کشف سلول‌های بنیادی که به درمان بیماری‌ها کمک می‌کند

به گزارش گروه فناوری خبرگزاری دانشجو به نقل از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، انواع مختلفی از  یاخته‌ها از جمله سلول‌های بنیادی جنینی که از توانایی تبدیل به انواع سلول‌های دیگر برخوردارند، شناسایی شده است. سلول‌های بنیادی در محیط‌های خاص و جایگاه مشخصی پرورش می‌یابند. بخش‌هایی از بدن مانند مغز استخوان، بند ناف و برخی دیگر از اعضای بدن یافت می‌شوند.

به‌ تازگی، دانشمندان به وجود سلول‌های بنیادی در دندان‌های کودک و مایع آمنیوتیک، مایعی که کودک به دنیا نیامده را در برمی‌گیرد، پی‌برده‌اند و این سلول‌ها نیز ممکن است توان پدید آوردن چند گونه سلول را داشته باشند. پژوهش برای شناسایی و مطالعه روی این سلول‌ها بسیار نوید بخش است، اما در گام‌های نخستین خود است.


اما سلول‌های بنیادی چگونه در آزمایشگاه رشد می‌کنند؟

به گفته حسین سلطانی نژاد مدیر فناوری و تجاری سازی ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی خون از انواع مختلف سلول‌ها تشکیل شده است. از گلبول‌های قرمز خون که اکسیژن را حمل می‌کنند تا انواع گلبول‌های سفید خون که با عفونت مبارزه می‌کنند.

وی با بیان این‌که یک سلول بنیادی خونی می‌تواند همه این سلول‌ها را ایجاد کند، افزود: این سلول‌ها می‌توانند خود را بازسازی یا تجدید کند. سلول‌های بنیادی خون در مغز استخوان یافت می‌شوند که در آن سلول‌های خونی مادام العمر تولید می‌شوند. انتقال این سلول‌ها در پیوند سلول‌های بنیادی خونساز است که تولید خون را فراهم می‌کند.

مدیر فناوری و تجاری سازی ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی با اشاره به تلاش بیش از بیست ساله پژوهشگران و محققان برای ایجاد سلول‌های بنیادی خون در آزمایشگاه، ادامه داد: سلول‌های بنیادی خون رشد یافته در آزمایشگاه همچنین دارای پتانسیل بالایی برای سلول درمانی هستند که به دنبال توسعه آن، دارو‌های جدید و کارآمدتر تولید خواهد شد.

توسعه کشت سلول‌های بنیادی در آزمایشگاه

با استفاده از دانش به دست آمده از مطالعه رشد سلول‌های بنیادی خون، برخی از آزمایشگاه‌ها موفق به ساخت سلول‌های بنیادی خون شده‎‌اند. این یافته‌ها هیجان انگیز هستند، اما زمان زیادی طول می‌کشد تا بیماران بتوانند از این درمان‌ها بهره‌مند شوند.

این پژوهشگر حوزه سلول‌های بنیادی همچنین بیان کرد: اگرچه این نتایج امیدوار کننده است، اما پیش از اینکه این سلول‌ها برای استفاده بالینی مورد بررسی قرار گیرند، باید محدودیت‌ها بررسی شود.

برخی از پژوهشگران سلول‌های بنیادی خون انسان را که روی موش آزمایش شده بودند، تولید کردند که در موش‌ها نیز آزمایش شد. پژوهش‌ها نشان داد این روش می‌تواند با استفاده از سلول‌های انسانی کار کند. اکنون شواهدی از یک مطالعه قبلی با استفاده از بافت انسانی دارند که نشان می‌دهد این روش ممکن است موفق باشد.

پژوهش‌ها در ایران

مدیر فناوری و تجاری سازی ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی با بیان این‌که در کشورمان نیز پژوهش‌های مختلفی در این حوزه صورت می‌گیرد؛ ادامه داد: در فرآیند این پژوهش‌ها، الزامات ایمنی، زیست‌سازگاری و آسیب‌های احتمالی مورد توجه قرار می‌گیرد. هنگام دستکاری سلول‌ها در آزمایشگاه، خطرات ایجاد سرطان نیز وجود دارد.

این پژوهشگر حوزه سلول‌‎های بنیادی تصریح کرد: تحقیقات بسیاری برای ایمنی در روش‌های پژوهشی مورد استفاده در کشت آزمایشگاهی سلول‌های بنیادی لازم است که محققان داخلی و خارجی، با کار کردن روی روش‌های رونویسی و بیان ژن سعی می‌کنند ضمن کاهش این خطرات، توسعه این سلول‌ها در آزمایشگاه را ممکن کنند. پژوهش‌هایی که از سوی ستاد توسعه فناوری سلول‌های بنیادی مورد حمایت قرار می‌گیرد.