شاخص عملکرد محیط زیستی ایران در ۱۰ سال گذشته مثبت ارزیابی شد

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو، لیلا زمانی مدیرکل دفتر اقتصاد و فناوری محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به انتشار شاخص عملکرد زیست محیطی (EPI) سال ۲۰۲۲ توسط دانشگاه ییل، اظهار کرد: در این نسخه از گزارش، ۱۸۰ کشور در ۱۱ طبقه موضوعی با استفاده از ۴۰ شاخص عملکردی در سه حوزه تغییرات آب و هوا، سلامت محیط زیست و سرزندگی اکوسیستم رتبه بندی شدند.

وی با بیان اینکه این شاخص‌ها در مقیاس ملی میزان نزدیکی کشور‌ها به اهداف تعیین شده سیاست زیست محیطی را ارائه می‌دهند، افزود: شاخص‌های EPI راهی برای شناسایی چالش ها، تعیین اهداف، ردیابی روندها، درک نتایج و شناسایی بهترین اقدامات سیاستی کشور‌ها را فراهم می‌کند.

مدیرکل دفتر اقتصاد و فناوری محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به پیشرفت‌های گزارش نسخه ۲۰۲۲ نسبت به نسخه‌های پیشین، گفت: این نسخه نسبت به ۸ نسخه قبلی، بیشترین تعداد شاخص را ارائه کرده است و نسبت به نسخه ۲۰۲۰، در این گزارش ۸ شاخص اضافه شده است. در این نسخه یک شاخص جدید در موضوع تغییر اقلیم ارائه شده که پیشرفت کشور‌ها به سمت انتشار خالص صفر در سال ۲۰۵۰ را پیش بینی می‌کند.

همچنین از جمله پیشرفت‌های دیگر، چهار شاخص جدید در موضوع کیفیت هوا است که قرار گرفتن در معرض دی اکسید گوگرد، اکسید‌های نیتروژن، مونوکسید کربن و مواد آلی فرار را نشان می‌دهد. سنجه‌های جدیدی که بازیافت و آلودگی پلاستیک اقیانوس‌ها را اندازه‌گیری می‌کنند به دسته موضوع مدیریت پسماند اضافه شده‌اند و تلاش‌های کشور‌ها برای دستیابی به اقتصاد حلقه بسته را مشخص می‌کند. نظر به نقش حیاتی کشاورزی در ارتقای جوامع سالم، نسخه ۲۰۲۲ شامل یک شاخص آزمایشی در مورد استفاده پایدار از آفت‌کش‌ها نیز است.

زمانی از امتیاز ۳۴.۵۰ و رتبه ۱۳۳ ایران در این نسخه از گزارش و با شاخص‌های جدید، خبر داد و تصریح کرد: این کاهش امتیاز و تغییر رتبه نشان می‌دهد که ایران در شاخص‌های جدیدی که در نسخه ۲۰۲۲ نسبت به نسخه ۲۰۲۰ اضافه شده، امتیاز خوبی نداشته است. لازم به ذکر است در نسخه ۲۰۲۰ امتیاز و رتبه ایران در وضعیت بهتری قرار داشت، ولی به دلیل تغییرات در شاخص‌ها و روش محاسبه این دو نسخه قابل قیاس نیستند.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: تقریبا از سال ۲۰۰۶ که گزارش‌های شاخص عملکرد محیط زیست هر دو سال یکبار منتشر شده اند، تقریبا در هر دوره تغییراتی در ساختار، شاخص ها، وزن شاخص ها، نحوه محاسبه و تعدادکشور‌ها وجود داشته است؛ بنابراین تهیه کنندگان گزارش بار‌ها اشاره کرده اند که نسخه‌های متوالی گزارش‌ها قابل مقایسه نیستند و در عوض از روش‌های برگشت به گذشته در برخی نسخه ها، روند ۱۰ ساله را محاسبه نموده اند که در نسخه ۲۰۲۲ روند ۱۰ ساله عملکرد محیط زیست ایران ۶.۹۰ است.

مدیرکل دفتر اقتصاد و فناوری محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست، افزود: شاخص‌هایی که روند منفی قابل توجهی در طی ۱۰ سال داشته اند عبارتند از شاخص از دست رفتن مرتع (۳۹.۶۰-)، شاخص انتشار CO (۲۰.۸۰-) و روند شدت گاز‌های گلخانه‌ای (۲۴.۴۰-) و شاخص‌ها با بهترین روند عملکرد مربوط به شاخص‌های نرخ رشد کربن سیاه (۶۳)، نرخ رشد دی اکسید نیتروژن (۸۷.۳۰) در طبقه سیاست‌های اقلیمی، نرخ رشد ناکس (۵۵)، نرخ رشد دی اکسید گوگرد (۴۰.۷۰)، اسیدی شدن دریا (۴۷.۹۰) و وضعیت ذخیره ماهی (۲۰.۶۰) در طبقه سرزندگی اکوسیستم.

زمانی، تاکید کرد: با وجود اینکه تهیه کنندگان گزارش پیشرفت‌های زیادی در مورد داده‌ها داشته اند، ولی هنوز شکاف داده‌های شدید وجود دارد که دامنه تحلیلی رتبه بندی را محدود می‌کند. شکاف‌های موجود به ویژه در زمینه‌های کشاورزی، منابع آب و تهدیدات تنوع زیستی مشهود است. ناتوانی در گرفتن اثرات زیست محیطی فرامرزی به عنوان محدودیت چارچوب فعلی EPI باقی مانده است. در ضمن گزارش‌ها از اطلاعات چند سال اخیر استفاده می‌نمایند و اطلاعات صرفا مربوط به سالی که گزارش تهیه شده، نیست.

به گفته وی، شاخص عملکرد محیط زیست EPI داده‌های خود را از منابع شخص ثالث قابل اعتماد مانند نهاد‌های حاکم بین المللی، سازمان‌های غیردولتی و مراکز تحقیقاتی آکادمیک (مقالات دانشگاهی) تهیه نموده است.

مدیرکل دفتر اقتصاد و فناوری محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه اشتباهاتی در داده‌های این گزارش‌ها در نسخه‌های مختلف وجود داشته که رتبه و نمره عملکرد را تحت تاثیر قرار داده است، گفت: با در نظر گرفتن اشکالات موجود و همچنین توجه به این نکته که انتخاب شاخص‌ها بر اساس اولویت‌های جهانی است، نتایج این گزارش در کشور مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: برای تهیه گزارش شاخص‌های پایداری ملی بر اساس میزان تحقق سیاست‌های کلی محیط زیست و اولویت‌های ملی، اقداماتی در حال انجام است که نتایج آن به زودی منتشر خواهد شد.

در جدول ذیل وضعیت رتبه، روند، امتیاز ایران، همچنین تغییرات تعداد شاخص‌ها در نسخه‌های متوالی گزارش عملکرد محیط زیست EPI قابل مشاهده است.