایه ترکیه به‌عنوان نهاد ناظر، قابلیت معامله در بورس استانبول را ندارد، در صورت ثبت سهام این شرکت‌ها نزد هیات بازار سرمایه ترکیه می‌توانند در پلتفرم معاملاتی آزاد معامله شوند؛ که برای سرمایه‌گذاری دارای ریسک‌های بسیاری است. شاید بتوان گفت از لحاظ مجموعه قوانین و ایجاد بازارهای پی‌درپی، بازار بورس ایران بسیار شبیه بورس استانبول است و این بورس همانند بازار بورس ایران بیشترین توجه خود را منوط به مسائل حسابداری و سودسازی شرکت‌ها کرده است.
الزامات پذیرش شرکت‌ها در بورس وین
بورس اوراق بهادار وین از چهار بازار عمده تحت عناوین برتر، استاندارد، مستقیم ممتاز و مستقیم تشکیل شده است. برای اولین‌بار در میان بورس‌های جهان، بورس وین سه‌نوع الزام یعنی الزامات کلی، الزامات پایه‌ای و الزامات گزارش‌دهی را برای پذیرش شرکت‌ها در بازار بورس انجام داد. علاوه‌بر این، چون بازار بورس وین تحت قوانین اتحادیه اروپاست، شرکت‌های عضو این بازار باید الزامات وضع‌شده توسط اتحادیه اروپا را نیز رعایت کنند. تحت این مجموعه قوانین بازار بورس وین با بیشترین الزامات شفافیت اطلاعاتی فعالیت می‌کند و تمامی شرکت‌های حاضر در این بازار ملزم به ارائه گزارش‌ها براساس استاندارد‌های حسابداری بین‌المللی به‌رسمیت شناخته‌شده و انتشار این گزارش‌ها به سه زبان انگلیسی، فرانسوی و آلمانی هستند. علاوه‌بر این الزامات قانونی گفته‌شده نیز برای اولین‌بار در این بورس تمامی شرکت‌ها به یک سامانه الکترونیکی برای انتشار سریع اطلاعات متصل شدند که به مرور زمان این عامل به تمامی بورس‌های جهان راه یافت. همچنین در بورس وین، اگر شرکت اقدام به خرید یا فروش سهم خود کند یا مدیران شرکت معاملاتی انجام دهند، شرکت موظف است طی دو روز بعد نسبت‌به این مسائل شفاف‌سازی کند، وگرنه معاملات نماد شرکت با وقفه روبه‌رو خواهد شد. علاوه‌بر این در راستای جلوگیری از معاملات نهانی، شرکت باید طبق قوانین سوءاستفاده از بازار، فهرست افرادی را که در داخل شرکت از اطلاعات نهانی خبر دارند، تهیه و به اطلاع فعالان بورس وین برساند. مورد دیگری را که در بورس وین به‌عنوان یک ویژگی کاربردی و مهم می‌توان ذکر کرد، الزام شرکت‌ها به داشتن یک بازارگردان مورد تایید است؛ به‌نحوی که قبل از ورود شرکت به بازار بورس باید بازارگردان آن مشخص شود. این امر موجب قابلیت نقدشوندگی بهتر بورس وین در مقایسه با دیگر بازارهای بورس می‌شود.
الزامات پذیرش شرکت‌ها در بورس لندن
بورس اوراق بهادار لندن باتوجه به اندازه شرکت، رشد، اهداف و نیاز‌های تامین مالی شرکت‌ها در سه بازار برتر، بازار استاندارد و بازار استاندارد برای معاملات رسید سپرده جهانی تقسیم می‌شود. در بازار بورس لندن برای پذیرش شرکت‌های بورسی به‌جای الزامات قانونی به تعهدات مداومی که شرکت ملزم به انجام آنها است، توجه زیادی شده است. این امر موجب شفافیت اطلاعاتی بیشتر شرکت‌ها در بورس لندن می‌شود. این گزارش‌ها علاوه‌بر انتشار بیانیه موقت و بیانه‌های جوابگویی باید به‌صورت 6ماهه و سالانه طبق استاندارد‌های گزارش‌دهی مالی بین‌المللی تهیه و انتشار یابند. نکته جالبی که در بورس لندن می‌توان ذکر کرد این است که برای شرکت‌های بورسی این حق را قائل شده‌اند که در مجمع عمومی با تایید حداقل 75 درصد از سهامداران می‌توانند پذیرش اوراق بهادار خود را لغو کنند که این عامل در دیگر بورس‌های جهان به‌ندرت دیده می‌شود. نکته دیگری که در بورس لندن برای اولین‌بار شاهد آن بودیم این است که شرکت‌هایی که قصد پذیرش در بازار برتر بورس لندن را دارند، باید یک شرکت تامین سرمایه را به‌عنوان حامی خود به بورس معرفی کنند. درواقع این شرکت حامی، مناسب بودن شرکت برای عرضه اولیه عمومی را بررسی و ارزیابی می‌کند و درباره قوانین پذیرش و تاییدیه اساسنامه شرکت به شرکت متقاضی مشورت می‌دهد. آن چیزی که از مجموعه قوانین بورس لندن متوجه می‌شویم این است که شرکت‌ها به‌راحتی وارد بورس لندن می‌شوند، ولی برای فعال ماندن در این بورس باید قوانین سختی را رعایت و شفافیت اطلاعاتی را به میزان زیادی موردتوجه خود قرار دهند.
الزامات پذیرش شرکت‌ها در بورس توکیو
بورس سهام توکیو یکی از معتبرترین بورس‌های دنیاست، به‌طوری‌که ازلحاظ ارزش بازاری رتبه سوم دنیا و رتبه اول آسیا را به خود اختصاص داده است. بازار بورس توکیو در مجموع از 6 بازار مختلف تشکیل شده که بازار بخش اول و بازار بخش دوم تابلو‌های اصلی بورس سهام توکیو هستند و به‌ترتیب شرکت‌های ژاپنی و خارجی با اندازه بزرگ و متوسط در این بازار‌ها پذیرفته می‌شوند. بازار بخش اول بورس سهام توکیو ازلحاظ اندازه و نقدشوندگی به‌عنوان یکی از بازار‌ها با رتبه بالا در دنیا شناخته می‌شود، به‌طوری‌که که سرمایه‌گذاران خارجی بخش عمده‌ای از معاملات سهام خود را در این بازار انجام می‌دهند. در بورس توکیو شاهد قوانین سختگیرانه ارزش بازار سهام برای پذیرش شرکت‌های بورسی هستیم. این عامل درکنار شرط داشتن حداقلی تعداد سهامداران موجب تشکیل اتحادیه و هیات‌های سهامداران خرد در بورس توکیو شده که با نظارت‌های خود موجب شفافیت اطلاعاتی و مانع از انجام هرگونه تخلفی از سوی شرکت می‌شوند. اساس کار بورس توکیو براساس روابط بین سهامداران خرد و شرکت بنا شده و به حقوق سهامداران خرد توجه بسیاری شده است، به‌نحوی‌که سازمان بورس اوراق بهادار ژاپن خود را ملزم به حفاظت از سرمایه سهامداران خود می‌داند و برای اولین‌بار در میان بورس‌های جهان، حقوق صاحبان سهام را به‌عنوان یکی از الزاماتی که شرکت‌های بورسی برای پذیرش باید اجرا کنند، در میان قوانین خود جای داد. این عامل موجب شده بورس توکیو نه‌تنها ازلحاظ ارزش بازار و شفافیت اطلاعاتی جزء بورس‌های معتبر دنیا باشد، بلکه ازلحاظ مشارکت مردمی و تعداد سهامداران خرد نیز در میان رتبه‌های برتر بازارهای بورسی در سطح جهان است.
منبع: روزنامه فرهیختگان
ارسال نظرات