از نصف تا تمام کابینه را زنان می‌گذاریم؟!/ مسائل زنان ابزار فرافکنی کاندیداها

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو- فرزانه سادات باطنی؛ موضوع  زنان هر چهار سال یک بار در وعده‌های انتخاباتی نامزدها دیده می‌شود و هر گفتمان برای وعده‌ دادن به زنان یک نوع رویکرد را اتخاذ می‌کند؛ برخی موضوع را با حجاب شروع می‌کنند و برخی دیگر حقوق به زنان خانه‌دار را دال مرکزی صحبت‌های خود قرار می‌دهند. وعده‌هایی که از نوع مطرح کردنشان مشخص است عملی نیست و صرفا به دنبال جذب رای در بازه‌ی زمانی انتخابات است. موضوعی که تا قبل از زمان انتخابات مغفول می‌ماند اما در بازه‌ی انتخابات تیتر یک صحبت‌های نامزدها می‌شود، به طوریکه بعد از مناظرات اخیر جمله‌ی کنایه آمیز رئیس جمهور با عنوان «این مدت چقدر زنان خوب شده‌اند» در فضای مجازی محل بحث قرار گرفت چراکه حسن روحانی خود نیز در انتخابات ۹۶ پیشگام استفاده از چنین تکنیکی بود.

استفاده از گسل‌های اجتماعی، حربه‌ی همیشگی

مطالبات اقشار مختلف همواره یکی از نقاط حساس در صحبت‌های نامزدهای ریاست جمهوری است. در واقع هرکس که بتواند توجه لایه‌های مختلف و حساس‌تری را به خود جلب کند و وعده‌های بزرگتری بدهد، بهتر می‌تواند افکار عمومی را مدیریت کند. فضای مجازی به علت ماهیت گزینش محوری که دارد، می‌تواند بستری را برای دیده شدن وعده‌های بعضا غیرممکن فراهم کند. در این میان هرچقدر همبستگی برخی اقشار بیشتر باشد، شانس پیروزی فرد نیز بالاتر می‌رود.

به طور مثال در ایران به علت وجود اقوام مختلف و تقسیم بندی‌های زبانی و فرهنگی در داخل کشور و جمعیت پراکنده‌ی هر کدام از اقوام، اساسا رای‌گیری از هر قوم و اقلیتی خود می‌تواند برگه برنده‌ای برای نامزد باشد. در میان انتخابات‌هایی که انجام می‌شود تنها انتخابات ریاست جمهوری است که هر قوم نماینده‌ی منحصر به خود را ندارد نتیجتا جلب نظر سران یک قوم و به نوعی پیشگامان گروه‌ها کار مهمی است که باید نامزدها برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری انجام دهند. به همین خاطر در مناظرات به وفور شاهد وعده‌هایی به اقلیت‌های دینی و قومیتی بودیم تا جایی که کار به شعرخوانی با لهجه‌ها و زبان‌های مختلف هم رسید.

علیرضا تقوی نیا، کارشناس مسایل غرب آسیا طی یادداشتی تحت عنوان "فعال کردن گسل‌های قومیتی به چه قیمتی" نوشت:«تا ۲۰ سال پیش در گوشه و کنار کشور وقتی از مردم در مورد هویتشان پرسیده می شد همگان اول ایرانی بودند و سپس به گروه‌های زبانی محترم که در گوشه و کنار کشور حضور دارند اشاره می‌شد ولی اکنون عده‌ای که باید مسئولیتی را بر عهده بگیرند که مصداق پاسبانی از هویت ملی است، به جهت معطوف ساختن نظر مخاطبان به خود، شکاف‌های قومیتی را فعال و احساسات گروه‌های زبانی را شعله‌ور می‌کنند تا بلکه با این حیله بتوانند وضعیت خود را در افکار عمومی بهبود بخشند.»

در این میان زنان نیز به عنوان نیمی از جمعیت کشور با توجه به مطالباتی که همواره داشته‌اند و مغفول مانده می‌تواند لایه‌ی حساس و قابل توجهی باشد. هر کدام از این گسل‌ها از جمله گسلِ جنسیتی اگر حتی در سه روز پایانی انتخابات فعال شوند، به واسطه‌ی همبستگی بالایی که دارند می‌توانند زمین بازی را به کلی تغییر دهند.

رهبر انقلاب در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۹۶ در دانشکده افسری امام حسین (ع) در همین رابطه گفتند:«نامزدها سعی کنند گسل‌های اعتقادی، جغرافیایی، زبانی و قومی را تحریک نکنند؛ مراقب باشند؛ نامزدها به‌خاطر خطای در تشخیص، این گسل‌ها را به نفع دشمن تحریک نکنند.»

وعده‌های غیرممکن مشارکت کاذب می‌آورد

بدیهی است که تنها رای دادن، مصداق مشارکت افراد در تعیین سرنوشت خود نیست. افراد اگر صرفا برای تحقق وعده‌های عجیب و غیرممکن پای صندوق‌های رای بیایند، خیلی زودتر از معمول به تغییر وضعیت خود دلسرد می‌شوند. در واقع حضوری که وابسته به متغیرهای غیرقابل وقوع باشد، حضور موثری نخواهد بود و چه بسا بعدها می‌تواند حس اثرگذاری را از افراد بگیرد.

از طرفی هر کدام از این وعده‌ها بعضا می‌تواند مسائل ناظر به موضوع را تقلیل دهد. به طور مثال در حوزه‌ی زنان، مشکلاتی همچون وضعیت معیشتی زنان بی‌سرپرست یا بدسرپرست تا موضوع اشتغال زنان از جمله مسائلی است که هسته‌ی اولیه‌ی مشکلات زنان را شکل می‌دهد با این حال با وجود آنکه زنان از موضوعات پر بحث مناظره بود اما برنامه‌های بسیار کمی درباره آنان مطرح شد و عمده‌ی صحبت‌ها با وعده‌های عجیب و غریب به پایان رسید.

ما در این بحر تفکر کجاییم تو کجا!

اعطای وام ۵۰۰ میلیونی به زوجین جوان یکی از همین شعارهای رؤیا پردازانه‌ای بود که طی روزهای گذشته از سوی یکی از نامزدهای انتخابات این دوره مطرح شد.

قاضی زاده هاشمی با اعلام این موضوع گفت:«وقتی رئیس جمهور شدم با اولویت دستور تشکیل فوری صندوق رفاه جوانان را تا قبل از اسفند ۱۴۰۰ صادر خواهم کرد. هر زوج جوان ۵۰۰ میلیون تومان برای اشتغال، ازدواج و مسکن خود از این صندوق دریافت خواهند کرد.»

این در حالی است که هم اکنون وام ازدواج ۷۰ میلیون تومان است که در وضعیت کنونی نیز برای گرفتن چنین مبلغی بانک‌ها موانع زیادی را برای جوانان می‌گذارند و مشخص نیست وام 500 میلیونی قرار است از کدام خزانه تامین شود.

عبدالناصر همتی نیز در سخنان انتخاباتی خود با پرداختن به موضوع زنان گفت:«هرجایی که امکانش باشد برای مدیریت از زنان استفاده می‌کنم. لیاقت خانم‌ها بعضاً از خیلی آقایان بیشتر است و حتماً وزیر زن خواهم داشت.»

وعده وزیر زن نیز شعاری بود که حسن روحانی در جریان انتخابات یازدهم و دوازدهم بارها آن را مطرح کرد و یکی از وعده‌های قطعی وی در آن دوران، انتصاب وزیر زن بود. وعده‌ای که هیچ گاه عملی نشد. فائزه هاشمی نیز در انتقاد به این موضوع در مصاحبه با روزنامه قانون گفته بود:«نمی‌توانیم بگوییم وزیر زن داشتن نوآوری است، برای ما آبروریزی است که در افغانستان وزیر زن دارند و ما نداریم.»

با این حال در آخرین نشستی که رئیس جمهور با فعالان زنان داشت در همین رابطه گفت:«علاقمند بودم وزیر زن در کابینه داشته باشیم اما توانم محدود بود و نشد.» لازم به ذکر است خانم دستجردی وزیر بهداشت دولت احمدی نژاد تنها وزیر زن بعد از انقلاب بودند و اساسا وزارت زنان مقوله‌ی غیرممکنی نیست.

علاوه بر این وعده‌ها، محسن رضایی نیز طرح حقوق به بانوان خانه‌دار را مطرح کرد. نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اعلام کرد:«با اختصاص ‎مستمری ماهانه برای "تمام زنان خانه‌دار" و واریز آن به حساب بانکی خود آن‌ها، بخشی از این زحمت بی‌دریغ را از منابعی که بهره‌مندی از آن حق مردم است، جبران می‌کنیم.»

او در همین باره در حساب کاربری خود در توییتر نوشت:«خانه‌داری وظیفه مادران نیست؛ لطف آن‌هاست. این محبت زنان ایرانی و سختی کار خانه‌داری کمتر به چشم آمده است.»

اما مشخص نیست منبع و خزانه‌ی مالی که نامزدها از آن صحبت می‌کنند دقیقا از چه طریق تامین می‌شود، با این حال مواجهه با وعده‌های رویایی داوطلبین انتخابات موضوع جدیدی نیست. حسن روحانی نیز وعده‌های زیادی در حوزه‌ی زنان داده بود که هیچ کدامشان عملی نشد. وعده‌هایی مبنی بر انتخاب وزیر زن، تشکیل وزارت زنان، ایجاد مشاغل مرتبط با تحصیل زنان، بیمه زنان سرپرست خانوار و حضور زنان در ورزشگاه‌ها و..

مسائل به مثابه ی ابزار فرافکنی

• برنامه‌ی شما برای اشتغال فارغ التحصیلان چیست؟
• من می‌گویم شما زنان را هم اضافه کنید چراکه پنجاه درصد فارغ التحصیلان زن هستند. بعضی‌ها معتقدند اسم کوچکشان را نیاوریم..اصلا چه معنا دارد به دختر خانمی که لیسانس و ارشد دارد پیامک می‌دهیم که چرا در ماشین حجابت را رعایت نکردی..

احتمالا شما هم کلیپ مصاحبه‌ی عبدالناصر همتی را دیده‌اید. در مناظره‌ی دوم نیز مهرعلیزاده در پاسخ به سوال چگونگی برخورد شما با آمریکا در موضوع برجام، بحث غیرمرتبط پیامک به دختران را مطرح کرد.

این جنس برخوردها نشان می‌دهد که برخی نامزدها نه تنها به دنبال راه حل مسائل و مشکلات نیستند بلکه پس از وقایع سال ۹۶ به خوبی با ابزار مختلفی که می‌توان با کمک آن‌ها توجه مردم را به خود جلب کرد آشنا شده‌اند و استفاده از گسل‌های مختلف اجتماعی را به کار می‌گیرند.