موفقیت در کنکور، تعیین‌کننده سرنوشت و ضامن خوشبختی نیست/ سیستم آموزشی کشور، باید به سمت خودشناسی برود

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، طاهر عطاران نقد‌هایی را به مقوله موفقیت، ناظر بر کنکور به عنوان یک مثال، مطرح کرد.

این پژوهشگر اجتماعی در برنامه صبح‌گاهی «سلام تهران» که ۱۰ تیر از شبکه پنج سیما پخش شد، با اشاره به بلا‌هایی که موفقیت بر سر انسان‌ها می‌آورد، گفت: موفقیت را باید نقد کرد. اگر موفقیت صرفا رسیدن به هدف باشد، بلا‌های بسیاری سر فرزندان ما می‌آورد. والدین می‌خواهند فرزندانشان در کنکور حتی به قیمت دیوانه شدن، رتبه بیاورند. این بار فشار روحی باعث می‌شود که فرزند شما به مدرک برسد؛ اما نتیجه‌ای نداشته باشد. در باب بلا‌هایی که موفقیت بر ما می‌آورد، یک دونده را فرض کنید. این دونده اگر در یک متری خط پایان زمین بخورد، به لحاظ دید موفقیت، هیچ تفاوتی با کسی که در مسابقه شرکت نکرده، ندارد. موفقیت، مفهومی است که ارزشی برای تلاش، قائل نیست. در این مورد خاص تمام تلاش‌های فرد نادیده گرفته می‌شود. در کنکور هم این موضوع صادق است.

«طاهر عطاران» در «میز روانشناسی» برنامه سلام تهران در ادامه به اینکه لزومی ندارد همه افراد به دانشگاه بروند، اشاره کرد و یادآور شد: خیلی از افراد نباید به دانشگاه بروند. چرا به زور داریم فرزندانمان را سوق می‎‌دهیم که حتما در یک دانشگاه خاص با یک رتبه خاص پذیرفته شوند و مدرکی بگیرند که به هیچ دردشان نخواهد خورد؟!

او با بیان اینکه موفقیت فرصت اشتباه را از ما می‌گیرد، خاطرنشان کرد: موفقیت علاوه بر نادیده گرفتن تلاش، فرصت اشتباه را هم از افراد می‌گیرد. مبحثی در روانشناسی به نام کامل‌گرایی وجود دارد که به اشتباه در جامعه تحت عنوان کمالگرایی جا افتاده است. کمال‌گرایی خوب است؛ چون هر موجودی باید به سمت کمال خود و خودشکوفایی پیش برود. با قرار دادن همه افراد در مسیر کنکور، فرصت اشتباه کردن را از آنان می‌گیریم. فردی که اشتباه نمی‌کند به هیچ جا نمی‌رسد. یکی از ابزار‌های پیشرفت، اشتباه کردن است. آدم کامل‌گرا، ۹۹ را برابر صفر می‌داند و فقط ۱۰۰ را برابر با ۱۰۰ می‌بیند.

وی در ادامه افزود: والدین با اینکه جمعیت زیاد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بیکار را می‌بینند، باز فرزندان خود را به سمت کنکور سوق می‌دهند. آن‌ها گرفتار یک طرح‌واره غلط ذهنی شدند. باید بدانیم خوشبختی فرزندان ما فقط در کنکور محقق نمی‌شود.

این پژوهشگر اجتماعی با اشاره به بلای دیگری که موفقیت بر سر ما می‌آورد، عنوان کرد: مشکل دیگری که موفقیت برای ما به وجود می‌آورد این است که به ما می‌قبولاند؛ هدف، وسیله را توجیه می‌کند. حاضریم به هر قیمتی حتی تقلب به هدف برسیم. اگر فقط در مسیر رسیدن به یک سری اهداف بیفتیم، چون این وضعیت دروغین است؛ باعث خراب شدن ساختار وجودی خودمان می‌شویم و از مسیر طبیعی خود فاصله می‌گیریم. در حقیقت به جای خودشکوفایی، سراغ موفقیت می‌رویم.

عطاران با بیان اینکه سیستم آموزشی کشور ما باید به سمت خودشناسی برود، این چنین تصریح کرد: رقابت کردن برای رسیدن به اهداف یکسان در مورد موجودات متفاوت، اشتباه است. افراد باید با اهداف خودشان سنحیده شوند و به سمت آن حرکت کنند. در این مسیر فرد باید با خود رقابت کند، نه دیگران. سیستم آموزشی کشور باید به سمت خودشناسی برود و دارای سه فاز خودشناسی، ارتباطات و خودشکوفایی باشد. در ابتدا باید فرزندانمان را بر اساس سه معیار استعداد، علایق و ارزش‌ها بشناسیم. بر مبنای این شناخت، وارد فاز تنظیم ارتباطات او با خود، خانواده، جامعه و خدا شویم. وقتی ارتباطات این موجود تنظیم شد، به صورت اتوماتیک وارد فاز خودشکوفایی می‌شود.

وی توصیه‌های خود به کنکوری‌ها را این چنین بیان کرد: ورقه کنکور، سرنوشت شما را تعیین نمی‌کند. تلاشتان را بکنید و نتیجه را به خدا واگذار کنید. اضطراب را با این جمله که بالاخره یک چیزی می‌شود، از خودتان دور کنید. مواردی که از آن ترس دارید را پیش از جلسه کنکور، یادداشت کنید. یک لیوان، آب خنک میل کنید. شب قبل از کنکور خواب کافی داشته باشید و درس نخوانید. در نهایت این را بدانید که چه بسا دارید دنبال قتلگاه خود می‌روید. بعضی وقت‌ها در آینده به خود می‌گویید که کاش این مسیر را نمی‌رفتم.

این پژوهشگر اجتماعی در پایان به والدین در خصوص نحوه مواجهه با فرزند خود در صورتی که نتیجه خوبی در کنکور نگرفته باشد، خاطرنشان کرد: والدین فرصت اشتباه کردن را به فرزند خود بدهند. باید به او بگویند که اشتباه هم یک بخش از زندگی تو و ایستگاهی برای رسیدن به موفقیت است. به او گوشزد کنند که تا اینجا تلاش خودت را کردی، نگران نتیجه نباش و آن را به خدا واگذار کن. والدین خوشبختی فرزندانشان در خودشکوفایی او ببیند، نه در موفقیت‌های کور مثل کنکور شرکت کردند.