‌فیچ: ایران برنامه جامع نوسازی پالایشگاهی به ارزش ۳۴ میلیارد دلار دارد

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، مؤسسه تحقیقاتی فیچ در آخرین برآورد خود از وضعیت تولید گاز ایران می‌گوید که رشد ظرفیت پالایشگاه‌های ایران در سال‌های اخیر و خودکفایی در تولید سوخت، اشباع نسبی بازار بین‌المللی و محدودیت شدید بودجه‌ای موجب می‌شود دولت ایران تمایل چندانی به ساخت پالایشگاه‌های جدید نداشته باشد و در عوض بر ارتقای مستمر پالایشگاه‌های موجود متمرکز شود.

مؤسسه تحقیقاتی فیچ سولوشنز (Fitch Solutions) این نکته را در آخرین به‌روزرسانی گزارش صنعت نفت و گاز که مختص سه‌ماهه سوم ۲۰۲۰ است مطرح کرده است.

این گزارش که به بررسی آخرین تحولات تأثیرگذار بر صنعت نفت و گاز ایران و دورنمای آن طی سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۹ می‌پردازد در چند قسمت منتشر خواهد شد. پیش تر دو قسمت از این گزارش منتشر شد که قسمت اول از اینجا، قسمت دوم از اینجا و قسمت سوم از اینجا قابل مشاهده است.

در قسمت چهارم، پیش‌بینی فیچ از آینده صنعت پالایشی ایران ارائه شده است.

در این قسمت آمده که اجرای برنامه جامع نوسازی پالایشگاهی با بالابردن سطح تولید محصولات با ارزش موجب تقویت صادرات ایران می‌شود، چرا که محصولات باکیفیت می‌توانند در بازارهای بین‌المللی مشتری خود را پیدا کرده و ارزش بیشتری را برای ایران تولید کنند.

مشروح قسمت چهارم گزارش در ادامه آمده است:

افتتاح فازهای جدید پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس و نوسازی ظرفیت پالایشگاه‌های فعلی باعث ارتقا کیفیت و وفور سوخت در ایران می‌شود. بهبود اوضاع در صنایع پایین‌دستی امکان پاسخگویی به رشد تقاضای داخلی و تقویت صادرات سوخت را می‌دهد.

آخرین تحولات

· ما پیش‌بینی خود از تولید سوخت‌های پالایش شده را برای سال جاری میلادی مورد بازنگری قرار دادیم و معتقدیم تولید به طور متوسط سالانه ۸ درصد کاهش خواهد داشت که این نشان‌دهنده کاهش تقاضا هم در داخل و هم در سطح بین‌المللی است.

· سازمان خصوصی‌سازی ایران ۲۰ درصد سهام پالایشگاه نفت شیراز را فروخته که ظاهراً درآمدی بالغ بر ۱۳ تریلیون ریال (۳۱۰ میلیون دلار یا ۱۳۰۰ میلیارد تومان) ایجاد کرده است.

· بنا بر اخبار، سهام چهار پالایشگاه دیگر یعنی اصفهان، تبریز، بندرعباس و تهران نیز خردادماه در بورس تهران عرضه خواهد شد. خصوصی‌سازی تدریجی در صنعت نفت و گاز با هدف کاهش فشار بر بودجه دولت و ایجاد منابع برای سرمایه‌گذاری‌های جدید صورت می‌گیرد.

روندهای ساختاری

بخش پالایش در ایران شاهد رشد قابل‌توجهی در سال‌های گذشته بوده که دلیل اصلی آن افتتاح دو مجموعه پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس و پالایشگاه میعانات قشم بوده است. در سال ۲۰۱۹ تخمین ما برای تولید پالایشی ایران ۲.۲۶ میلیون بشکه در روز بود. همه پالایشگاه‌ها تحت مدیریت شرکت ملی پالایش و پخش که زیرمجموعه شرکت ملی نفت ایران است، اداره می‌شوند. فضا برای رشد بیشتر محدود است، به غیر از برنامه‌های افزایش تولید در ستاره خلیج‌فارس. در نیمه اول ۲۰۱۹، هر سه فاز اولیه این پالایشگاه که شامل سه واحد ۱۲۰ هزار بشکه‌ای (در روز) بودند به بهره‌برداری رسیدند. فاز چهارم نیز در دست اجرا است که ظرفیت کلی آن ۴۰۰ تا ۴۵۰ هزار بشکه است. هنوز مشخص نیست فاز چهار چه پروژه‌هایی را در برمی‌گیرد، اما هدف کلی افزایش تولید به رقم ۵۴۰ هزار بشکه در روز در پایان سال جاری میلادی است. البته این میزان تولید تا حدودی تحت تأثیر تعدیل تولید در پالایشگاه اصفهان (کاهش ۱۵ هزار بشکه در روز) قرار می‌گیرد. طرح‌هایی نیز برای افزایش تولید در پالایشگاه کرمانشاه (۱۵ هزار) در راستای طرح کلی ارتقاء پالایشگاه‌ها وجود دارد که البته زمان‌بندی آن مشخص نیست.

 

پیش‌بینی ظرفیت پالایشی (۲۰۱۸ تا ۲۰۲۹)

ایران به طور سنتی بیشتر صادرکننده سوخت پالایش شده بوده است، گرچه در زمینه بنزین همیشه بیشتر واردکننده بوده است. با توجه به فشار تحریم‌ها بر بودجه ایران، از سال ۲۰۱۲ این کشور بر استراتژی به حداکثر رسانی تولید بنزین متمرکز شده تا در این زمینه خودکفا شود. توسعه تمام فازهای پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس به این روند کمک می‌کند. این پالایشگاه با هدف خاص پالایش میعانات گاز – که از فازهای جدیداً تکمیل شده پارس جنوبی تأمین می‌شود- و تبدیل آن به بنزین طراحی شده است. بنزین معمولی و بنزین اکتان بالا محصول هدف این پالایشگاه است که ۶۲ درصد تولید را در سه فاز اول به خود اختصاص می‌دهد (۲۲۶ هزار بشکه در روز)، ضمن اینکه ۲۴ درصد (۸۸ هزار بشکه) تولید گازوئیل و ۱۲ درصد (۴۵ هزار بشکه) نیز سوخت جت و گاز مایع ال پی جی است.

راه‌اندازی پالایشگاه ۱۲۰ هزار بشکه ای قشم – که از خوراک میعانات گازی پارس جنوبی و هنگام استفاده می کند- نیز تأثیر بسیار زیادی بر رونق تولید پالایشگاهی گذاشته است، به طوری که در اینجا نیز مانند ستاره خلیج‌فارس، هدف‌گذاری محصولی بر فراورده‌های باارزش و محصولات باکیفیت است. بنا بر گزارش‌ها، محصول این پالایشگاه با استاندارد یورو ۵ انطباق خواهد داشت. برنامه‌هایی برای افزایش بیشتر ظرفیت تولید پالایشگاهی در ایران وجود دارد که از جمله آن می‌توان به افزودن هشت جداکننده ۶۰ هزار بشکه‌ای در سیراف اشاره کرد. البته ما هنوز این برنامه را در پیش‌بینی تولیدی خود نگنجانده‌ایم چرا که سال‌ها است در دست اقدام است و کمتر نشانه‌ای از پیشرفت در آن دیده شده است.

 

پیشنهاداتی برای پروژه‌های جدید پالایشی نفتی ارائه شده است که با توجه به رشد ظرفیت در سال های اخیر، خودکفایی ایران در سوخت‌های پالایشی، اشباع نسبی بازار بین‌المللی و محدودیت شدید بودجه‌ای دولت ایران، به نظر ما ایجاد پروژه جدید – که به سرمایه و زمان زیادی نیاز دارد – اولویت نخست سرمایه گذاری دولت نیست. در عوض، ایران احتمالاً بر ارتقای مستمر پالایشگاه‌های موجود متمرکز خواهد شد.

ایران در حال حاضر مشغول اجرای برنامه جامع نوسازی پالایشگاهی است که ارزش آن بالغ بر ۳۴ میلیارد دلار است. این نوسازی در حال حاضر در برخی از پالایشگاه‌ها نظیر آبادان، بندرعباس، اصفهان، کرمانشاه و تبریز در حال انجام است. البته ابعاد کار در هر پالایشگاه متفاوت است، اما هدف کلی آن بالابردن سطح تولید محصولات با ارزش بالاتر و رساندن کیفیت تولید به سطح استانداردهای بین المللی است. محصولات باکیفیت می‌توانند در بازارهای بین‌المللی مشتری خود را پیدا کرده و ارزش بیشتری را برای ایران تولید کنند. پالایشگاه‌های ایران در حال حاضر سوخت‌های با سرب بالا نیز تولید می‌کنند که محصولات کم ارزشی هستند و ارزش آنها در آینده کمتر نیز خواهد شد، چرا که مقررات زیست‌محیطی در سطح بین‌الملل تشدید خواهند شد.

با این حال در اینجا نیز مانند حوزه بالادستی، فعالیت‌ها شدیداً تحت تأثیر تحریم‌های آمریکا قرار گرفته و تعدادی از تفاهم‌نامه‌ها که با شرکت‌های مهم بین‌المللی نظیر جی جی سی، ماروبنی، دالیم و مهندسی اس‌کی منعقد شده بود از زمان اعمال تحریم‌ها متوقف شده و هدف ۳۴ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری احتمالاً در کوتاه‌مدت به صورت کامل محقق نخواهد شد. دولت در اینجا با نگاه به شرکت‌های داخلی و خصوصی سعی داشته مقداری از این بار را از زمین بردارد، اما این شرکت‌ها غالباً با محدودیت‌های مالی، سازمانی و فنی مواجه هستند.

 

منبع: رادار اقتصاد