تخریب آثار باستانی و نابودی پوشش گیاهی؛ هدیه معدن‌کاران برای تکاب!

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، تکاب از شهر‌های جنوبی آذربایجان‌غربی است که در منطقه‌ای کوهستانی واقع‌شده و به دلیل وجود ۲ معدن طلا و ۵۰ معدن سنگ یکی از ظرفیت‌های بی بدیل اقتصادی در شهرستان به شمار می‌رود.

شهرستان تکاب با داشتن آب و هوای کوهستانی و صد‌ها چشمه آب قابل شرب و مراتع متراکم و فراوان می‌تواند علاوه بر ایجاد اشتغال و شکوفایی منطقه، در توسعه صادرات دامی و کشاورزی نقش ارزنده‌ای ایفا کند. اما بهره برداری غیراصولی از معادن، عامل اصلی تخریب گسترده منابع طبیعی این منطقه به شمار می‌رود، این درحالی است که اگر بهره‌برداران معادن مقررات و اصول اصلی بهره‌برداری را رعایت کنند سطح تخریب منابع طبیعی وملی بسیار کاهش می‌یابد.

طی سال‌های گذشته فعالیت معدن‌کاران و شرکت‌های معدنی در شهرستان تکاب به بالاترین میزان خود رسیده است. بهره‌برداران معادن سنگ‌های ساختمانی و تزئینی، شن و ماسه و خاک بدون توجه به شرایط طبیعی واکو سیستم منطقه به فعالیت گسترده خود ادامه می‌دهند و همین امر باعث تخریب منابع طبیعی و طبیعت بکر تکاب شده است و به بسیاری از مناطق که از اهمیت فوق العاده طبیعی وزیست محیطی برخوردار بوده و حتی قابلیت گردشگری دارند لطمه جبران نا پذیری خورده است.

بهره بردای بی رویه از معادن باعث تخریب مراتع می‌شود

به نظر کارشناسان محیط زیست مسموم شدن آب‌های سطحی و زیرزمینی، از بین رفتن اکوسیستم طبیعی منطقه، تخریب مراتع و مزارع، تهدید جدی چشمه سار‌ها و آب‌های زیرزمینی، از بین رفتن شرایط زیست محیطی برای ساکنین منطقه، به خطر افتادن زندگی جانوری و گیاهی مخصوصا گیاهان دارویی و ... از نتایج فعالیت بی حد این معادن بوده است.

شهرستان تکاب با داشتن آثار تاریخی بسیاری مانند تخت سلیمان، غار کرفتو، چملی گل، منطقه معروف به چهارباغ در یلقون آغاج، زندان برنجه، دژساری قورخان و... یکی از مناطق گردشگری کشور است و از نظر داشتن چشم انداز‌های طبیعی فراوان، یکی از مناطق مستعد جهت سرمایه گذاری‌های گردشگری به شمار می‌رود. حال فعالیت بی رویه برای بهره برداری از معادن این منطقه تاریخی و گردشگری را با چالش مواجه ساخته است.

منطقه تاریخی طویله داغی محصور به روستا‌های بخش تخت سلیمان، روستا‌های احمدآباد، قره بلاغ، بابانظر و فاقلو و بقعه ایوب انصار در دورباش، قله‌های ازناو، قره خان و سنگر عابد خان واقع در روستای یولقون آغاج که زیست‌گاه خرس قهوه ای، گرگ‌ها و مار‌های زنده زای زرد،( که نسل آن‌ها در حال انقراض است) و نیز منطقه موسوم به قیرخ بولاغ که آب روستای یلقون آغاج از آنجا تامین می‌شود از مهمترین مناطق تخریب شده تکاب توسط شرکت‌های معدنی است.

«پاپاق قالا» محوطه‌ای باستانی با قدمت ۳ هزار ساله است که در کنار روستای یولقون آغاج قرار دارد. این محوطه در سال ۱۳۸۵ در لیست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. استخراج سنگ‌های تراورتن از سوی معدنکاران چندین سال آسیب‌های فراوانی به محیط زیست و روستائیان این منطقه وارد شده. اخیرا نیز تجهیزات و ماشین آلات جدیدی را برای استخراج بیشتر، به منطقه فرستاده اند که موجب نگرانی و اعتراض شدید روستاییان شده است.

به گفته اهالی روستا، چند سال پیش با شکایت روستائیان، اداره میراث فرهنگی تیکان تپه فعالیت این معدن را به دلیل تخریب مقابر باستانی پاپاق قالا متوقف کرد، اما معدنکاران با استفاده از رانت، دوباره مجوز فعالیت گرفتند.

عدم رعایت فاصله قانونی معدن با روستا

رسول صادقی، رئیس شورای روستا یولقون آغاج در گفتگو با خبرنگار ما در این باره می‌گوید: در روستای یولقون آغاج ۸ معدن وجود دارد که از این تعداد ۴ معدن فعال است. معدن سنگ تراورتن از سال ۸۳ تا ۹۷ در این منطقه مشغول فعالیت بوده است که در این مدت مردم منطقه نسبت به بهره بردای صورت گرفته از سوی معدن‌کار اعتراضاتی هم داشتند. از سال ۹۷ تا ۱۰ روز قبل این معدن فعالیتی نداشته، اما اخیرا نیز تجهیزات و ماشین آلات جدیدی را برای استخراج به منطقه فرستاده شده است.

صادقی در ادامه می‌افزاید: یکی از مشکلاتی که مردم دارند عدم رعایت فاصله قانونی معدن تا روستا است فاصله قانوی باید ۵۰۰ متر هوایی معدن از روستا باشد که این فاصله رعایت نشده و تخریبات و گرد و غبار این معدن موجب آلوده شدن چراگاهها، باغات، اراضی کشاوری و آب‌های منطقه شده و اهالی روستا را با مشکلات و بیماری‌های تنفسی مواجه کرده است.

وی ادامه می دهد: فاصله معدن تا روستا ۳۰۰ متر هوایی است و تردد ماشین‌هایی بارگیری معدن از داخل روستا، موجب سلب آسایش و امنیت روحی و روانی مردم شده وآلودگی صوتی و گرد و خاکی که از تخریب ایجاد می شود موجب مشکلات حاد تنفسی شده، و در کل فعالیت معادن زندگی اهالی را با خطر جدی مواجه ساخته است.

رئیس شورای روستا یولقون آغاج می‌گوید: پیش از این معدن دیگری در همجواری این روستا با برخورد به یکی از شریان‌های چشمه زیر زمینی این روستا بصورت متروکه رها شده که علاوه بر مشکلات عدیده‌ای برای باغداران، ساکنان آن روستا و مشکلات زیست محیطی چهره نامناسبی در این منطقه ایجاد کرده است.

شنیده‌ها حاکی از این است که پیش از این نیز، از فعالیت معدنی در روستای فاقلو توسط مردم جلوگیری شد و بعد‌ها با رای دیوان عدالت اداری حق به اهالی روستا داده شد که این موضوع نیز از طرف اداره صنعت معدن و تجارت استان نادیده گرفته شده و فعالیت معدن از سر گرفته شد.

بعضی از مناطق تاریخی در تکاب به خاطر وجود بهره برداری‌های غیر اصولی معدنکاران تخریب شده است. زیستگاه گونه‌های نادر جانوری از قبیل انواع کبک، قوچ وحشی و گربه وحشی و خرس در معرض تخریب جدی قرار دارند. میتوان با عدم صدور مجوز بهره برداری و استخراج معادن و نظارت بر ده‌ها معدنی که در حال حاضر بدون هیچ گونه محدودیتی در حال نابودی منطقه اند و مشخص کردن کامل محدوده مورد استفاده آنان گام‌های موثرتری برای حفظ منابع طبیعی تکاب برداشت.