مشهد برای ۱۰ میلیون زائر جا دارد؟ / جای خالی طرح بافت اطراف حرم مطهر در ایام نوروز

ج

گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، اعظم ذوالفقاری منظری؛ * نیمه‌های اسفند که می‌رسد، خانواده‌های ایرانی برای تعطیلات نوروز برنامه ریزی خود را شروع می‌کنند. حضور در حرم مطهر رضوی در لحظه سال تحویل، معمولا در سبد نوروزی بسیاری از خانواده‌ها قرار می‌گیرد تا سال نو را در فضایی معنوی و در محضر امام هشتم آغاز کنند.

پیش بینی مسئولان استانی این است که باتوجه وجاکسیناسیون گسترده کرونا، سفر‌های نوروزی به ویژه با مقصد مشهد، امسال دوباره رونق گیرد و بار دیگر زائران در آستانه سال تحویل در مشهد حضوری گسترده و چشمگیر داشته باشند. به همین دلیل است که ستاد اجرایی خدمات سفر در استانداری خراسان رضوی از اول اسفند تشکیل شده تا مشهد را برای پذیرایی از زائران نوروزی آماده کنند.

اعضای این ستاد را استاندار خراسان رضوی، شهردار مشهد، قائم مقام آستان قدس و مدیران کل ادارات دولتی این استان تشکیل می‌دهند. برنامه ریزی برای اسکان زائران، تردد و حمل و نقل عمومی، کنترل ترافیک، ارائه خدمات شهری مناسب، حضور زائران در لحظه سال تحویل در حرم مطهر و ... از جمله اقداماتی است که این ستاد به عهده دارد و باید آمادگی کامل را برای آن‌ها داشته باشد.

امنیت زائران، تدبیر اصلی استانداری خراسان رضوی برای نوروز

استاندار خراسان رضوی، یعقوب علی نظری است که قبلا فرماندهی سپاه این استان را به عهده داشت. او از پاییز امسال به عنوان نماینده عالی دولت سیزدهم در پرجمعیت‌ترین استان شرق کشور فعالیت خود را آغاز کرده و حالا مهم‌ترین مساله از نظر او در آستانه نوروز، تأمین امنیت زائران و مجاوران است.

او در جلسه‌ای که روز گذشته با مسئولان انتظامی استان داشته، تأکید کرده که «نیروی انتظامی نقش موثری در فرایند اقتصادی و با عملکرد تأثیرگذار خود، موجب جلوگیری از اختلال اقتصادی می‌شود.» نظری همچنین در این جلسه گفته است که براساس پیش بینی ها، امسال زائران بیشتری به مشهد سفر خواهند کرد و به همین دلیل «همه بخش‌های استان باید آمادگی کامل برای میزبانی مطلوب از زائران» داشته باشند.

تأکید بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی در هتل‌ها و بازارها

مساله مهم دیگر رعایت پروتکل‌های بهداشتی در اماکن اقامتی و مراکز خرید در مشهد است. رسیدگی به وضعیت بهداشتی اماکن اقامتی و مراکز خرید به عهده ستاد مقابله با کرونای استان است که البته عملکرد مسئولان آن از سوی رئیس جمهور و اعضای ستاد ملی کرونا به صورت دقیق تری رصد می‌شود. در آخرین جلسه ستاد استانی که با حضور مجازی رئیس جمهور برگزار شد، بر واکسیناسیون کامل پرسنل هتل‌ها و مسافرخانه‌ها و زائرسرا‌ها تأکید شد.

البته معاون سیایسی، امنیتی و اجتماعی استانداری خراسان رضوی تأکید کرد که اگر این پروتکل‌ها از سوی اماکن اقامتی رعایت نشود، تعطیل خواهند شد. او همچنین اعلام کرده که از هفته آینده، یعنی هفته پایانی ماه اسفند، بازرسی اماکن اقامتی آغاز می‌شود و نظارت از آن‌ها به طور مستقیم خواهد بود.

با اینکه استانداری خراسان رضوی حضور ۱۰ میلیون زائر را برای نوروز ۱۴۰۱ در مشهد پیش بینی کرده، اما به نظر می‌رسد این شهر سه میلیون نفری، برای اقامت این حجم از مسافر و زائر با مشکلاتی مواجه خواهد شد.

منع تردد خودروها در اطراف حرم

مشهد شهری گسترده به حساب می‌آید، شهری که ارتفاع ساختمان هایش آنقدر‌ها بلند نیست و در بیشتر محلات برج‌ها یا حتی ساختمان‌های چند طبقه وجود ندارد. بیشتر محلات در مشهد، به ویژه محلاتی که طی ۲۰ سال گذشته احداث شده اند، تردد در خیابان ها، جای گذاری فروشگاه‌ها و بازار‌ها و ... به خوبی انجام شده و تردد در آن را آسان می‌کند. با این حال این شهر همچنان برای حضور ۱۰ میلیون نفر جا ندارد. درست است که همه این افراد در روز‌های مختلف به مشهد سفر می‌کنند، اما نباید فراموش کنیم که آنان برای حضور در محلاتی با فاصله چند کیلومتری از حرم مطهر، تمایلی ندارند. آنان به مشهد آمده اند تا اطراف حرم باشند و هدف اصلی شان زیارت است نه خرید یا سیاحت در پارک‌های آبی شهر!

آستان قدس رضوی ظرفیت زائرسرا‌های خود را به ۲۰۰۰ نفر افزایش داده؛ صرفا برای ایام نوروز. چند روز گذشته یک زائرسرای دیگر از سوی بنیاد کرامت رضوی در مشهد و در یکی از خیابان‌های نزدیک حرم افتتاح شده که ظرفیت حدود ۵۰۰ نفر را دارد. قبلا هم زائرسرا‌های دیگری از آستان قدس در اطراف حرم فعالیت داشت و حالا ظرفیت مجموع آن‌ها به ۲ هزار نفر رسیده است؛ رقمی که شاید ۲ صدم درصد زائران را در خود جای دهد.

از سوی دیگر نباید فراموش کنیم که خیابان‌های منتهی به حرم مطهر، باوجود بازسازی در سال‌های اخیر، هنوز به اندازه کافی توان تحمل بار ترافیکی سنگین در ایامی مانند نوروز را ندارد.

 ماشین اطراف حرم ممنوع

در مشهد سنتی دیرینه وجود دارد؛ همزمان با ایام پایانی ماه صفر و سالگرد شهادت حضرت رضا (ع) مجاوران حریم رضوی شاهد حضور گسترده دسته‌های عزاداری هستند. ساکنان مشهد می‌دانند که در این ایام، در خیابان‌های اصلی منتهی به حرم مطهر، هیچ خودرویی مشاهده نمی‌شود. حضور دسته‌های عزاداری به قدری زیاد است که امکان حضور هیچگونه خودروی سواری در چهار خیابان اصلی و خیابان‌های فرعی منتهی به حرم وجود ندارد. با اینکه نیروی انتظامی از تردد خودرو‌ها جلوگیری می‌کند، اما این سنت برای مشهدی‌ها وجود دارد که در ایامی مانند عاشورا و تاسوعا، اربعین، رحلت پیامبر (س) و شهادت امام حسن (ع) و شهادت حضرت رضا (ع) اطراف حرم جایی برای ماشین‌ها نیست. برخی کارشناسان معتقدند که این شیوه را در چند روز ابتدایی نوروز هم باید در اطراف حرم اجرا کرد.

جای خالی اجرای طرح بازسازی و نوسازی حریم رضوی در ایامی مانند نوروز بیشتر مشاهده می‌شود. یکی دو سالی است که طرح جدید با رویکرد انسان محور برای بازسازی بافت ثامن در مشهد به تصویب رسیده و به عنوان یکی از اسناد بالادستی شناخته می‌شود، اما مسئولان در اجرای آن تعلل می‌کنند.

یکی از مفاد این طرح این است که معابر منتهی به حرم مطهر تا شعاع چند صدمتری تبدیل به پیاده راه می‌شود. خودرو‌ها دیگر حق عبور و مرور در این محدوده را ندارند و به این صورت حریم رضوی گسترده‌تر می‌شود و خودرو‌ها به بیرون این حریم رانده می‌شوند.

نوروز هر سال همه مسئولان و مردم مشهد به چشم می‌بینند که اگر ساختار شهرشان اصلاح نشود، در صورت افزایش جمعیت چه بلایی سر آن می‌آید. این تجربه هم ضرورت توجه به اصلاح ترافیک و خیابان‌ها را بیشتر می‌کند و هم اینکه مسئولان باید فکری برای تمرکززدایی از این شهر داشته باشند. مساله‌ای که باید با کوچ صنایع از این شهر و تبدیل کردن آن به شهری صرفا مذهبی و فرهنگی، صورت گیرد.