متوسط سن طراحان ماهواره‌های ایرانی ۲۶ سال است! / مشخصات ماهواره‌های هدهد و کوثر

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، بدون شک یکی از محور‌های توسعه ملی، بهره‌مندی از تکنولوژی‌های روز متناسب با توانایی علمی کشور است و عضو جدانشدنی توسعه فناورانه، سیطره بر فضا و عملیاتی کردن ماهواره‌هاست. از اواسط دهه هشتاد توسعه ماهواره در کشور به واسطه سازمان فضایی ایران آغاز شد و تا به امروز توسعه ماهواره‌های تحت مالکیت دولت در دو بخش نظامی و غیرنظامی ادامه دارد.

 
شهرابی فراهانی، مدیرپروژه ماهواره امید و برخی پروژه‌های دولتی، اولین شرکت خصوصی ماهواره سازی را در سال ۹۷ تاسیس کرد، نام این شرکت امیدفضا است که تا به الان دو ماهواره هدهد و کوثر را تولید کرده است.

بامداد سه‌شنبه ۱۵ آبان ۱۴۰۳، این دو ماهواره به مدار ۵۰۰ کیلومتری پرتاب شدند و در مدار قرار گرفتند. این دو ماهواره اولین ماهواره‌های تولید شده خصوصی در کشور هستند که تحت مالکیت شرکت امیدفضا قرار دارند. تیم طراحی و تولید این ماهواره تماماً ایرانی و عموماً تحصیلکرده دانشگاه صنعتی امیرکبیر هستند. جالب است بدانید میانگین سن تیم تولید کننده این ماهواره‌ها و دوربین‌های آنها ۲۶ سال است.

معرفی «ماهواره کوثر»

ماهواره کوثر از سال ۱۳۹۸ وارد فاز تولید شد، ماموریت این ماهواره ۳۰ کیلویی ثبت و تحلیل داده‌های کشاورزی و نقشه برداری است. مسئله تحلیل داده ماهواره‌ای پیش زمینه تشکیل شبکه کشاورزی هوشمند است که بهره وری و بهبود کیفی و کمی محصولات را افزایش چشمگیر می‌بخشد. این ماهواره از استاندارد طراحی مکعبی بهره میبرد و مجهز به دوربین‌هایی با قابلیت ثبت تصویر در طیف NIR (مربوط به تکنولوژی مادون قرمز) و RGB (تکنولوژی ثبت طیف رنگی به منظور ثبت و تحلیل برخی داده ها) است. محدوده تصاویر رنگی کوثر ۱۵ کیلومتر است و ثبت تصویر آن ۶ فریم بر ثانیه است. این ماهواره در مدار ۵۰۰ کیلومتری عملیاتی است. دو دوربین منصوب روی کوثر توسط شرکت ایرانی دیده پرداز صبا ساخته شده است که از تیم تمام ایرانی بهره می‌برد. کوثر در ثبت و تحلیل داده‌های کشاورزی، منابع آب و هواشناسی کاربرد دارد.

معرفی «ماهواره هدهد»

ماهواره هدهد ارتباطی است و از سال ۱۴۰۱ تولید آن آغاز شده است. در توضیحات شرکت راجع به هدهد آمده است که ماهواره هدهد یک ماهواره با استاندارد ماهواره‌های مکعبی است و مأموریت آن ایجاد بستر اختصاصی ارائه خدمات اینترنت اشیا بین المللی باند باریک است. نحوه انجام ماموریت این ماهواره به صورتی است که پس از دریافت پیام کاربر زمینی آن را ذخیره کرده و در موقعیت مناسب برای کاربر مورد نظر ارسال می‌کند.

مزیت استفاده از ماهواره در زمینه ارائه خدمات اینترنت اشیا، یکپارچگی و عدم وابستگی به مرز‌ها و پوشش‌دهی بین المللی است و توانایی ارائه این خدمات به مناطق دور افتاده، جنگلی و کوهستانی را دارد. بیشترین کاربرد خدمات ماهواره هدهد در بخش‌های کشاورزی، حمل و نقل و تدارکات و محیط زیست خواهد بود.

ماهواره هدهد ۴ کیلوگرم وزن دارد و مانند کوثر در مدار ۵۰۰ کیلومتری عملیات می‌کند به دلیل ماهیت ارتباطی روی آن دوربین نصب نیست و وظیفه آن ارائه خدمات اینترنتی در مناطق دورافتاده است.

چرا ماهواره‌های کوثر و هدهد توسط روس‌ها پرتاب شدند؟

به دلیل عملیاتی شدن دو ماهواره در مدار ۵۰۰ کیلومتری و لزوم استفاده از ماهواره بر مخصوص این مدار و مسئله قیمت، این پرتاب توسط روس‌ها انجام شد. به دلیل هزینه‌های بالای پرتاب ماهواره و متناسب با وزن ماهواره‌ها، در هر پرتاب همزمان ماهواره چند شرکت مختلف پرتاب می‌شود و در پرتاب کوثر و هدهد هم ۴۸ ماهواره دیگر (متعلق به شرکت‌های دیگرخارجی) توسط سایوز پرتاب شدند و این مسئله باعث کاهش هزینه‌ها می‌شود.
بیشتر بخوانید:

ماهواره‌ها و مسئله ارزآوری

قرن ۲۱ دروازه ورود به عصر سبک زندگی هوشمند و حکمرانی و سیطره تکنولوژی است. مشخصا فتح مدار‌های زمین و ارزیابی داده‌های فضایی تغییراتی شگرف در حوزه‌های کشاورزی، آبخیزداری، ارتباطات و.. رقم زده است و با نگاهی به کشور‌های ابرقدرت و همچنین قدرت‌های نوظهور، بحث تکنولوژی فضایی و قدرت فضایی را یکی از محور‌های سیطره تکنولوژیک، سیاسی، اقتصادی و نظامی این کشور‌ها می‌بینیم. 

هرچند عملیاتی داشتن ماهواره در مدار آورده‌های مختلف آورده‌های فناورانه، صنعتی و گاهاً سیاسی امنیتی مهمی دارد، اما بدون شک مهمترین آورده ماهواره در ساختار غیردولتی بحث آورده اقتصادی ارائه خدمات ماهواره‌ای است.

خدمات ماهواره متعدد و بسته به نیازی مشتریان است، اما به بیان چند نوع خدمات محدود بسنده می‌کنیم:
• ارائه خدمات مخابراتی و ارتباطی در مناطق صعب العبور یا دور از ایستگاه‌های زمینی مانند اقیانوس‌ها یا کوهستان
• ارائه خدمات ماهواره‌ای به منظور مدیریت بحران به دولت‌ها یا شرکت‌های پیمانکار طرف دولت در قالب فروش تصاویر و داده‌های ماهواره‌ای در حوادث طبیعی مانند سیل و آتش سوزی مراتع
• ارائه خدمات تحلیل داده کشاورزی به منظور طرح ریزی و عملیات کشاورزی هوشمند با بهره دهی بالاتر
• فروش آزاد تصاویر ماهواره‌ای به درخواست مشتریان (مانند شرکت مَکسار آمریکایی)

شرکت‌های ایرانی مشغول در حوزه ارتباطات، انرژی، کشاورزی و حمل و نقل به واسطه تحریم‌های سنگین علیه کشور به سختی خدمات ماهواره‌ای مورد نیاز خود را دریافت می‌کنند و این مالکیت ماهواره‌ها در انحصار شرکت‌های محدود خارجی است (واسطه‌های موجود صرفا بین نیاز مشتری و شرکت مالک ماهواره ارتباط ایجاد می‌کنند)، اما با پرتاب این ماهواره‌ها از عمده خدمات خارجی بی نیاز شده است.

در کنار مشتریان داخلی در بین شرکت‌های خارجی هم نیاز گسترده‌ای وجود دارد که میتواند منجر به ارزآوری خارجی قابل توجهی شود. با توجه به برنامه ریزی‌های انجام شده در کشور برای پیشرفت در حوزه فضایی و تثبیت جایگاه قدرت اول فضایی منطقه، رشد صنایع خصوصی این‌چنینی میتواند کاتالیزور رشد علمی کشور شود.

به نوشته: سید نوید رضا موسوی