روسیه در مسئله دور زدن تحریم‌ها از ایران کمک می‌گیرد/ تهران شبکه خاص و رمزآلوده ضدتحریمی ایجاد کرده!

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو_ "سی ان ان" در گزارشی ضمن اشاره به اِعمال سیلی از تحریم‌های غرب علیه روسیه در بحبوحه جنگ اوکراین، به طور خاص به این مساله اشاره کرده که روس‌ها احتمالا در بحث فرار از تحریم‌ها و دور زدن آن ها، تا حد زیادی از تجارب ایران که بیش از چهار دهه است با انوع و اقسام تحریم‌های غرب رو به رو است، خواهند آموخت و تاکتیک‌های ایران در این زمینه را با هدف کاستن از هزینه‌ها و خسارت‌های تحریم علیه خود، عملیاتی خواهند کرد.

سی ان ان در این رابطه می‌نویسد: «همزمان با مواجه شدنِ روسیه با سِیلی از تحریم‌های اقتصادی غرب علیه خود (در پی جنگ اوکراین)، احتمال دارد که این کشور بیش از هر زمان دیگری به سمت یک متحد مورد اعتمادِ خود یعنی جمهوری اسلامی ایران متمایل شود. کشوری که بیش از چهار دهه است با تحریم‌های گسترده غرب علیه خود رو به رو است.

تا قبل از وقوع جنگ اوکراین، ایران کشوری بود که میزبان بیشترین تحریم‌های بین المللی به شمار می‌رفت. با این حال، پس از وقوع جنگ مذکور، اکنون این روسیه است که هدفِ بیشترین تحریم‌ها قرار دارد. تحریم‌هایی که حتی به زعم ناظران و تحلیلگران با توجه به احتمالِ تشدید شرایط جنگی در اوکراین، وضعیت وخیم تری را نیز به خود خواهند گرفت. در این راستا، "جورجیو کافیرو" رئیس نهاد موسوم به "آنالیتیکس دولت خلیج فارس" که در واشینگتن مستقر است می‌گوید: "ایران و روسیه منافع مشترکی را در دور زدن تحریم‌ها دارند که این مساله پویایی خاصی را در روابط دو طرف ایجاد می‌کند. "

در بحبوحه وضعِ محدودیت‌های گسترده هوایی از سوی روسیه و غرب علیه یکدیگر در ماه گذشته، وزیر حمل و نقل روسیه "ویتالی ساوِلیف" گفت که "کشورش به طور دقیق، رویه‌های ایران و نمونه این کشور در بحث دور زدنِ تحریم‌ها را دنبال کرده و مطالعه می‌کند تا از این طریق بتواند با تحریم‌های گسترده‌ای که روسیه و اقتصاد این کشور را هدف قرار داده اند، مقابله جدی کند. ایران سال هاست که با سیاست هایِ ضدتحریم خود در عرصه‌های مختلف توانسته اقتصادش را سرپا نگه دارد و نیازهایش را تامین کند.

ناظران و تحلیلگران بر این باورند که روابط تهران-مسکو بدون تردید در بحبوحه جنگ اوکراین، شاهد اوج گیری و تقویت بیشتر خواهد بود. این روابط مخصوصا در صورت شکست "مذاکرت وین"، بیش از پیش نیز تقویت خواهند شد. دلیل اصلی این مساله نیز این است که تهران و مسکو از طریق توسعه روابط سعی خواهد کرد تا از شدت تحریم‌ها و فشار‌های غرب علیه خود تا جای ممکن بکاهند. باید توجه داشت که جمهوری اسلامی ایران پس از دهه‌ها تحمل و مواجهه با تحریم‌های اقتصادی غرب، اکنون خود به یک استاد تمام عیار در امر دور زدن تحریم‌ها تبدیل شده است و در این رابطه تاکتیک‌ها و راهبرد‌های مختلفی را عملیاتی می‌کند. اکنون روسیه در پیِ جنگ اوکراین، عملا با فشار‌های بی سابقه‌ای رو به رو شده که تهران سال هاست آن‌ها را تحمل و مدیریت می‌کند. در این نقطه یک سوال مطرح می‌شود و آن این است که آیا روسیه می‌تواند پیشرو بودنِ ایران در امر دور زدن تحریم‌های غرب را دنبال کند و درس‌های خود را از این کشور بیاموزد؟ در پاسخ به این سوال برخی تحلیلگران می‌گویند که این کشور (روسیه) مدتی است که این روند را آغاز کرده است.

ایالات متحده آمریکا، گروه جی 7 (تشکیل شده از کشور‌های ثروتمند جهان)، و اتحادیه اروپایی، مجموعه‌ای از تحریم‌های بی‌سابقه را علیه روسیه تحمیل کرده اند. تحریم‌هایی که از زمان آغاز جنگک اوکراین در 24 فوریه سال جاری میلادی وضع شده اند.

با این حال، بزرگترین ضربه به اقتصاد روسیه معطوف به تحریم‌ها علیه بخش انرژی این کشور است. بخشی که از سال 2020، بیش از نیمی از صادرات روسیه را تشکیل داده است. آمریکا و بریتانیا مدتی است که خریدِ نفت روسیه را تحریم کرده اند. اکنون، اتحادیه اروپا که به شدت به گاز روسیه وابسته است نیز رویه‌ای مشابه را در پیش گرفته با این حال هنوز در این رابطه به اجماع نرسیده است. در این راستا، روس‌ها یکی از تاکتیک‌هایی که به طور خاص در بحث فروش نفت خود می‌توانند لحاظ کنند، جابجایی محموله‌های نفتی روی کشتی و تغییر نام‌های تجاری در بحث فروش محموله‌های نفتی است. تاکتیکی که ایران سال هاست با استفاده از آن نفت خود را می‌فروشد. در این رابطه (بویژه در بحث جابجایی محموله‌های نفتی و دور زدن تحریم‌ها در این حوزه)، ایرانی‌ها سابقه‌ای دیرینه دارند و سال هاست که بدون اینکه توجه غرب را به خود جلب کنند توانسته اند منافع قابل توجهی را به جیب بزنند. در این راستا، برخی کارشناسان حوزه انرژی می‌گویند که حدودا 8 درصد از نفت‌کش‌های بزرگ جهان به جابجایی نفت تحریم شده مشغول هستند که بخش زیادی از آن‌ها نیز مربوط به نفتِ ایران و ونزوئلا است.

در این رابطه، تحلیلگرانِ بازار انرژی می‌گویند که کشتی‌های حامل محموله‌های نفتی، اطلاعات ردیابی و شناسایی خود را زمانی که محموله‌های نفتی از یک کشتی به کشتی دیگر جابجا می‌شود را هم خاموش می‌کنند. این جابجایی موجب می‌شود تا برخی خریداران نفت فکر کنند که اساسا در حال خرید محموله‌های نفتیِ غیرتحریم شده هستند. تاکتیکی که در قالب آن هیچ ردی از کشور تحریم شده و کالای تحریمی آن نمی‌ماند.

در این راستا در مدت اخیر برخی شرکت‌های حوزه کشتیرانی و تجارت دریایی گزارش‌هایی را منتشر کرده اند که این تاکتیک از سوی روس‌ها مورد استفاده قرار گرفته و آن‌ها از این طریق محموله‌هایی را به آمریکای شمالی، اروپا و آسیا فرستاده اند.

ایران سال هاست که از طریق تاکتیک ذکر شده و بهره گیری از ظرفیت‌های بنادر دورافتاده در شرق آسیا و در کشور‌هایی نظیر مالزی، نفت خود را در برخی بنادر پیاده سازی و با دیگر محصولات ترکیب می‌کند و در قالب یک محصول جدید به مشتریان بین المللی می‌فروشد. جالب اینکه روسیه نیز اکنون نام تجاری نفت خود را تغییر می‌دهد و بعضا دست به ترکیب آن با محصولات دیگر می‌زند و تا حد زیادی خریداران بین المللی را در بحث اینکه آیا در حال خرید نفت روسیه هستند یا خیر، به شک می‌اندازد.

البته که در شرایط کنونیِ بازار‌های انرژی که فشار زیادی به بازار در بحث عرضه وارد می‌شود و قیمت‌های انرژی هم به شدت در حال رشد هستند، بسیاری از خریداران صرفا بهع دنبال خریدِ بی دردسر برای خود هستند و حتی اگر بدانند نفت روسیه یا ایران را می‌خرند، اما این مساله برای آن‌ها مشکل زا نیست، از این موضوع استقبال هم می‌کنند. باید توجه داشت که بازار انرژی روسیه بخش قابل توجهی از نیاز‌های انرژی جهان را تامین می‌کند و اساسا به سادگی نمی‌توان روس‌ها را از این بازار حذف کرد.

از منظر اقتصادی، ایران عملا شبکه‌ای خاص و رمز آلود را طراحی و عملیاتی کرده که از آن برای دور زدنِ تحریم‌های غرب و فروش نفت خود استفاده می‌کند. شبکه‌ای که برخی ناظران وتحلیلگران می‌گویند امکان دارد در شرایط کنونی مورد استفاده کشوری نظیر روسیه نیز قرار گیرد. "ریچارد نفیو" معمار تحریم‌های ایران و محقق "مرکز سیاست انرژی جهانی" دانشگاه کلمبیا در نیویورک معتقد است: "ایران عملا سازوکار‌هایی را چه در بحث فروش نفت خود و چه در بحث دریافت پول هایش طراحی کرده که ظاهرا به نظر می‌رسد این کشور هیچ کاره است با این حال در باطن، عملا منافع خود را به بهترین وجه ممکن تامین می‌کند. تاکتیک‌هایی که به ویژه در بحث ایجاد شرکت‌های صوری می‌توانند از سوی روسیه نیز مورد تقلید قرار گیرند. "

ریچارد نفیو می‌گوید که "من فکر می‌کنم که ایران در شرایط کنونی کمک‌هایی را به روسیه انجام خواهد داد تا کرملین تحریم‌های غرب علیه خود را دور بزند. باید توجه داشت که دور زدن تحریم‌ها کار ساده‌ای نیست و پیدا کردن و کشف همدستانِ طرف‌هایی که به دنبال دور زدن تحریم‌ها هستند نیز به هیچ عنوان ساده نیست.

" به طور کلی، مهمترین درسی که روس‌ها باید از تجربیات گسترده ایرانی‌ها در بحث دور زدن تحریم‌ها یاد بگیرند این است که دور زدن تحریم‌ها و مقاومت در برابر آن ها، کار سختی است. در بهترین حالت، روسیه می‌تواند ادعای این را داشته باشد که در مواجهه با تحریم ها، انعطاف پذیر است و تاب آوری دارد. با این حال، خطرِ وارد آمدن آسیب‌های اقتصادی گسترده هر لحظه حس می‌شود و باید برای آن و فرصت‌های اقتصادی که توسط آن‌ها (آسیب‌های تحریم) نابود می‌شوند، تدبیری اندیشید.»