میرزایی: تیتر یک نظام اصلاحات اقتصادی باید تکمیل پایگاه اطلاعات رفاه باشد / دولت اصلاح یارانه‌ها را از دارو شروع کند + فیلم

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو- مهران شفاعتی؛ گران شدن آرد در روز‌های اخیر، تیتر اول بسیاری از رسانه‌های کشور شد. آردی که می‌توان از آن به عنوان قوت غالب مردم یاد کرد و حتی بسیاری از دهک‌های پایین جامعه از آن به عنوان تنها دارایی خود یاد می‌کنند. هرچند که بروز جنگ در اروپا یکی از دلایل مهم این افزایش قیمت در جهان محسوب می‌شود، اما در داخل کشور نیز دولت با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی آرد، باعث جهش قیمتی این محصول استراتژیک شد.
این درحالی است که عده‌ای بر این باورند که افزایش قاچاق آرد از ایران به کشور‌های همسایه، از عوامل مهم این تصمیم بزرگ بود. به طوری که محمد حسن جلالی؛ مدیرکل نظارت شرکت بازرگانی دولتی گفت: با توجه به خروج این آرد و گندم یارانه‌ای در قالب محصولاتی مانند شیرینی، ماکارونی، بیسکویت، رشته و ... به کشور‌های همسایه با قیمت پایین، دولت تصمیم به افزایش قیمت خرید تضمینی گندم از ۵ هزار تومان به ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان در هر کیلوگرم گرفت تا از این طریق هم با خروج غیرقانونی آن مقابله کند و هم یارانه این بخش را مستقیماً به مصرف کننده‌های داخلی اختصاص دهد.
به گزارش دانشجو، دولت تصمیم دارد تا با حذف ارز ترجیحی و قطع ید رانتخواران، یارانه آرد را به صورت مستقیم بین دهک‌های پایین جامعه توزیع کند، اما با چالش مهمی همراه است. مسأله اینجاست که دولت براساس داده‌های پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان یارانه را بین دهک‌های مختلف توزیع می‌کند، اما متأسفانه این پایگاه اطلاعاتی طی ۲ سال اخیر به روزرسانی نشده و دولت عملاً با چشمانی بسته درحال حکمرانی ااقتصادی است و براساس داده‌های ۲ سال گذشته به توزیع یارانه‌ها بین اقشار می‌پردازد!
با توجه به مطالب مطرح شده، حسین میرزایی؛ کارشناس رفاه و دولت الکترونیک با موضوع برررسی دلایل ضعف در حکمرانی اقتصادی با ما به گفتگو پرداخته است که در ادامه تقدیم می‌شود.

هنوز در حکمرانی اقتصادی مشکلات بزرگی داریم. از تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به افراد نالایق و عدم کنترل آن گرفته تا مسأله گرانی آرد که شاهد آن بودیم. به نظر شما در این شرایط مسأله حذف یارانه آرد کار درستی بود؟
اهم و مهم کردن تصمیمات اقتصادی چندین فاکتور دارد. تصمیماتی که از جنس اصلاحات اقتصادی است، علی القائده جامعه هدف آن حوزه اگر خیلی محدودتر باشد، مدیریتش راحت‌تر است. اگر دولت حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را از دارو شروع می‌کرد، بسیار تحت کنترل‌تر بود و در سازمان غذا و دارو سامانه تیتک را داریم از نقطه صدور مجوز‌ها تا توزیع در داروخانه را قابل رصد کرده‌اند و از آنجا به بعد همه داروخانه‌ها مجهز به نرم‌افزار مدیریت داروخانه هستند. بالای ۹۰ درصد داروخانه‌ها حداقل با یک بیمه پایه طرف قرارداد هستند و این حوزه بسیار متشکل‌تر و منسجم‌تر بود. اینکه حوزه آرد را انتخاب کردند و با آرد صنعتی شروع شد، قطعاً آثار جانبی دارد و بر آرد نانوایی هم آثار خواهد گذاشت. با توجه به اینکه دولت مطرح کرده تا آخر سال گرانی نخواهیم داشت، ولی ما در اکوسیستم بخش‌های مختلف دولتی تنفس کردیم و مردم به حرف بسیاری از دولتمردان اطمینان ندارند؛ بنابراین وقتی این حوزه را انتخاب کردند که به یکباره به جای آن حوزه محدود دارو و پتروشیمی، یکدفعه به سوی آرد‌های صنعتی و زندگی ۸۵ میلیون ایرانی آمدند، فکر می‌کنم بررسی خاصی پشت این مسأله نبود. تصمیم اقتصادی از طریق چند مسیر از جمله جامعه هدف، میزان حمایت صورت گرفته از آن حوزه، افکارسنجی اجتماعی خارج می‌شود و باید بررسی شود که مردم نسبت به موضوع چه واکنشی نشان می‌دهند. براساس تجربه خودم در داستان حذف ۳ دهک بالای درآمدی یارانه و بحث حمایت معیشتی، خود خبرنگاران مخالف و منتقد بودند و از حمایت معیشتی برخوردار نشده بودند و بر تنور انتقادات می‌دمیدند و کار را سخت‌تر می‌کرد. ما سال ششم دولت قبل این کار را استارت زدیم و الان سال اول دولت است و هنوز بسیار یاز دستگاه‌ها شکل نگرفتند و مدیران را هنوز نپذیرفتند. بنابه تجربه‌ای که دارم، می‌توانم پیش‌بینی کنم که چه افرادی این پیشنهاد را روی میز گذاشته‌اند و فکر می‌کنم جزو بدترین تصمیمات بود و الان وقتش نبود. مردم الان انتظار داشتند که قیمت خودرو به ثبات برسد و سیستم قرعه کشی حذف بشود. بدهکاران بانکی مطرح شدند، اما پولی بازنگشت. چرا حذف ۳ دهک بالای درآمدی اتفاق نیفتاد. این تصمیم برای مخدوش کردن نقشه راه اصلاحات اقتصادی دولت اتفاق افتاد. آقای رئیسی اگر اراده کنند، می‌تواند جلوی این تصمیم را بگیرد. ضمن آنکه افرادی که ارز ۴۲۰۰ تومانی می‌گیرند را خیلی راحت می‌توان کنترل کرد. من موافق اکید مدیریت سوبسید‌ها و یارانه‌ها به ویژه ارز ۴۲۰۰ تومانی هستم و منتقد این شیوه پولپاشی در دولت‌های مختلف بوده‌ام، اما با حذف یکباره آن هم مخالفم. من نگرانم که تونل اصلاحات اقتصادی با این کار مسدود شود.

دولت معتقد است که می‌خواهد با حذف یارانه آرد، از دهک‌های پایین حمایت معیشتی کند، اما متأسفانه ۲ سال است که پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیانبه روز نشده است. در این شرایط وقتی این اتفاق نیفتاده است، چه کاری باید انجام داد؟
وقتی می‌خواهیم حمایت از اقشار ضعیف را انجام دهیم، یعنی از مسکن، درمان، ارزاق و آموزششان و همه ارکان زندگی را مورد توجه قرار می‌دهیم. لازمه این حمایت داشتن داده است. اگر می‌خواستیم از اقشار ضعیف حمایت کنیم، در قدم اول باید سامانه ملی اِملاک و اِسکان را باید به روز می‌کردیم. نزدیک به ۸ ماه از استقرار آقای رستم قاسمی در وزارت راه و شهرسازی می‌گذرد، هیچ قدم اجرایی و ملموسی به سمت مردم صورت نگرفت. اینکه همه مسئولین اینستاگرام توییتر دارند، اصلاً اهمیت ندارد. اینکه یک شهروند آیا تغییری حس می‌کند یا خیر. در قدم دوم نیز باید از ارزاقشان حمایت کنیم تا دچار آسیب نشوند از ابتدای سال ۱۳۹۹، داده‌های پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان، هم به دلایل داخلی وزارت رفاه و هم به دلیل بیرونی و نبود عزم در سطوح کلان لایه دستگاه‌ها که دیتا در اختیار قرار ندادند، متاسفانهبه روزرسانی نشد. خیلی امیدوار بودیم که سال آخر دولت است و اگر دولت جدید سرکار بیاید، اولین موضوعی که به آقای رئیسی مطرح کردیم، پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان بود. یعنی اگر دولت می‌خواهد براساس حکمرانی داده محور جلو برود باید پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان را به روز کند، ولی از آن موقع تا الان هیچ اتفاقی نیفتاده است. سال ۱۳۹۳ ینده به تنهایی با دسترسی آقای ربیعی و سال ۱۳۹۸ با کمک آقای شریعتمداری، داده‌ها را از دستگاه‌ها جمع کردیم و همه این حرف‌ها بهانه است. ما در عرض یک هفته پیگیری کردیم و اطلاعات نظام بانکی را گرفتیم. ۸ ماه زمان بسیار زیادی است. از ابتدا گفتیم که هر تصمیمی که بخواهید در کشور انجام دهید، قطعاً نیاز به پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان دارید، ولی این اطلاعات به روز نشده است. درحال حاضر همه یارانه‌ها براساس داده‌های ۲ سال گذشته داده می‌شود. طی ۲ سال گذشته به دلایل شرایط کرونا و فوت بسیاری از افراد که سرپرست بودند و جزو دهک‌های ۴ یا ۵ و یا ۶ بودند، دچار فقر اجباری شدند و وضعیتشان به شدت افول کرد و باید داده‌ها به روز می‌شد که این اتفاق نیفتاد؛ بنابراین اگر این زم جدی را شخص رئیس جمهور دارد که باید به اقشار ضعیف کمک کنیم بسیار عالی است، اما بدون این داده‌ها چطور می‌خواهد این اتفاق بیفتد. امروز باید رئیس جمهور با وزرا جلسه بگذارد و به آن‌ها بگوید که اگر هرکسی داده ندهد، از وزارتخانه برود. زمان آقای احمدی نژاد این اتفاق افتاد. ایشان، خودش وسط آمد و داده‌های سال ۱۳۸۹ که در سازمان هدفمندی یارانه‌ها تجمیع شد، براساس عزم رئیس جمهور بود. تیتر یک نظام اصلاحات اقتصادی کشور باید تکمیل پایگاه اطلاعات رفاه باشد. دولت باید چراغ قووه بیندازد و ببیند در کدام استان و کدام اقشار چه خدمت و سرویسی باید ارائه دهد. اگر این اتفاق نیفتد، این کار با ارزپاشی هیچ فرقی ندارد.

در ابتدای سؤالات هم اشاره کردم که حکمرانی اقتصادی ما ضعیف است. به نظر شما باید چه کار کنیم تا دیگر درگیر این اتفاقات و مشکلات نباشیم؟
ما آنجایی که در مورد خانه‌های خالی صحبت می‌کنیم، وقتی صحت از اصلاح بانک‌ها و افرادی که چند هزار ملک خالی دارند، می‌شود، این اصلاحات در حاشیه می‌رود. وقتی بحث فرار مالیاتی را مطرح می‌کنیم، در حاشیه می‌رود. نظارت بر بانک‌ها وو بازگرداندن پول از ابربدهکاران بانکی، مالیات پزشکان و سلبریتی‌ها به حاشیه رانده می‌شود. ما همه اصلاحاتی که به جز مردم را شامل می‌شود، کنار می‌گذاریم، آنجایی که یک نانی باید دست مردم برسد، فراموش می‌شود. آثار روانی کف خیابان بسیار بیشتر از اتاق آقایان است. آنجایی که باید ثبات اقتصادی و نظارت بر زنجیره تأمین را داشته باشیم، دولت‌ها هیچ راهکاری ندارند. آنجایی که باید نانی به دست مردم برسد، می‌گویند که مردم نگران نباشند، اما ما نگرانیم. در نظام دارویی کشور ۸ سال رفت و آمد داشته‌ام و دیده‌ام که چطور پرداخت از جیب مردم زیاد شده است. باور کنید اگر مردم داری و سوابق آقای رئیسی نبود، انقدر ناراحت نبودیم. ما از این ناراحتیم که مردم الان در بدترین شرایط اقتصادی امیدوارند که دولتی سرکار آمده که نظر مردم برایش ارجحیت دارد، ولی رفتار نشان می‌دهد که اینگونه نیست. اگر یک میلیون تومان میانگین قیمت مسکن را با نظارت پایین می‌آوردیم، مردم پشت همه تصمیمات اقتصادی بعدی دولت بودند. اگر جلوی افزایش بی رویه و بی حساب و کتاب قیمت خودرو را می‌گرفتیم، مردم همراه بودند، ولی نه اینکه همه این مسائل را در حاشیه قرار داده‌ایم و بسیار واضح بحث نان را مطرح می‌کنیم و بعد می‌گوییم نگران نباشد یارانه را می‌دهیم تا الگوی مصرف اصلاح شود. تجربه نشان داده که الگوی مصرف با گران کردن اصلاح نمی‌شود. الان مخبر، وزیر جهاد، سخنگوی دولت، آقای خاندوزی وسط آمد و همه درحال رفت و آمدند. مدیر اجرایی این پروژه اصلاحات اقتصادی در دولت کیست؟ خبرنگاران قرار است از چه کسی سؤال و مؤاخذه کنند که چرا این تصمیم گرفته شد. نماینده مجلس درحال اظهار نظر در مورد پروژه دولت است. الان تیم پروژه اصلاح اقتصادی دولت مشخص نیست. زمانی که در بحث یارانه بنزین این اتفاق افتاد، این پیشنهاد را دادیم و پایش ایستادیم و گفتیم که باید سازمان پروژه از حیث تصمیم سازی، تصمیمگیری و اطلاع رسانی در یک جا جمع شود و این کار را کردیم. افاد تصمیم گیر در یک اتاق دور هم می‌نشستند و تصمیم گرفته می‌شد و هیچ داده خطایی به مردم داده نشد. درحال حاضر من چنین وضعیتی را نمی‌بینم و نگرانم. امیدوارم که مدیر این داستان در دولت مشخص شود و پایگاه رفاه ایرانیان به روز رسانی شود و با این داده‌های ۲ سال قبل نباید این شناسایی صورت بگیرد و این ظلم در حق مردم است. اصلاحات دولت باید همه جانیه باشد و فقط مردم محور نباشد، چراکه مردم تحمل نخواهند کرد!