دولت به تامین مالی بودجه از بورس در سایه‌ی بی‌اعتمادی امیدوار نباشد/ اوراق سلف نفتی با شرایط کنونی فروش نمی‌رود

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو- سینا احدیان؛ هر چند که رئیس جمهور روز گذشته در نشست خبری تمام قد از لایحه بودجه ۱۴۰۰ دفاع کرد و آن را بی نقص دانست، اما عموم کارشناسان آن را یک بودجه توهمی و غیر واقع بینانه عنوان می‌کنند، بودجه‌ای که بخش عمده‌ای از آن قرار است با امید به فروش نفت زنده شود و اگر این موضوع محقق نشود با آینده فروشی حداقل ۷۰ هزار میلیارد تومان یا با توجه به اظهارات رئیس سازمان برنامه بودجه که اگر ۲.۳ میلیون بشکه نفت در بازار‌های خارجی به فروش نرسید نیمی از آن که حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان است از طریق اوراق سلف نفتی در بازار سهام بفروش برسد تا از این طریق بودجه دولت تامین شود در حالی که علی رغم رد شدن طرح انتشار اوراق سلف نفتی به دلیل شبهات وارد بر آن مساله‌ای به نام عدم اعتماد مردم به دولت و مدیران بازار سرمایه نیز کار را برای تحقق این درآمد و عرضه اوراق سلف نفتی دشوارتر می‌کند. علاوه بر این دولت درنظر دارد در سال ۱۴۰۰ با فروش سهام شرکت‌های دولتی ۹۵ هزار میلیارد تومان منابع مالی از مردم جذب کند. درآمدی که تا کنون و در ۹ ماهه‌ی سال جاری تنها ۳۳ هزار میلیارد تومان عاید دولت کرده است. حال باید پرسید که با بی اعتمادی ایجاد شده و بازاری که به یک باره به حال خود رها شد تا بالادستی‌ها و سودجویان هر کاری که می‌خواهند با سرمایه‌ی مردم انجام دهند، آیا دولت می‌تواند از طریق فروش اوراق سلف نفتی بخش قابل توجهی از بودجه خود را تامین کند؟ البته این ارقام شامل بخشی از فروش اوراق در بازار بدهی نمی‌شود و به آن نمی‌پردازیم چرا که با نرخ بازدهی حقیقیِ منفی این اوراق، غیر از بانک‌های دولتی که با دستور مجبور به خرید می‌شوند، افراد حقیقی و عموم مردم هیچگاه حاضر به خریداری اوراق با این شرایط تورمی و بازدهی منفی نخواهند بود. آلبرت بغزیان؛ اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجو این موضوع را مورد واکاوی قرار داده است.

ریزش‌های دستوری اعتماد مردم را ریخت و برد
بغزیان در خصوص عدم اعتماد مردم به بورس گفت: با اینکه مردم از اوایل سال جاری یک بار دیگر به دولت اعتماد کردند و سرمایه‌های خرد تا کلان خود را به بازار سرمایه منتقل کردند، اما ریزش‌های دستوری که از مرداد ماه سال جاری آغاز شد که همزمان با آن هم موضوع گشایش‌های اقتصادی و عرضه اوراق سلف نفتی در بورس مطرح شد زمینه بی اعتمادی مردم به بورس را رقم زد.

---

بیشتر بخوانید:

---

وزارت نفت مخالف عرضه اوراق سلف نفتی
این اقتصاددان ادامه داد: یکی از مصادیق تعیین کننده در افزایش بی اعتمادی مردم به دولت و شروع ریزش بازار سرمایه عدم هماهنگی و هم‌نظری بین وزارت اقتصاد و وزارت نفت در عرضه دارادوم در بورس بود که به نظر می‌رسید وزارت نفت با این عرضه مخالف است. همین ناهماهنگی‌ها ترس را در دل مردم ایجاد کرد و احساس کردند که دولت نسبت به بازار سرمایه بی‌انگیزه شده است. در عرضه اوراق سلف نفتی هم مخالفت وزارت نفت وجود دارد و همین می‌تواند مشکلاتی را در صورت اجرا ایجاد کند.

جیب مردم حساب شده خالی شد
استاد اقتصاد افزود: بعد از کش و قوس‌های بین دو وزارتخانه به یک باره شاهد بودیم که منفعت طلبان و حقوقی‌هایی که نبض بازار را در اختیار دارند به صورت حساب شده با شناسایی بهترین زمان و به صورت هماهنگ برای ریزش‌ها وارد عمل شدند و ریزش‌های مداومی را رقم زنند که موجب دود شدن و نابودی دست کم نیمی از سرمایه‌های مردم در بازار سهام شد.

مردم به راحتی اوراق سلف نفتی را نمی‌خرند
بغزیان با بیان اینکه بازگرداندن اعتماد مردم پروسه دشواری است گفت: بنده هنوز معتقدم که ریزش‌هایی که از نیمه مرداد ماه صورت گرفت همگی دستوری و از پیش طراحی شده و بسیارغیر طبیعی بود، مساله‌ای که هنوز در بازار لاینحل مانده و بسیاری برای آن پاسخ قانع کننده‌ای نگرفته اند و حتی بعضی نمایندگان مجلس که تحقیق کرده اند به آن صحه می‌گذارند. این موضوع باعث بی اعتمادی مردم به بورس و مدیران و تصمیم گیرندگان و البته دولت شد از این سو بازگرداندن اعتماد مردم به بورس و فروش سهام شرکت‌های دولتی و اوراق سلف نفتی به آن‌ها با این وضعیت محقق نخواهد شد.

---

بیشتر بخوانید:

وزیر اقتصاد به وعده بورسی خود عمل نکرد

نقش پررنگ حقوقی‌ها در ریزش شاخص بورس

---

سود در بازار‌های موازی است نه اوراق سلف نفتی
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران ادامه داد: بحث فروش اوراق سلف نفتی برای کمک به تامین مخارج دولت با اینکه پیش از این در جلسه شورای سران قوا رد شد و مورد پذیرش بسیاری از کارشناسان هم نشد باز هم مجددا در لایحه بودجه ۱۴۰۰ مطرح شده است. اما بهتر است دولت بداند تا زمانی که مساله بزرگی به نام سوداگری در بازار ارز و مسکن و ... مهار نشده است مردم از اوراق سلف نفتی استقبالی نخواهند کرد چرا که سود سوداگری‌هایی که در بازار‌های موازی کسب می‌کنند دل انگیز‌تر و جذاب‌تر از سود اوراق سلف نفتی یا سهام شرکت‌های دولتی است.

بی ارادگی سازمان بورس در برخورد با اخلالگران دیدنی است
این اقتصاددان با تاکید بر اینکه در ریزش اخیر بازار سرمایه تخلف و فساد مشهود بود گفت: کسانی که به دنبال سود و سوداگری در بورس باشند می‌دانند با همین اوراق هم چگونه بازی کنند که بتوانند با ایجاد صف‌های فروش مردم را از مسائل سیاسی و اقتصادی پیش رو دچار واهمه کنند و اوراق را با نرخ‌های پایین‌تر از دست مردم بیرون بکشند. ضمن اینکه متاسفانه سازمان بورس هم برای برخورد و مقابله با اخلال‌گران در بورس اراده‌ای ندارد و تا کنون قدمی برای شناسایی آن‌ها و کنار گذاشتن بازیگر‌هایی که بورس را به نفع خود به هم می‌ریزند اتخاذ نکرده است.

تامین منافع برخی در بورس مهمتر از منافع عمومی است
استاد اقتصاد تاکید کرد: قطعا برخورد با تخلفات به دلیل تامین منافع برخی دنبال نمی‌شود، بنابراین نمی‌توان باز از مردم خواست که بدون هیچ تغییر و اصلاحی در بورس و مدیریت آن باز هم به بازار سرمایه یا به طرح‌های دولت مثل فروش اوراق سلف نفتی یا سهام شرکت‌های دولتی و صندوق‌های ETF اعتماد کنند. بنده تا پیش از مردادماه سال جاری و ریزش‌های برنامه ریزی شده معتقد بودم بورس ابزار خوبی برای تامین درآمد دولت، جمع آوری نقدینگی و کمک به تولید است، اما باز کردن زمینه برای حضور هر چه بیشتر سوداگران و رانت‌خواران در بازار نشان می‌دهد همچنان نمی‌توان به اعتماد مردم در استقبال از عرضه سهام دولتی و اوراق سلف نفتی امیدوار بود.

بانک‌ها برای خرید اوراق خط و نشان خواهند کشید
بغزیان ادامه داد: از سوی دیگر با توجه به اینکه وزارت نفت همچنان راضی به انتشار این اوراق نیست و اینکه اوراق قرار است به مردم فروخته شود، حتی اگر مردم نسبت به خرید اوراق سلف نفتی استقبالی نشان ندهند و دولت بانک‌ها یا کارگزاری‌ها را وادار به خرید اوراق کند قطعا بانک‌ها برای خرید اوراق از دولت انتظاراتی خواهند داشت، بنابراین این مساله باز به نفع عموم کشور و اقتصاد جامعه تمام نمی‌شود.

---

بیشتر بخوانید:

چه کسانی پشت‌پرده ریزش شاخص بورس نشسته‌اند؟!

رشد ۱۴ برابری بازار ثانویه نسبت به بازار اولیه در ۵ سال اخیر!

---

شاخص‌ها در بورس به نفع عده‌ای مدیریت می‌شود
استاد اقتصاد با اشاره به برخی رفتار‌های خاص در بورس اضافه کرد: تا زمانی که شفافیت بر بورس و بر تعیین شاخص‌ها حاکم نشود مردم به بازار اعتماد نمی‌کنند. برنامه ریزی‌ها در بورس بدین شرح است که در بسیاری از روز‌ها اول صبح شاخص مثبت و ظهر منفی و دوباره کمی مثبت می‌شود این روند بیانگر آن است که قول و قرار‌هایی بین برخی در بورس برای مدیریت شاخص رد و بدل می‌شود، در حالی که مدیریت کردن شاخص در بازار سرمایه نه تنها معمول نیست بلکه امری خطرناک است. شفافیت در بورس به معنای عدم دستوری بودن مدیریت دراین بازار است، لذا برای اینکه جای پای تاثیر گذاران بورسی مشخص نشود شفافیتی در بازار سرمایه اعمال نمی‌شود، لذا نمی‌توان به موفقیت طرح‌هایی که قرار است عامه مردم را به سمت خود سوق دهد امیدوار بود.

طراحی بودجه به ضرر دولت بعدی است
آلبرت بغزیان گفت: از سوی دیگر با عرضه اوراق سلف نفتی نمی‌دانیم عکس العمل دولت بعدی نسبت به تحمیل مالی دولت کنونی چگونه خواهد بود. دولت بعدی ممکن است به طراحی لایحه بودجه ۱۴۰۰ اعتراض کند که این طراحی برای بدهکار کردن و تحت فشار قرار دادن دولت سیزدهم نوشته شده است بنابراین ایجاد اطمینان در مردم برای خرید اوراق با توجه به دلایل ذکر شده حتما کار بسیار سختی است.

استقبال از نرخ سود بالاتر از تورم در فروش اوراق
وی در پایان تاکید کرد: به هر حال حتی اگر مجلس شورای اسلامی با عرضه و انتشار اوراق سلف نفتی در لایحه بودجه ۱۴۰۰ هم موافقت کند به دلیل سودی که در بازار‌های موازی وجود دارد احتمالا استقبال چندانی از بازدهی پایین اوراق نشود مگر اینکه سود مشخصی نزدیک یا بالاتر از نرخ تورم برای اوراق در نظر گرفته شود تا مردم از آن مثل یک پس انداز خوب استفاده کنند. از سوی دیگر دولت باید فرآیند حاکم بر عرضه اوراق سلف نفتی را برای مردم روشن کند که آیا با کاهش یا افزایش قیمت دلار سود اوراق تغییری می‌کند یا خیر و در زمان سررسید این موضوع به چه شکل برآورد می‌شود. اگر بازیگران بورسی در بازار ثانویه صف فروش ایجاد کنند چه تمهیداتی برای اینکه عده‌ای قربانی سوداگران نشوند اندیشیده شده است، این‌ها موضوعات مهمی است که باید روشن شود و آنوقت شاید مردم برای خرید اوراق از خود تمایلی نشان بدهند.