به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، کاهش شدید قیمت برنج، نخریدن برنج‌های ایرانی، واردات بی‌رویه برنج و عرضه برنج‌های خارجی در استان‌های شمالی، بی‌توجهی به برنج‌های مرغوب محلی از سوی مسئولین محلی و کشوری، نبود نظارت دقیق و کافی بر واردات و تنظیم بازار برنج، قاچاق برنج و تعیین تعرفه پایین واردات برنج از جمله مشکلاتی است که کشاورزان استان‌های شمالی کشور سال‌هاست با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، اما همچنان برنج با داشتن این همه رنج‌ها از داشتن یک سازمان محروم است.
کشاورزان استان‌های شمالی کشور ، به خصوص استان مازندران و گیلان، همه ساله همزمان با فصل دروی محصولات زراعی خود، دغدغه نحوه فروش و قیمت محصولات کشاورزی را دارند و با وجود اینکه برنج سرآمد تولید زراعی تمام استان‌های کشور و حتی کشورهای همسایه است، اما همواره باید کشاورزان از دغدغه‌ها و نگرانی‌های خود در مورد فروش محصولات‌شان بنالند.
برنج هاشمی معروف‌ترین برنج ایرانی در کنار برنج طارم محلی است. این برنج در بین انواع برنج ایرانی به خوشپخت و خوش طعم بودن معروف است و به خوبی قد می‌کشد. برنج هاشمی بعد از برنج صدری دم سیاه، قدبلندترین برنج در بین برنج‌های درجه یک ایرانی است.
سید مصطفی هاشمی یکی از فعالان بازار برنج است که سابقه‌ای نزدیک به ۳ دهه فعالیت در این حوزه را دارد.
وی و برادرانش که در استان گیلان ۵ کارخانه برنج‌کوبی دارند، در خصوص سابقه چند ده ساله خانواده‌شان می‌گوید: پدر من ۷۰ سال در این حوزه فعالیت داشت و اولین کارخانه شالیکوبی در استان گیلان به نام او زده شده است؛ برنج هاشمی، برندی است که ما بدنبالش رفتیم و موفق به گرفتن این برند شدیم.
اولین پروانه کسب برنج کوبی در جهاد کشاورزی استان گیلان به نام پدر مرحومم حاج سیدابوالقاسم هاشمی ثبت شده است که بنیان‌گذار برنج هاشمی در استان گیلان محسوب می‌شود.
من و سه برادر دیگرم همگی در حوزه برنج فعالیت داریم و خودمان کارخانه برنج‌کوبی داریم و سال‌ها است در بازار برنج، فعالیت می‌کنیم.
باران امسال خیلی از دسترنج برنج‌کاران را از بین برد
سید مصطفی هاشمی در گفت‌وگو با خبرنگار ما در خصوص آخرین اتفاقات بازار برنج در گیلان می‌گوید: الان دیگر همه می‌دانند برنج امسال افزایش قیمت داشته است.
وی با اشاره به بارندگی‌هایی که امسال در استان گیلان صورت گرفت؛ می‌افزاید: اصولا برنج در دو مرتبه از مزارع بریده شد، یک بار قبل از باران و بار دیگر پس از باران.
این فعال صنفی بازار برنج در استان گیلان، ادامه می‌دهد: قبل از باران، ۱۰ تا ۱۵ درصد برنج‌ها توسط کشاورزان درو شد، پس از آن یک باران دو هفته‌ای آمد که خیلی روی محصولات تاثیر گذاشت و تقریبا ۴۰ درصد از محصولات را از بین برد.
این کارخانه‌دار باسابقه برنج در استان گیلان، اضافه می‌کند: بارندگی‌ها موجب شد تا کشاورزی که در یک هکتار می‌بایست ۳.۵ تا ۴ هزار کیلو شلتوک بگیرد، برداشت‌اش به نصف رسید و تقریبا دو تن شلتوک گرفت.
هاشمی می‌افزاید: به همین خاطر وقتی که عرضه کم باشد، قیمت‌ها بالا می‌رود و این یک امر طبیعی است.
وی در پاسخ به این سوال که قیمت مرغوب‌ترین برنج‌های استان گیلان در بازار امسال چقدر است؛ می‌گوید: مرغوب‌ترین برنج استان گیلان، دم سیاه است که اکنون هر کیلوی آن در بازار بین ۳۰ تا ۳۵ هزار تومان است و برنج پر طرفدار دیگر در استان، طارم هاشمی است که قیمت هر کیلوی آن در بازار، بین ۲۳ تا ۲۸ هزار تومان است که بسته به بوجاری شده و غیر بوجاری، قیمت‌اش تعیین می‌شود.
این فعال صنفی بازار برنج در استان گیلان، در خصوص میزان افزایش قیمت برنج در مقایسه با سال قبل، اظهار می‌کند: قیمت‌ها به نسبت افزایش چند برابری هزینه‌ها، بالا نرفته است؛ امسال افزایش چند برابری هزینه سموم و کود کشاورزی و همچنین نوسانات ارزی، صددرصد روی قیمت برنج تاثیر گذاشته است.
با بالا رفتن قیمت برنج خارجی، قیمت برنج محلی نیز بالا می‌رود
این کارخانه‌دار باسابقه برنج در استان گیلان در توضیح این موضوع می‌افزاید: یک برنج خارجی و یا یک برنجی که بعضی از برندهای داخلی آن را تولید و به بازار عرضه می‌کنند، وقتی هر کیلوی آن در فروشگاه‌ها ۲۳ هزار تومان باشد و در واقع بسته به نرخ دلار، قیمتش تا این حد بالا می‌رود، فلذا وقتی کشاورز این قیمت را می‌بیند، خود به خود قیمت برنج‌اش را بالا می‌برد.
هاشمی ادامه می‌دهد: دلالان و فروشندگان برنج خارجی و برخی برندهای داخلی که به طور بسته بندی در بازار مطرح هستند، قیمت‌های خود را بالا بردند که از این طرف، قیمت برنج محلی نیز در بازار بالا رفت؛ اگر قیمت‌های این برنج‌ها(وارداتی) بالا نمی‌رفت، برنج محلی نیز قیمتش پایین می‌ماند.
وی متذکر می‌شود: از آنجا که برنج‌های وارداتی بر حسب دلار بالا می‌رود خب طبیعی است که قیمت برنج محلی نیز که دارای کیفیت خیلی بهتری است، در بازار افزایش پیدا کند.
این فعال صنفی بازار برنج در استان گیلان، در پاسخ به این سوال که ارزان‌ترین برنج گیلان در بازار با چه قیمتی در حال عرضه است، اعلام می‌کند: در استان گیلان، برنج پر محصول کشت نمی‌شود و لذا در میان ارقام محلی، برنج‌هایی مثل خزر که در غرب گیلان کشت می‌شود کیلویی ۱۸ تا ۱۹ هزار تومان و برنج غریب نیز حدود ۱۴ تا ۱۵ هزار تومان در بازار مصرف به فروش می‌رسد.
سودجوها برنج گیلان را با مازندران اختلاط می‌کنند
این کارخانه‌دار باسابقه برنج در استان گیلان، در خصوص آسیب‌های اختلاط برنج به برند و اعتبار برنج شمال کشور، می‌گوید: در استان گیلان به دلیل اینکه برنج پر محصول کشت نمی‌شود و غالبا برنج آن گران‌تر از برنج مازندران است؛ معمولا سودجویان برنج گران را با برنج ارزان‌تر مخلوط می‌کنند تا به سود بیشتری دست پیدا کنند.
هاشمی اضافه می‌کند: متاسفانه یک سری سودجوها در استان گیلان، این کار را می‌کنند و می‌روند از مازندران، شلتوک‌های پرمحصول می‌آورند و با برنج هاشمی گیلان مخلوط می‌کنند و در بازار می‌فروشند.
وی تصریح می‌کند: البته باید بگوییم جدا از اینکه برخی دلالان و سودجویان در بازار عامدانه دست به این کار می‌زنند، به دلیل اینکه قیمت‌های برنج محلی بالا است برخی از مشتریان و خریداران نیز خودشان تقاضای این کار را دارند و می‌گویند برای من برنج را مخلوط کن تا سود بیشتری را ببرم!
مشکلاتی که تمامی ندارد/چرا برنج هنوز یک سازمان ندارد؟
این فعال صنفی بازار برنج در استان گیلان، در پاسخ به این سوال که شما مشکلات بازار برنج را در بحث فروش چه می‌دانید، اذعان می‌کند: مشکل بازار برنج با داشتن یک اتحادیه و یا یک سازمان کارآمد برنج کشوری حل خواهد شد، شما ببینید صنعت چای برای خودش یک سازمان دارد اما متاسفانه برنج با این همه ظرفیت و تولید، برای خودش یک سازمان ندارد.
این کارخانه‌دار باسابقه برنج در استان گیلان، ادامه می‌دهد: با وجود اینکه، برنج قوت اصلی مردم ایران است و برنجی که هر ایرانی باید حتی یک وعده روی سفره‌اش بگذارد، یک سازمان و نهادی ندارد که قیمت‌ها را مشخص کند و نظارت مناسبی را روی بازار برنج داشته باشد.
هاشمی تاکید می‌کند: در حالی که چای محدود به چند شهر است اما برای خودش یک سازمان دارد اما برنجی که دو سوم‌اش در مازندران و گیلان تولید می‌شود و دست کم ۱۰ استان دیگر مثل لرستان، شیراز، کرمانشاه و غیره در کشت برنج فعالیت دارند، چطور می‌شود که هنوز یک سازمان نداشته باشد؟
وی در ادامه سخنانش در خصوص مشکلات بازار برنج به نابسامانی در تعیین نرخ اجرت کارخانه‌داران اشاره می‌کند و می‌افزاید: در استان گیلان متاسفانه تازه در تاریخ ۲۹ تیر امسال، برای تعیین اجرت کارخانه‌داران جلسه برگزار می‌شود و این امر در زمانی صورت می‌گیرد که کشاورز ۳ روز است که در شالیزارها، درو برنج خود را آغاز کرده است؛ یعنی یک کشاورز تا زمان درو محصول خود نمی‌داند که این برنجی که دارد آن را درو می‌کند، اجرت کارخانه‌اش برای تبدیل به برنج چقدر است.
این فعال صنفی بازار برنج در استان گیلان، ادامه می‌دهد: وقتی یک جلسه را نمی‌توانند اداره کنند، این می‌شود که کارخانه‌داری با نرخ قدیم کار می‌کند و بعد از او بازخواست می‌شود که چرا به نرخ پارسال کار می‌کنید؛ سه ماه اول سال را جلسه نمی‌گذارند و تکلیف را برای کارخانه‌دار و کشاورز مشخص نمی‌کنند، بعد می‌آیند در فصل درو تازه جلسه برای تعیین قیمت می‌گذارند و کارخانه‌دار باید منتظر باشد که چه زمانی لیست جدید قیمت به دستش می‌رسد.
این کارخانه‌دار باسابقه برنج در استان گیلان، اضافه می‌کند: البته یک سری اختلافات زیربنایی میان اتحادیه، جهاد کشاورزی و سازمان صمت وجود دارد و هیچ یک حرف یکدیگر را نمی‌خوانند، هر یک در تقابل دیگری هستند و چون وحدت رویه و اشتراک نظر ندارند، مشکلات متعددی به بار می‌آید.
هاشمی یادآور می‌شود: خود نمایندگان مجلس از یک سو تصویب می‌کنند تا آخر آبان ماه، به هیچ وجه برنج وارداتی که وارد شده و در انبارها و گمرکات دپو شده، به بازار نیاید تا برنج محلی مازندران و گیلان به فروش برود، اما کدام سال این قانون رعایت شد؟ درست زمانی که برنج محلی می‌خواهد وارد بازار شود، برنج خارجی به وفور در فروشگاه‌ها پیدا می‌شود!
محصول کشاورزی ما تنها چای و گندم نیست؛ برنج هم داریم!
محمدرضا احمدی سنگری نماینده مردم گیلان در مجلس یازدهم در گفت‌وگو با خبرنگار رادار اقتصاد هم در این باره گفت: بنده معتقدم که تشکیل سازمان برنج تا حد زیادی می‌تواند مشکلات برنج‌کاران استان‌های شمالی را مرتفع کند.
وی افزود: طی هفته آتی، نمایندگان سه استان شمالی، در قالب مجمع نمایندگان، جلسه مشترکی داریم که حتما این موضوع را در این جلسه مطرح و پیگیری خواهیم کرد.
نماینده مردم گیلان در مجلس یازدهم خاطرنشان کرد: بنده در مجلس نیز مطرح کردم که فقط محصول کشاورزی ما گندم نیست، چای نیست؛ ما برنج را هم داریم.
من صدای برنج را در مجلس نمی‌شنوم، ما توقع داریم حداقل صدای برنج را مثل گندم در مجلس بشنویم.
صدای برنج‌کاران در مجلس شنیده نمی‌شود
احمدی ادامه داد: قوت اصلی مردمان سه استان شمالی کشور برنج است، اما صدای برنج‌کاران ما در مجلس شنیده نمی‌شود.
ما خرید تضمینی گندم داریم، اما خرید تضمینی برنج نداریم؛ ما صنف گندم‌کاران داریم، سازمان چای‌کاران داریم اما متاسفانه برنجی که قوت اصلی همه مردم کشور است، یک سازمان مجزا و مستقل ندارد.
وی تصریح کرد: باید نمایندگان سه استان شمالی متحد و هم گرا شوند تا تشکیل سازمان برنج به عنوان یک مطالبه در مجلس پیگیری و نهایی شود. ما باید از برنج‌کاران حمایت کنیم.
نماینده مردم گیلان در مجلس یازدهم عنوان کرد: بیش از ۶۰ درصد از برنج کشور را سه استان شمالی کشور تامین می‌کنند، اما چرا برنج‌کاران استان‌های شمالی دیده نمی‌شوند؟ شما بحث نهاده‌های کشاورزی را ببینید، بحث سموم کشاورزی را ببینید، کود شیمیایی را ببینید، در همه این موضوعات برنج‌کاران گلایه‌مندند.
احمدی گفت: ما در بحث واردات برنج در مجلس خیلی فریاد زدیم و معتقد بودیم باید حداقل تا پایان آذرماه، اجازه واردات داده نمی‌شد.
باید تمام قد از کشاورزان حمایت کنیم
وی تاکید کرد: کشاورزان عزیز ما در سه استان شمالی کشور از نمایندگان‌شان که باید صدای‌شان در مجلس باشند انتظار دارند و ما اگر قرار است از کشاورزان حمایت کنیم باید تمام قد حمایت کنیم.
نماینده مردم گیلان در مجلس یازدهم متذکر شد: ما مگر در تولیدات کشاورزی فقط گندم را داریم، برنج نداریم؛ هر وقت حمایت باشد گندم، خرید تضمینی باشد گندم، بحث یارانه باشد گندم، ما نمی‌گوییم حمایت از گندم‌کاران نباشد، بلکه می‌گوییم کمی به فکر برنج و برنج‌کاران هم باشیم.
احمدی با بیان اینکه خود یک کشاورز زاده است و در جریان از صفر تا صد کار کشاورزی قرار دارد، متذکر شد: کشاورزان در مراحل کاشت، داشت و برداشت زحمات بسیاری می‌کشند، اما خودشان چندان از مزایای فروش برنج بهره مند نمی‌شوند، آن‌ها می‌بایست خیلی زود برنج خود را بفروشند تا هزینه‌ها و اقساطی که در طول سال دریافت کردند را ادا کنند و در نهایت هم، خودشان خرده برنج مصرف می‌کنند.
لزوم وحدت نمایندگان استان‌های شمالی در پیگیری تشکیل سازمان برنج
وی با بیان اینکه نظارتی بر خرید و فروش و واردات برنج وجود ندارد، گفت: واردات برنج توسط تعداد محدودی از افراد، باعث سود بالا برای آن‌ها و ضرر شدید برای کشاورزان می‌شود، به طوری که برنج پارسال کشاورزان در برخی از شهرستان‌های شمالی کشور، هنوز به فروش نرفته است.
نماینده مردم گیلان در مجلس یازدهم یادآور شد: اقتصاد کشور حاصل دسترنج کشاورزان است؛ با این وجود ارز ۴۲۰۰ تومانی به کسانی اختصاص می‌یابد که با واردات اجناس غیرضروری به اقتصاد کشور ضربه می‌زنند، این سوبسید باید در اختیار کشاورزان که نقش پررنگی در توسعه اقتصادی کشور دارند، قرار بگیرد.
احمدی با اشاره به دغدغه شالیکاران در خصوص خرید تضمینی برنج و پیگیری خسارت شالی‌کارانی که با بارش باران دچار آسیب شدند، اظهار کرد: دولت می‌تواند با خرید تضمینی برنج دغدغه کشاورزان برنج‌کار را کاهش داده و خاطر آنان را آسوده کند.
وی با اشاره به اینکه برنج‌کاران استان‌های شمالی، صنفی برای پیگیری مطالبات خود ندارند، تصریح کرد: تشکیل صنف برنج‌کاران یکی از موضوعاتی است که می‌تواند در پیگیری مطالبات آنان مؤثر باشد، اگرچه درگذشته تعاونی وجود داشت اما به دلیل عملکرد ضعیف، جای خالی این صنف به‌شدت احساس می‌شود.
نماینده مردم گیلان در مجلس معتقد است وحدت و همگرایی نمایندگان استان‌های شمالی در مجلس می‌تواند گره گشای مشکلات برنج کاران باشد و باید به جد مطالبات پیمانکاران در مجلس از سوی نمایندگان پیگیری شود که تشکیل سازمان برنج در الویت این موضوع قرار دارد.
تشکیل سازمان برنج در کشور ضروری است
علی کریمی فیروزجایی عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی نیز در این باره اظهار کرد: کمرنگی و ناپایداری سیاست‌های حمایتی دولت از زارعان، بی‌توجهی به طرح جهش تولید و جولان دلالان و واسطه‌ها در بخش کشاورزی حیات این بخش استراتژیک را به خطر انداخته است.
وی افزود: افزایش قیمت نهاده‌های زراعی و هزینه‌های ناشی از تولید محصولات، سختی کار تولید و نیز به یغما رفتن دسترنج تولیدکنندگان از سوی واسطه‌ها آینده مبهمی را برای کشاورزی کشور به‌وجود آورده است.
عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: با وجود کود ۵۰۰ هزار تومانی، هزینه ۳۰۰ هزار تومانی کارگر و سم لیتری یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومانی کشاورزی دیگر اقتصادی نیست.
این نماینده شمالی با انتقاد از حذف یارانه‌های حمایتی از بخش تولید محصولات کشاورزی گفت: با توجه به اهمیت کشاورزی در تامین امنیت غذایی کشور دولت باید به این بخش نگاه ویژه‌ای معطوف کند.
عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی همچنین از نبود سیاست پایدار در خصوص بازاریابی محصولات زراعی و باغی انتقاد کرد و افزود: مهم‌ترین بخش فعالیت‌های زراعی و باغی فروش محصولات است که در این عرصه دلالان گوی سبقت را از همه ربوده‌اند.
وی با اشاره به تامین بیش از نیمی از برنج کشور در استان‌های مازندران و گیلان گفت: انگیزه‌های تولید برنج‌کاران بخاطر نداشتن حامی جدی در فرآیندهای تولید تا عرصه محصول بشدت کمرنگ شده است.
کریمی فیروزجایی شکل‌گیری سازمان برنج را در کشور ضروری دانست و تاکید کرد: تشکیل سازمان برنج باهدف تقویت سیاست‌های حمایتی از کشت‌کاران این محصول، مورد حمایت جدی نمایندگان مجلس است.
عضو مجمع نمایندگان مازندران یادآور شد: وزارت جهاد کشاورزی باید برنامه جامع تولید محصولات استراتژیک کشاورزی را به مجلس شورای اسلامی ارائه کند، مجلس یازدهم از اقتصادی کردن فعالیت‌های تولید محصولات کشاورزی حمایت جدی خواهد کرد.
این مسوول ادامه داد: در این راستا قانون جدید خرید تضمینی محصولات کشاورزی در مجلس شورای اسلامی تصویب و به دولت ابلاغ خواهد شد که به‌زودی عملیاتی می‌شود.
سخن آخر ...
مع‌الوصف، بدیهی است که برای حمایت از بخش کشاورزی، دولت و مجلس باید به دنبال تشکیل سازمانی به نام سازمان برنج باشند، آرزوی دیرینه‌ای که سال‌هاست کشاورزان چشم انتظار تحقق آن هستند.
بگذارید این گله را هم از شما داشته باشیم که طی این سال‌ها، آن قدری که از گندم و سایر محصولات زراعی و باغی، حمایت شده، از برنج، حمایتی نشده است؛ اگر می‌خواهیم کشاورزی را ببینیم، نقطه‌ای نبینیم، به صورت کلی ببینیم؛ دولتی‌ها، مجلسی‌ها، چشم برنج‌کاران به دستان شما دوخته شده است.
چگونه است برای گندم، ذرت، سویا، پنبه، عدس، نخود، لوبیا، کلزا و حتی سیب زمینی و پیاز، خرید تضمینی صورت می‌گیرد اما برنج به حال خود رها شده است؟
در حالیکه از دانه شالی می‌توان چندین نوع مواد کاربردی و از کاه می‌شود در تولید کاغذ استخراج و استفاده کرد، اما به دلیل نبود صنایع تبدیلی، بهره‌ای از آن نبرده‌ایم و هنوز اندر خم یک کوچه‌ایم و حل این ماجرا و حمایت از تحقق این مطالبه نیز دست خودتان را می‌بوسد!
کشاورزی را تنها در گندم نبینیم، برنج برای مردمان شمال کشور تنها یک قوت نیست، معیشت است؛ سال‌هاست که کشاورزان با دست‌های پینه‌بسته و با پاهایی ترک‌خورده، نشاهای‌شان، شالی می‌شود و شالی‌ها قد می‌کشند و برنج؛ اما دست آخر، سیاست‌ها به نحوی پیش می‌رود که سودی به جیب‌شان نمی‌رود و تازه ضرر هم می‌کنند!
مشکلات برنج‌کاران قد تمام خوشه‌های طلایی است که در آب‌وگل می‌کارند، نه، شاید هم بیشتر، قد تمام دانه‌های برنجی است که روی سفره‌ها می‌آید، از همان روز اولی که پا به زمین‌شان می‌گذارند تا روز آخر، نه حتی بعدتر هنگام تبدیل شلتوک به برنج و زمان فروش، این مشکلات هستند که سایه به سایه‌شان می‌آیند، عجب رفاقتی! دست بر دار هم نیستند!
قدِ برنج‌کاران پشت کوه مشکلات خمید، اما صدای‌شان به گوش کسی نرسید، نبود یک سازمان مجزا از جنس شالیکاران موجب شده است تا طی این سالیان دراز، کسی حرف‌شان را نشنود و یا اگر بشنود، نفهمد.
سال‌ها است که روز برای کشاورزان نو می‌شود، اما روزی‌شان در جیب دلالان دود می‌شود، سال‌ها است زیر آفتاب سوزان، دست و رویشان سیاه می‌شود اما آخر کار، رویشان پیش خانواده‌شان، سفید نمی‌شود، سال‌ها است که زحمت‌شان، پای واردات بر باد می‌رود اما همت‌شان برای سال بعد کم نمی‌شود؛ سال‌ها است می‌کارند و ما می‌خوریم، اما یکسال نشد ما برایشان بکاریم و آن‌ها بخورند!
ارسال نظرات