کودکان بزهکار ایرانی بیشتر، چه جرائمی مرتکب می‌شوند؟/تلاش برای اصلاح رفتار اطفال مجرم

ابراهیم وثیقی اسدی قاضی حوزه کودکان و نوجوانان در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو گفت: در مجموع در حوزه اطفال،  کلیه رفتارهای معارض با قانون اطفال و کودکان یا نوجوانان تا 15 سال تمام مستقیم در دادگاه اطفال و بین 15 تا 18 سال بدوا مرحله تحقیقات مقدماتی در دادسرای عمومی انقلاب ناحیه 29 تهران که مستقر در همان مجتمع شهید فهمیده است و بعد از کیفر خواست در دادگاه اطفال مطرح می شود.

وی افزود: مستحضر هستید از نظر بزه شناسی آسیب‌های اطفال و نوجوانان در جرم شناسی در اولویت قرار دارد و به لحاظ وضعیت فیزیولوژیکی و رفتارهای پرخطری که بچه ها می‌توانند برای خودشان یا دیگران به واسطه اقتضائات هیجانی یا نسبت به محیط و در آینده نسبت به پیشرفت شان داشته باشند و پپیشرفت کاری یا زندگی در هر صورت با این کیفیت قوانین داخلی یا اسناد بین المللی مختلف در خصوص اطفال نوجوانان به عبارتی می شود گفت فصل ویژه ای است برای اینکه رفتارهای بچه ها را با رویکرد اصلاحی بررسی کند.

این قاضی دادگاه اطفال اضافه کرد: کشور ما در خصوص حقوق اطفال و کودکان کنوانسیون حقوق کودک را پذیرفته و مصوب 1989 را به خاطر همین ما در مورد رسیدگی در حوزه اطفال سعی می کنیم کلیه مولفه ها و آیتم های داخلی و بین المللی در قواعد و مقررات مربوطه رعایت شود.

وثیقی اسدی گفت: در سال 1399 تقریبا اولویت جرایم با توجه به رویکردی که در شعبه ام داشتم در سه چهار تا جرم می چرخد این سه چهار جرم ممکن است به صورت نسبی متغیرهایی داشته باشند یکی در یک ماه یا در یک فصل بالاتر باشد یکی پایینتر ولی این جرم ها تقریبا می شود گفت اولویت های رفتارهای معارض با قانون بچه ها هستند.

عمده جرائم کودکان بزهکار در ایران!

وی تاکید کرد: ایراد ضرب و جرح عمدی، اغلب سرقت گوشی تلفن همراه و رانندگی بدون گواهینامه، بی احتیاطی در امر رانندگی منجر به سوانح رانندگی و صدمات ناشی از بی احتیاطی در امر رانندگی و می شود گفت مواد مخدر از جمله جرائمی هستند که کودکان و نوجوانان مرتکب آن می‌شوند.

این قاضی اضافه کرد: آنچه در قواعد داخلی ما مهم است توجه ویژه به اطفال بوده و آن هم با مقرره هایی از جمله تشکیل پرونده شخصیت، حضور الزامی مشاور دادگاه از بین متخصصین و کارشناسان حوزه روان و حضور الزامی وکیل تسخیری در پرونده های مربوط به اطفال و نوجوانان که حتما باید لحاظ شود.

وثیقی اسدی گفت: با توجه به نوع اقتضائات هیجانی و سنی و شرایط اقلیمی و محیطی بچه و اغلب کسانی که ما در محیط دادگاه ملاحظه می کنیم مشاهده می شود رفتارهای بچه ها اغلب ناشی از نوع الگوی مناسب یا نامناسب والدین نشات می گیرد یا الگوی نامناسب دوستان هم سن و سال یا جاهایی که ارتباط دارند باعث آن شود.

وی اضافه کرد: واقعیت این است که در روش اصلاحی که من خودم در شعبه خودم اعمال می کنم آن چیزی که برایم مهم است در وهله اول ایجاد فضای تبادل امن با بچه است یعنی ما از لحظه ای که در چه در جلسه اول رسیدگی چه در جلسات بعدی در مورد بچه های بزه کاری که اختلال دارند یا شرایط نا به سامان یا ناهنجاری خاص دارند می توانیم در فضای ارتباطی مناسب و فضای تعاملی مناسب قرار بگیریم به صورتی که با یک رفتار انسانی مناسب توجه بچه را به عنوان یک فردی که نیاز دارد بچه حرف بشنود نه الزاما به عنوان قاضی مثل یک برادر بزرگتر بتوانیم در جایگاهی قرار بگیریم که بچه در وهله اول برای شنیدن حرف های دادگاه یا الگوی اصلاحی ارایه شده در دادگاه توسط کارشناس یا روانشناس زمینه های مناسب ذهنی را برخوردار باشد.

این قاضی دادگاه اطفال تاکید کرد: برای رسیدن به مرحله فوق حتما لازم است که قاضی دادگاه شخصا و با توسل و کمک از روانشناس که به عنوان مشاور دادگاه در دادگاه حاضر است و وکیل تسخیری این فضای امن تبادلاتی را بتواند فراهم کند.

ضرورت آموزش کودکان برای جامعه پذیری صحیح!

وثیقی اسدی تصریح کرد: در کنار این فضای امنی که ایجاد می شود ما حقوق ذی نفع یا شاکی خصوصی را در نظر می گیریم و سعی می کنیم با حداقل امکان در صورت امکان با صلح و سازش اگر صلح و سازش امکانپذیر نبود به واسطه صحبت هایی که در دادگاه صورت می گیرد بخش خسارات وارده به ذی نفع را انجام شود و به عبارتی آن بخش از کار که مربوط به شاکی خصوصی است از پرونده جدا و متمرکز روی بچه کار کنیم.

وی گفت: در مورد جرایم مالی مثل سرقت واقعیت مولفه‌هایی چون موضوعات اقتصادی فقر و رویکرد فرهنگی والدین در نگرش های بچه ها در این سنین چه در امرار معاش خانواده و کمک به معاش خانواده چه در تامین الزامات و موارد مورد نیاز بچه در این سن مثل خریدن لباس یا موضوعاتی که لازم دارد عدم توجه باعث می شود بچه سرقت کند خیلی از اوقات می بینیم بچه ای به خاطر اینکه یک مسافرت برود یا لباسی بخرد اقدام به سرقت می کند البته داریم بچه هایی که به واسطه هدایت افراد بزرگسالی که در امر سرقت تبحر بیشتری دارند شروع می کنند و به صورت حرفه ای به این کار می پردازند که ما در مورد این ها هم با اتخاذ تدابیر لازم چه مجازات چه تدابیری که براساس رویکرد روان شناختی پیشنهاد داده می شود این بچه را در مسیر اصلاحی قرار بدهیم.

قاضی دادگاه اطفال در ادامه گفت: در مورد جرایم مثل ایراد ضرب و جرح عمدی، فحاشی و توهین که اغلب بچه ها حین بازی و سرگرمی که دارند پیش میاد یا مسائل مربوط به اقتضائات سنی شان پیش میاد تلاش می کنیم مفاهیم ناشناخته یا مفاهیم تعریف نشده در حوزه رفتار و دوستی و ارتباط موثر با هم نوع و هم جنس را برایشان تبیین کنیم این اتفاق در خیلی از اوقات منجر به این می شود که بچه ها متوجه این بشوند که چه طور حتی اگر مسئله ای هم در درون خودشان دارند ناراحتی دارند یا مسائلی دارند در بیرون با دوستانشان در مواجه با موضوات اختلافی به صورت صدمه به یکدیگر وارد نکنند.

وثیقی اسدی گفت: این تعاریف و مفاهیم یا موضوعی که عرض کردم در مورد سرقت که روند اصلاحی پیش می گیریم همه این ها را در غالب یک روش تبیین شده یا مدرج در حوزه روانشناسی که قرارداد درمانی است ما انجام می دهیم یعنی در رای مان آخر رای مان یک قواعدی را می نویسیم که در این قواعدکه در راستای نهادها و تاسیسات حقوقی مبتنی بر عدالت تامینی هست بچه را در بخش مراقبت تکلیف می کنیم که مثلا در فلان حوزه ای که قبلا کار می کرده و مناسب نبوده دیگر کار نکند ودر حوزه ای که مناسب است کار بکند یا فلان ساعت در فلان جا حضور پیدا نکند یا فلان ساعت در منزل باشد در مورد حضورش به مراکز درمانی چه روان پزشک چه مشاوره اقدامات لازم را انجام بدهد.

وی افزود: در مورد کارکردهایی مثل ادامه تحصیل چه به صورت روزانه چه شبانه حتما درج می کنیم و پیگیری می کنیم همه این پکیج قراردادی که بین ما و بچه و والدینش بسته می شود به واسطه یک ناظر که مشاور دادگاه هست و خود قاضی پیگیری می شود حتی بعد صدور رای این موجب می شود بچه ها قاعده نظارت دادگاه را حتی بعد از یک سال از دادگاه از دست ندهند نهایتا این امور به صورت گزارش به دادگاه یا اجرای احکام طی آن چیزی که در آرای ما درج می شود ارایه می کنند.

این قاضی دادگاه اطفال اضافه کرد: در مورد کیس‌هایی چون تصادفات رانندگی یعنی صدمات ناشی از بی احتیاطی در امر رانندگی یا رانندگی بدون گواهینامه باید به اولین مولفه اشاره کنیم هیجان و تمایلات بچه به داشتن و سوار شدن موتور یا خودروها موجب می شود که صدماتی را به خودشان یا به دیگری وارد کنند یا صدمه وارد نکنند به صورت رانندگی بدون پروانه نزد ما حاضر شوند واقعیت این است در مورد رانندگی بدون پروانه مجازات بچه ها خیلی مجازات سنگینی نیست ولی اگر ما نتوانیم در یک روند اصلاحی با الگوهایی که داریم یا حمایت هایی که می کنیم یا مراقبت های خانواده یا ممانعت هایی که می کنند بچه را از این موضوع از دسترسی به این اقلام جدا نکنیم باز این اتفاق می افتد پس برای این موضوع به اعتقاد من باید یک کارکرد بسیار حرفه ای در آموزش و والدین متعاقبا بچه ها در مدارس نسبت به اینکه اقتضای هیجانی شان در آن سن چیست، داده شود و سعی می کنیم در این مورد آموزش لازم و مهارتهای زندگی را ارایه بدهیم.

اهمیت شناخت اولیه بهینه از واقعیات ذهنی روانی و محیط زندگی کودک!

وثیقی اسدی تصریح کرد: در مورد موادمخدر که عرض کردم اغلب باز متاسفانه در این سنین که هیجان دارند اغلب الگو می گیرند در پارک ها حضور پیدا می کنند مشاهده می کنند کسانی که مواد مخدر مصرف می کنند به این امر سوق داده می شوند و باز در این حوزه بیشتر روی آگاهی می چرخیم سعی می کنیم با یک مسئله ای که یک مولفه ای که می شود اصلاحش را بازسازی بالغ عنوان کرد تعاریف و موضوعاتی که تعریف نشده در ذهن بچه در خصوص موادی چون مواد مخدر باز تعریف کنیم صحبت کنیم و نهایتا به نتایجی برسیم که متوجه این اتفاق و این موضوع در مورد این استفاده بشوند.

وی یادآور شد: در کل همان طور که عرض کردم روی این عناوین و مسائل متفرقه ای هست مثل کلاهبرداری اینترنتی از سیستم های رایانه ای یا موضوعات دیگر در مورد بچه ها کم هست ولی همان طور که عرض کردم اولین و مهمترین مولفه در خصوص بچه ها شناخت اولیه بهینه از واقعیات ذهنی روانی و محیط زندگی بچه و خانواده بچه است که می تواند به قاضی کمک کند که مسیر مناسب احیا و باز اجتماعی شدن بچه را ریل گذاری کند.

این قاضی دادگاه اطفال گفت: بخش بعدی ضور وکلای تسخیری است که البته مشاورین دادگاه و به صورت افتخاری می‌آیند و چنان ساختار لازم برای حضور دائمی مشاوران را به صورت پرداخت دستمزد نداریم و شاید مثلا حتی جایگاه ساختمانی مناسب هم برای حضورشان نداریم اغلب زحمت می‌کشند و با کمترین و بیشترین زحمت که کمترین امکاناتی که در اختیارشان می‌گذاریم خیلی نیاز هست که این حوزه دیده شود یعنی در این حوزه توضیح دادم باید بگویم حتما باید چه مولفه‌های علمی، چه مولفه‌های منابع انسانی چه مولفه‌های مربوط به دستمزد باید در مورد حضور مشاوران به صورت حرفه‌ای دیده شود که این حوزه که خیلی اهمیت دارد کارآمد باشد.

وی خاطرنشان کرد:در مورد وکیل تسخیری هم همین است کانون وکلای مرکز هم مرکز مشاوران قوه قضاییه هر دو واحد به صورت فعال نیروهای خودشان را مستقر دارند وکیل تسخیری معرفی می کنند وکلا خیلی مجدانه کار را پیگیری می کنند در این موضوع هم باید آموزش های لازم حرفه ای به خاطر آن حساسیتی که در مورد اطفال وجود دارد صورت بگیرد.

وثیقی اسدی گفت: قطع به یقین همین طور که از اسمش مشخص است سند تحول دستگاه قضایی در ابعاد مختلف مخصوصا آن چیزی که من مشاهده کردم به خاطر این که یکی از مولفه های مورد تاکیدش استفاده از فناوری نوین ارتباط و لینک شدن با واحدهای فرابخشی در خصوص انجام امور قضایی است بسیار سازنده هست اگر ما بتوانیم زیرساخت های لازم فناوری را در ارتباط با ارگان ها و سازمان هایی چون بهزیستی و جاهای مختلف یا ngo و نهادهای مردمی داشته باشیم به مراتب این ارتباط می تواند اثرگذاری بیشتری را در اجرای قواعد و مقررات اصلاحی برای ما داشته باشد.

وی تاکید کرد: در مورد موضوعات مختلفی که در سند تحول من دیدم باز هم کاملا آن چیزی که مربوط به محاکم دادگستری تهران هست باز مشاهده می شود دقت و اجرای این سند میتواند هم از تعداد پرونده ها کم کند هم به کیفیت موضوعی پرونده ها تاثیرگذار باشد اما باید این نکته را بهش توجه کنیم ما اغلب در قوانین و مقررات بعضی اوقات قواعدی را تصویب می کنیم که این قواعد زیرساخت هایش فراهم نیست حتما سند تحول هم در کنار سایر اسنادی که سند بالادستی حساب می شوند باید برای این امر بسیار خطیر که کار قضا هست زیرساخت های اولیه اش که بخش عمده اش منابع مالی بخش بعدی منابع تخصصی انسانی است تامین شود که بتوانیم در اجرا آن منظور مدون تدوین کننده این سند و سیاست های کلی دستگاه قضا را برآورده کنیم.