گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، بسیاری از تورم هایی که در بازار دیده می شود مستقیم و غیر مستقیم وابسته به ارز است. گرانی ارز و محدودیت منابع ارزی هر کدام به یک صورت تبعات و پیامدهای خود را در بازارهای مختلف حتی بازار مرغ و تخم مرغ هم نشان داده است. شاید بسیاری از مردم نمی دانند نهاده های دام و طیور و غذای مرغ و گاو و گوسفند هم بنحوی وارداتی و وابسته به در دسترس بودن و اختصاص ارز دولتی است. به هر حال محدودیت های ارزی و عدم اعطای ارز به تولید کننده و وارد کننده نسخه در دسترس بودن بسیاری از کالاها را به هم پیچیده و مایحتاج مورد نیاز مردم را در سفره های آنها کم رنگ کرده است. در شرایطی که بانک مرکزی به دلیل محدودیت های ارزی قادر به تامین ارز برای واردات نهاده ها نیست، مهدی صادقی شاهدانی؛ استاد اقتصاد و رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق علیه السلام دراین باره چند راهکار به ما ارائه داده است که درادامه مشاهده می کنید.
صادقی شاهدانی درباره چالش واردات نهاده های دامی گفت: هر کشوری در مبادلات تجاری خود واردات و صادرات دارد، ما نیز به تبع نیازهایمان و مزیت های وارداتی و صادراتی نیاز به واردات کالا و مواد اولیه و نهاده هایی داریم، ضمن اینکه کالاهایی که مزیت ساخت آن در داخل وجود دارد را می توانیم به خارج صادر کنیم. مثلا یکی از نیازهای وارداتی ما که این روزها بازار و قدرت خرید مردم را با چالش مواجه کرده است واردات نهاده‌های دامی است. مثلاً برای تامین مرغ و تخم‌مرغ بازار، نیازمند واردات نهاده‌های دامی هستیم در غیر این صورت نمی توانیم مرغ تولید کنیم. با توجه به اینکه برای تولید نهاده های دامی در دهه های گذشته کار خاصی صورت نگرفته و از سالیان گذشته بخش بزرگی از نهاده‌های دامی را وارد می‌کردیم، به عبارتی بند ناف صنعت مرغ و تخم مرغ و گوشت قرمز بسته به واردات نهاده های دامی است و نیازمند واردات نهاده های دامی هستیم. به هر حال دولت باید پاسخگو و تامین کننده نیاز محصولات و پروتئین مورد نیاز جامعه باشد.
وی دراین باره افزود: رقم پرداختی برای واردات نهاده‌های دامی عدد قابل توجهی است. از ۱۵ میلیارد دلار نهاده‌های کشاورزی و دامی وارد کشور شده تا به اکنون که با توجه به محدودیت ارزی مبالغ کمتری برای واردات نهاده‌های دامی اختصاص داده شده، همیشه نهاده های دام و طیور با ارز دولتی وارد شده است، بنابراین عدد قابل توجهی برای واردات نهاده‌های دامی پرداخته ایم.
استاد اقتصاد دراین باره خاطر نشان کرد: مساله مهم این است که اگر نهاده‌های دامی وارد نشود دیگر تولید کننده قادر به تولید مرغ، تخم مرغ و گوشت قرمز نخواهد بود، لذا تولید کننده مجبور به خرید نهاده از بازار آزاد می شود. خرید نهاده با نرخ بازار آزاد موضوع متناسب سازی قیمت که با نرخ ارز دولتی را پوشش می دهد از بین می برد، لذا نباید فکر کنیم نهاده‌های دامی به اندازه نرخ ارز گران می شود و بالا می رود چرا که علاوه بر نرخ ارز، حاشیه های دیگری هم بر نرخ نهاده افزوده می شود که قیمت نهایی مصرف کننده را افزایش می دهد . اگر از تولید کننده ای که نهاده دامی را به اجبار از بازار آزاد خریداری می کند، بپرسید که چه قیمتی برای خرید نهاده از بازار آزاد پرداخت می کند، متوجه می شوید نرخ نهایی برای او گران تر از نرخ ارز بازار آزاد در می آید.
استاد اقتصاد درخصوص مساله محدودیت ارزی برای واردات نهاده های دامی ادامه داد: حذف ارز دولتی نهاده های دامی بازار را با تلاطم های بزرگی رو به رو می کند. با توجه به اهمیت تامین امنیت غذایی جامعه و اینکه واردات نهاده‌ها و مواد غذایی مورد نیاز جامعه وابسته به اعطای منابع ارزی است مساله کمی بغرنج تر می شود. در جنگ اقتصادی و محدودیت ورود منابع ارزی به کشور دولت باید به دنبال اتخاذ راه دیگری باشد تا به یک باره جهش قابل توجهی روی قیمت نهاده‌های دامی اعمال نشود. وقتی روی نهاده‌های دامی جهش قیمت داریم تورم و گرانی محصول نهایی، مساله ای عادی و قابل پیش‌بینی است همانند آنچه که در روزها و هفته های اخیر در قیمت لبنیات، مرغ، تخم مرغ و گوشت دیده ایم.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق با بیان راهکاری در این باره گفت: راهکار خوبی که می تواند مورد استفاده سیاستگذاران قرار بگیرد، تهاتر کالاست. دولت می تواند در برابر نفتی که صادر می کند، نهاده‌های دامی وارد کند. به این معنا که نباید اجازه داده شود هر کالایی در مقابل صادرات نفت وارد کشور شود، بلکه کالاهای اساسی، نهاده های دامی و مواد اولیه و ماشین آلات مورد نیاز تولید باید وارد شود.
وی دراین باره تصریح کرد: وقتی نمی توانیم ارزهای کشور را به داخل منتقل کنیم مثل این است که در شرایط اضطراری هستیم، لذا اقتصاد را باید اورژانسی اداره کنیم. قطعا اقتصاد فعلی ما شرایط طبیعی ندارد. اقتصاد ایران اینک شبیه به بیماری است که ریه اش نمی تواند از اکسیژن طبیعی استفاده کند، لذا برای چند مدت باید به اکسیژن مصنوعی وصل شود وگرنه بیمار از دست می‌رود.
استاد اقتصاد در خصوص تهاتر کالا توضیح داد: هر چند در حال حاضر نیازمند اقتصاد تهاتری هستیم، اما اقتصاد تهاتری باید از دو سه سال پیش در دستور کار دولت قرار می گرفت. متاسفانه دولت در این موضوع هم دیر به صحنه عمل آمد. شاید اگر دولت بحث اقتصاد تهاتری را دو سه سال پیش جدی می گرفت بازار ارز ما امروز اینگونه دچار تلاطم نمی گردید و کمبود نهاده های مختلف جامعه را با مشکلاتی مواجه نمی کرد.
صادقی شاهدانی در خصوص چرایی افزایش قیمت مرغ توضیح داد: وقتی ارزی برای واردات نهاده های مختلف نداریم و خرید نهاده ها با قیمت آزاد، سفره مردم را خالی تر از گذشته می کند و منجر به تورم بیشتر می شود اقتصاد تهاتری یک راهکار خوب برای عبور از بحران فعلی است. اگر دولت نهاده های دامی را با ارز دولتی تامین نکند تولید کننده یا باید بی خیال تولید شود یا به قیمت آزاد خرید کند. در این صورت قیمت تمام شده محصول بالا می رود و قیمت دو سه برابر قیمتی می شود و یا چند برابر نرخی که مردم برای خرید مرغ دولتی می پرداختند خواهد شد .
استاد اقتصاد درخصوص تلاش برای حل مشکل تامین غذای سفره مردم اضافه کرد: از سوی دیگر نباید به دنبال انداختن گناه عدم اعطای ارز و چالش های گذشته و آینده به گردن هم باشیم، در حال حاضر به دلیل محدودیت در تامین ارز و نتیجه ی تورمی که در بازار مشاهده می کنیم، نباید اجازه دهیم فشار اقتصادی بیشتری به مردم وارد شود. اینجا مسئله مهم معیشت مردم است، لذا نباید دنبال مقصر باشیم، بلکه برای تهاتر کالا باید دست به کار شویم. در ازای صادرات نفتی و غیر نفتی، ما به ازای آن کالای مورد نیاز کشور را وارد کنیم. برای تحقق این موضوع نیازمند اراده جدی همه نهادهای دولتی، حاکمیتی و خصوصی هستیم. وقتي نمی توانیم ارز وارد کنیم از کشورهایی که بدهکار ما هستند و حتی نمی توانند پول ملی خود را به ما بدهند کالا و نهاده‌های تولید دریافت کنیم. این مسئله قطعا روی بازار اثر می‌گذارد و فشار را از روی بازار ارز برمی دارد چرا که در اقتصاد تهاتری تقاضا برای دریافت ارز به شدت کاهش می یابد.
وی در پایان تاکید کرد: باید اینگونه تصور کنیم که تا پنج سال یا مثلا ده سال آینده ممکن است نتوانیم ارز وارد کنیم، لذا باید این مسئله را در ذهن خود مرور کنیم و از طریق اقتصاد تهاتری نیازهای کشور را تامین کنیم تا چرخ اقتصاد از حرکت نیفتد. اینگونه می توانیم نهاده های دامی، ماشین آلات، تجهیزات، قطعات و مواد اولیه وارد کنیم تا از این طریق نیازهای تولید کننده را تامین کنیم و چرخه تولید همچنان در حرکت باشد و از حرکت باز نماند.